Het is mogelijk om de tweede prik bij het coronavaccin van Pfizer en BioNTech tot zes weken na de eerste inenting toe te dienen. Ook dan is het vaccin nog werkzaam. De Gezondheidsraad herhaalt dat advies aan het kabinet. Het kabinet wil de periode tussen de twee prikken uitstellen zodat meer mensen kunnen worden ingeënt met het beschikbare vaccin. Zij krijgen dan alvast wat bescherming tegen het coronavirus.

Als er geen schaarste is, is het beter om de tweede prik na 3 weken te geven, aldus de Gezondheidsraad.

De raad had half januari ook geadviseerd dat het mogelijk was om de tweede prik uit te stellen. Het kabinet besloot vervolgens om voor nieuwe afspraken de tweede prik naar achteren te schuiven. Fabrikant Pfizer was echter een stuk voorzichtiger. Volgens het bedrijf is het zeker dat het vaccin werkt bij 21 dagen tussen de beide prikken, maar zijn er geen garanties wanneer dit proces wordt uitgesteld.

Bovendien paste de Europese toezichthouder, het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) in Amsterdam, vorige week de richtlijnen voor het vaccin aan. De organisatie adviseerde om de tweede prik 21 dagen na de eerste inenting te geven, en niet „minstens 21 dagen”. Volgens de Gezondheidsraad zijn er geen nieuwe onderzoeksgegevens waarop dat advies is gebaseerd.

Van de mensen die thuis kunnen werken, doet een aanzienlijk deel dat ook. Dat maakt dat de ruimte die het kabinet heeft om ervoor te zorgen dat meer mensen thuis werken, „beperkt” is. Dat schrijft minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) aan de Tweede Kamer. Toch werkt het kabinet, mede op last van de Kamer, aan maatregelen die zich op de kleine groep mensen richt die niet naar kantoor hoeft, maar daar toch regelmatig heen gaat.

Uit vrijwel alle onderzoeken, van onder andere het RIVM en TNO, blijkt dat iets minder dan de helft van de werkende mensen in elk geval een deel van de week thuis werkt. Volgens het RIVM kunnen twee op de drie werkenden thuiswerken. Van die groep werkt bijna drie kwart „ook daadwerkelijk zo veel mogelijk thuis”, schrijft Koolmees.

Toch komt het kabinet, in overleg met vakbonden en werkgevers, met een aantal maatregelen. Zo wordt er, op voorstel van de SP, gezocht naar ‘criteria’ over wanneer het wel of niet mogelijk is om thuis te werken. Koolmees belooft de Kamer medio februari te informeren over de „concrete uitwerking” van die voorwaarden. De Inspectie SZW (vroeger de arbeidsinspectie genoemd) heeft al een meldpunt „voor meldingen over corona in relatie tot werk, arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden”. Werknemers kunnen zich met de criteria melden bij de inspectie als ze vermoeden dat ze onterecht gedwongen worden op locatie te werken.

Op initiatief van D66 en GroenLinks wordt 5 miljoen euro vrijgemaakt om werkgevers te helpen het thuiswerken goed vorm te geven. Begin maart komt het kabinet met een wetsvoorstel waardoor kantoorpanden gesloten kunnen worden, als er door nalatigheid een corona-uitbraak heeft plaatsgevonden. De Partij voor de Dieren en GroenLinks hadden het kabinet de opdracht gegeven met zo’n voorstel te komen.

Dertien ME’ers die zijn ingezet tijdens de recente avondklok-rellen in Oost-Brabant zijn besmet geraakt met het coronavirus. In totaal zaten of zitten 43 politiemensen in quarantaine. Van hen zijn er inmiddels twintig getest en negatief bevonden, de rest wordt deze week nog getest, meldt de politie na berichtgeving door het Eindhovens Dagblad.

Hoe de politiemensen besmet zijn geraakt is niet met zekerheid vast te stellen, aldus de politie. „Gezien het werk van de ME’ers die altijd in groepsverband werken, nemen we aan dat het risico op besmetting bij deze groepen hoger is dan in situaties waarin de anderhalve meter afstand beter te hanteren is.”

Agenten die in onverwachte situaties belanden kunnen zich niet altijd houden aan de coronamaatregelen en lopen het risico ziek te worden. De politie zou graag willen dat collega’s die in de frontlinie staan, voorrang krijgen bij het vaccineren. „Uiteraard is de politie pas aan de beurt nadat de kwetsbaren, kwetsbare ouderen en personeel in de acute zorg zijn gevaccineerd.”

