Gaat Amerika wat voorzichtiger om met zijn wapens?
Het maakt niet uit welke oorlog in het Midden-Oosten je kiest: er zijn altijd Amerikaanse wapens bij betrokken. Gaat dat veranderen nu president Joe Biden de oorlog in Jemen wil beëindigen?
Dat het oorlog is in Jemen, is bekend. Dat Saudi-Arabië de bepalende factor is die deze oorlog aan de gang houdt, ook. Maar met welke wapens doet Saudi-Arabië dat? Ook daarover kan geen misverstand bestaan: voor een belangrijk deel met wapens van Amerikaanse makelij.
Gezien het grote aantal burgerslachtoffers in Jemen wordt dat in Washington in toenemende mate als uiterst ongemakkelijk ervaren. Hoe leg je het uit als een ziekenhuis in de hoofdstad Sana’a met een Amerikaanse raket wordt getroffen?
Maar ja, wapenleveranties zijn big business. De VS hebben miljardencontracten met de Golfstaten, en met Saudi-Arabië in de eerste plaats. Onder president Trump was het geen vraag: die contracten stonden bovenaan; andere belangen kwamen daarna. Intussen ontwikkelde Jemen zich tot het land waar de ergste humanitaire crisis van dit moment plaatsheeft.
President Biden wil het anders doen. Eind vorige week kondigde hij aan dat hij de steun aan Saudi-Arabië voor diens operaties in Jemen stopzet. Dat is een duidelijke koerswijziging ten opzichte van Trump, hoewel onduidelijk is wat het besluit in de praktijk precies betekent. Immers, Saudi-Arabië blijft gewoon wapens krijgen, maar die zijn dan niet langer bedoeld voor de oorlog in Jemen. Hoe reëel is dat?
Er zijn meer vragen te stellen bij het besluit van Biden. Jemen is maar één land in het Midden-Oosten waar een oorlog met Amerikaanse wapens wordt uitgevochten. Wat gaat Biden elders in de regio doen?
Afgelopen weekend deden Koerdische militairen in het noordoosten van Syrië een beroep op hem om hen militair te steunen. Het zou best kunnen dat Biden daar gevoelig voor is: de Syrische Koerden werden door Trump immers in de steek gelaten, dus internationaal kan hij daar goede sier mee maken. En wapens sturen is een stuk makkelijker en goedkoper dan manschappen. Het levert zelfs geld op.
Maar hoe zou Turkije daar op reageren? Dat heeft de afgelopen periode laten zien dat het geen sterke Koerdische presentie in zijn grensstreek duldt.
Door weer nieuwe wapenstromen op gang te brengen, kan zomaar precies hetzelfde gebeuren als wat nu al decennialang in het Midden-Oosten plaatsheeft. Dat proces gaat als volgt: de VS leveren wapens aan een bepaalde groepering, die leveranties lokken tegenreacties uit, het conflict wordt groter en bijna onontwarbaar, (delen van) de wapenleveranties vallen in handen van radicalen, de wapens worden gebruikt tegen onder andere Amerikaanse doelen.
Precies zo ging het bijvoorbeeld in Afghanistan, waar de VS in de jaren 80 de moedjahedien bevoorraadden die later Amerika’s felste tegenstanders zouden worden) en in Irak (waar Amerikaanse wapens in handen van IS terecht kwamen).
Of Biden bestand is tegen de verleiding van meer wapenleveranties aan de regio, moet nog blijken. Republikeinse, noch Democratische presidenten hebben de afgelopen jaren blijkgegeven van een consistente, opbouwende visie voor het Midden-Oosten. Wat dat betreft kunnen de verwachtingen maar beter niet te hoog gespannen zijn.