Een aantal basisscholen van de organisatie Lowys Porquin in West-Brabant gaat maandag niet open. Dat heeft de organisatie woensdag in een brief aan de ouders laten weten. Bij Lowys Porquin zijn ruim dertig basisscholen aangesloten.

„We zien het als onze verantwoordelijkheid om onze scholen alleen open te stellen als we dit veilig, verantwoord en uitvoerbaar kunnen doen. Na overweging zijn we tot de conclusie gekomen dat dat op dit moment niet mogelijk is. De scholen van Lowys Porquin zullen daarom vanaf 8 februari niets veranderen in de organisatie van het onderwijs. De schoolgebouwen gaan dus op 8 februari niet open”, aldus de brief aan de ouders.

De organisatie meldt dat om meerdere redenen is besloten geen gehoor te geven aan de oproep van het kabinet om maandag de basisscholen te heropenen. Lowys Porquin wijst onder meer op de onduidelijkheid over de opmars van de Britse, Braziliaanse en Zuid-Afrikaanse variant van het coronavirus. „Hoe besmettelijk zijn deze varianten? Hoe besmettelijk zijn kinderen hierdoor?”

Verder stelt de organisatie dat er mogelijk een derde coronagolf komt en dat sneltesten voor het onderwijzend personeel nog niet beschikbaar zijn.

De scholen blijven zeker dicht tot het begin van de carnavalsvakantie. Die begint in West-Brabant op 15 februari.

Eerder meldde basisschool Het Palet in het Oost-Brabantse dorp Hapert dat het de komende weken nog dicht blijft. Directeur Gerard Smetsers vindt het onverantwoord de school te openen.

Scholen die niet opengaan, moeten dat melden via het meldpunt schoolsluiting van de Onderwijsinspectie. Dat meldpunt is nu dicht, maar gaat 8 februari weer open. „Als wij dit soort signalen krijgen, gaan we in gesprek met de schoolbesturen. We willen weten wat de reden is. Uitgangspunt is zoveel mogelijk kinderen op een verantwoorde wijze naar school te krijgen”, aldus een zegsman van de inspectie.

De 27 Europese regeringsleiders en staatshoofden gaan over drie weken opnieuw per videoverbinding met elkaar overleggen over de verdere aanpak van de coronapandemie. EU-voorzitter Charles Michel heeft ze daarvoor op 25 februari uitgenodigd en plakt er de volgende dag meteen een vergadering met de leiders aan over veiligheid en defensie, en de samenwerking met tien landen rond de Middellandse Zee.

Sinds de uitbraak begin vorig jaar hebben de leiders elkaar maar een paar keer fysiek gezien en gesproken in Brussel. Dit wordt de tiende videoconferentie over corona. Het overleg begint donderdag om 15.00 uur. Onder meer het verloop van de nationale vaccinatieprogramma’s en de coördinatie van maatregelen, zoals het testbeleid en reisbeperkingen, komen aan de orde.

De tweede dag van de videotop begint om 09.00 uur. De leiders zullen onder meer de voortgang in het permanente samenwerkingsverband (PESCO) van 25 EU-landen, waaronder Nederland, bespreken. Er zijn sinds de oprichting van het verband in 2017 al 47 defensieprojecten tot stand gekomen waarin de landen in groepjes samenwerken. De EU staat open voor deelname aan PESCO van landen van buiten de EU, maar wel onder strenge voorwaarden. Minister Ank Bijleveld zei eerder bijvoorbeeld dat het handig is als Amerikanen, Noren of Britten meedoen, bijvoorbeeld om militair materieel van Rotterdam naar Litouwen te krijgen.

Daarnaast zullen de 27 volgens een hoge EU-functionaris praten over „verbetering van het Europese investeringsbeleid” in veiligheid en defensie. Nu met Joe Biden een andere Amerikaanse president is aangetreden en het onderwerp mede vanwege de coronacrisis lang niet meer is besproken, vindt Michel het tijd.

Het laatste onderwerp is de strategische relatie tussen de EU en het zogenoemde zuidelijk nabuurschap. Dat wordt gevormd door Algerije, Tunesië, Egypte, Libië, Marokko, Israël, Jordanië, Libanon, Syrië en Palestina.

Het kabinet „regisseert” de heropening van de basisscholen niet goed, vindt de Algemene Onderwijsbond AOb. En „de terechte zorgen van leraren en ondersteuners worden niet serieus genomen”, zegt bestuurder Jelmer Evers.

„Het ministerie van OCW laat zich bij de heropening van de scholen leiden door haast en niet door zorgvuldigheid”, stelt de bond. Bovendien is een en ander volgens haar niet afgestemd met de scholen.

„In een verklaring laat minister Slob weten dat de praktische richtlijnen voor de heropening volgende week zijn opgesteld in overleg met de vertegenwoordigers van leraren, schoolleiders en schoolbesturen”, zegt Evers. „Dat is onjuist. Veel van onze eerdere zorgen en opmerkingen zijn hier niet in terug te vinden. Bovendien kregen we het document pas in de middag te zien. We hebben echt meer tijd nodig om te kijken wat dit allemaal betekent en hoe dit is te vertalen in een protocol.”

Met deze gang van zaken neemt de minister volgens Evers de zorgen bij het onderwijspersoneel niet weg. Evers benadrukt dat de AOb niet tegen de heropening van de scholen is. „Maar wel graag een veilige opening, waarbij er antwoord is gegeven op zorgen van de medewerkers. We zijn nu de documenten aan het bestuderen en we gaan kijken hoe die eventueel morgen in een protocol vertaald kunnen worden.”

Volgens minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken is „een kleine minderheid” van gemeenten nog niet klaar voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen. „Een kleine groep moet echt nog een been bijtrekken”, aldus de minister. Dat betekent dat in die gemeenten nog niet voldoende stembureaus of stembureauleden zijn gevonden.

Ollongren was woensdagmiddag op bezoek bij een stembureau in Rotterdam. In die gemeente zijn dit jaar 415 stembureaus open tijdens de verkiezingen. Meer dan de helft van die locaties moest nieuw gevonden worden, omdat veel locaties vanwege de coronamaatregelen dit jaar niet geschikt zijn als stembureau. Zo moeten stembureaus zo ingericht kunnen worden dat kiezers en stembureauleden allemaal 1,5 meter afstand van elkaar kunnen houden.

Sommige gemeenten noemen het lastig om de verkiezingen dit jaar binnen alle maatregelen te organiseren. Grofweg een kwart van de gemeenten heeft bovendien nog niet genoeg stembureauleden gevonden, meldde de minister vorige week. Gemeenten die nog niet voldoende stembureaus of stembureauleden op het oog hebben, kunnen hulp krijgen van het ministerie, aldus Ollongren. „Niemand hoeft het zelf te bedenken.”

Europa krijgt mogelijk een vijfde vaccin tegen het coronavirus. De toezichthouder, het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) in Amsterdam, kijkt rechtstreeks mee met de onderzoeken naar het middel dat het bedrijf Novavax ontwikkelt. Dat maakt het mogelijk om sneller een oordeel klaar te hebben wanneer de makers het middel op de markt willen brengen.

Zo’n beoordeling heet een rolling review. De inspecteurs van het EMA krijgen de resultaten van de tests dan binnen terwijl het onderzoek loopt. Het is de laatste stap voor een aanvraag om op de markt toegelaten te worden. Wanneer het EMA met een positief oordeel komt, is het uiteindelijk aan de Europese Commissie om te besluiten of een vaccin wordt goedgekeurd
Het EMA hield eerder een rolling review van de vaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca. Die zijn inmiddels goedgekeurd. Momenteel kijkt de toezichthouder ook mee bij het vaccin van Janssen uit Leiden.

Het vaccin dat nu wordt beoordeeld, is ontwikkeld door de Tsjechische dochter van het Amerikaanse Novavax. De Europese Commissie is al in onderhandeling met het bedrijf over het kopen van 100 miljoen doses met een optie op nog eens zoveel. Het vaccin heet NVX-CoV2373. Het bevat kleine deeltjes van in het lab gemaakte uitsteeksels waarmee het coronavirus een lichaamscel binnendringt. Het vaccin moet het afweersysteem leren om die deeltjes te herkennen en aan te vallen.

Drie verdachten die betrokken zouden zijn geweest bij de uit de hand gelopen demonstratie op het Museumplein in Amsterdam op 17 januari, moeten voor de snelrechter verschijnen. Twee van hen meldden zichzelf dinsdag bij de politie, nadat die foto’s van hen en vier andere mannen online had gezet. De derde verdachte werd aangehouden nadat hij werd herkend.

Het gaat om een 35-jarige man uit Warnsveld, een 22-jarige man uit Heerenveen en een 31-jarige man uit Nador, Marokko. De eerste twee worden donderdag voorgeleid aan de rechter-commissaris, de 31-jarige man uit Marokko vrijdag. Ook twee andere mannen zijn na het tonen van de foto’s geïdentificeerd door de politie. Zij zullen zich later op het politiebureau moeten melden.

Verder werden dinsdagavond in het televisieprogramma Opsporing Verzocht beelden getoond van zes andere mensen die mogelijk betrokken waren bij de rellen op het Museumplein op 17 en 24 januari. Nog niemand van de zes heeft zich gemeld, maar de politie heeft wel meerdere tips ontvangen.

De politie heeft woensdag twee mannen uit Den Bosch (18 en 21 jaar) aangehouden voor hun rol bij de plunderingen ruim een week geleden van de supermarkt Jumbo in hun woonplaats. De politie heeft beslag gelegd op een personenauto en een scooter van een van de mannen.

De politie heeft dat gedaan om slachtoffers van de rellen zoveel mogelijk te kunnen compenseren voor de schade die ze hebben opgelopen.

De politie heeft de twee mannen herkend op videobeelden. Later deze week worden ze voorgeleid aan de rechter-commissaris.

De politierechter in Zwolle heeft een 20-jarige man zes weken cel opgelegd, waarvan vier weken voorwaardelijk, omdat hij tijdens avondklokrellen een bierflesje naar een politiebus heeft gegooid.

De Zwollenaar was op de avond van 25 januari op weg naar zijn huis, toen hij zich aansloot bij een groep relschoppers in het centrum van de stad. Hij heeft verklaard dat hij zich liet meeslepen door de groep en daarom de fles heeft gegooid.

De rechter oordeelde dat de man zich schuldig heeft gemaakt aan openlijke geweldpleging. Hij heeft „een actieve bijdrage geleverd aan het saboteren van het beleid van de overheid om de pandemie te bestrijden”, aldus de rechter.

Het Openbaar Ministerie had twee maanden cel geëist, waarvan de helft voorwaardelijk. De rechter hield rekening met het strafblad en persoonlijke omstandigheden van de Zwollenaar en kwam daardoor uit op een lagere straf.

De PO-Raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs, is tevreden met de woensdag aangekondigde sneltesten voor leerkrachten. De organisatie noemt de tijd tot die overal in het land kunnen worden toegepast wel een punt van zorg. Het zou weleens drie maanden kunnen duren, denkt ze.

„Maar het is een pandemie, en je weet niet wat er allemaal achter de schermen nodig is om het allemaal te regelen”, aldus een woordvoerder. De PO-raad is ook tevreden met de mogelijkheden voor de volgende week te openen basisscholen om het indelen in groepjes en koppels aan te passen aan de mogelijkheden van de school.

Voorzitter Rinda den Besten: „Het is goed dat er nu meer duidelijkheid is voor scholen over de nieuwe maatregelen en adviezen, maar de voorbereidingstijd voor scholen is inmiddels erg krap. We hebben er bij het ministerie op aangedrongen dat scholen tijd moeten krijgen om alles te organiseren, vandaar dat zij de ruimte krijgen het afstandsonderwijs stil te leggen donderdag en vrijdag.”

Den Besten wil benadrukken „dat we vanaf 8 februari niet in een normale schoolsituatie komen”. „Veel is anders en onvoorspelbaar, bijvoorbeeld door de strengere quarantaineregels. Het is belangrijk dat ouders en werkgevers hier rekening mee houden.”

Winkeliers zullen vooral zelf goed moeten oppassen dat er bij het bestellen en afhalen van producten niet te grote drukte ontstaat. Mochten rijen van klanten toch te groot worden, dan zouden omliggende ondernemers hun collega’s daarop moeten aanspreken, geven verschillende organisaties voor binnensteden aan. „Het kan heel goed geregeld worden, door goede afspraken te maken met ondernemers”, zegt Eric Bos, voorzitter van de Groningen City Club, de ondernemersvereniging voor de Groninger binnenstad.

Lees ook

„Winkeliers moeten vooral op elkaar letten om rijen te voorkomen”

In het Verenigd Koninkrijk hebben inmiddels 10 miljoen mensen een eerste prik tegen het coronavirus gekregen. Premier Boris Johnson sprak op Twitter over een fantastisch resultaat. Hij bedankte iedereen die heeft geholpen het bereiken van deze mijlpaal mogelijk te maken.

Bij het streven van de Britse overheid de kwetsbaarste groepen te vaccineren, wordt snel vooruitgang boekt. Het is de bedoeling dat rond 15 februari alle 15 miljoen burgers en verzorgers die het grootste risico lopen door de ziekte, een eerste dosis hebben gekregen. Daarna kan de regering mogelijk beginnen met het versoepelen van de lockdownbeperkingen.

De Britten geven 400.000 prikken per dag. Na Israël en de Verenigde Arabische Emiraten komt Groot-Brittannië daardoor op de derde plaats wat betreft het aantal toegediende doses per honderd mensen. Het land keurde eerder dan de Europese Unie vaccins goed, waardoor het ook eerder met vaccineren kon beginnen. Het sloot ook heel vroeg overeenkomsten met fabrikanten over de levering, toen nog maar pas was begonnen met het ontwikkelen van vaccins.

Het is niet de bedoeling dat basisscholen alleen aan halve klassen fysiek lesgeven, als ze vanaf volgende week weer opengaan. Verschillende scholen maken zich zorgen of het heropenen wel veilig is en overwegen het opsplitsen van klassen. Maar de demissionair onderwijsminister Arie Slob benadrukt dat „alle scholen voor alle leerlingen” open moeten.

Scholen kunnen er toch voor kiezen aan halve klassen les te geven als er te weinig leraren beschikbaar zijn. Anders kan „de continuïteit van het onderwijs” in gevaar komen, zegt Slob.
Ook is het nadrukkelijk het idee dat echt alle scholen opengaan, tenzij de GGD besluit dat een school dicht moet of als er te weinig leraren zijn. Als scholen toch niet open willen, dan komt de Inspectie langs. „Dat begint altijd met een gesprek”, zegt een woordvoerder van het ministerie. Slob wilde niet uitweiden over welke stappen verder mogelijk zijn. Hij benadrukte dat de heropening „zo veilig mogelijk” is dankzij de genomen maatregelen.

Een van de maatregelen is dat kinderen in de groepen 4, 5 en 6 in vijftallen gaan samenwerken en afstand houden tot de rest, als dat mogelijk is. Voor groep 7 en 8 zijn dit tweetallen. Maar dit kan problemen opleveren in de vaak al volle klassen, die niet zelden uit 25 kinderen of meer bestaan. De minister erkent dat niet alle scholen ruimte hebben om deze maatregel goed op te volgen. De komende dagen moeten scholen kijken wat wel en niet kan, zegt hij.

Eerder waren er grote zorgen over het advies van het Outbreak Management Team (OMT) om de basisscholen weer te openen. Dat advies heeft Slob grotendeels overgenomen. Partijen uit het onderwijsveld, waaronder de PO Raad, vonden dat advies niet werkbaar. Vooral het voornemen om in groepjes te werken, werd slecht ontvangen.

Volgens Slob is woensdag vooral „een praktische vertaling” gegeven en „staat iedereen van harte achter de maatregelen”. Hij snapt dat er zorgen zijn, maar hij adviseert om ook „heel goed te kijken naar welke aanvullende maatregelen we nemen om de risico’s zo laag mogelijk te houden”. „De zorgen die er zijn, nemen we serieus.”

Ouwehands Dierenpark in Rhenen vraagt woensdag om donaties om het voer voor de dieren te kunnen blijven betalen. De dierentuin zegt hard geraakt te worden nu de lockdown opnieuw met drie weken is verlengd. Ook tijdens de voorjaarsvakantie blijven de deuren dicht, terwijl dan traditiegetrouw veel mensen naar de dierentuin gaan.

„De zorg voor onze dieren gaat gewoon door, ondanks dat we de poorten in 2021 nog niet hebben kunnen openen. De dieren krijgen dagelijks hun gevarieerde voedsel. Maar dat is niet makkelijk, aangezien we ons inkomen mislopen”, aldus de Rhenense dierentuin. Donaties worden ook gebruikt voor onderhoud aan de dierenverblijven.

Alle dierenparken in Nederland hebben het moeilijk door de coronacrisis. In de loop van februari komt er extra steun heeft het ministerie van Landbouw beloofd.

De Russen willen hun coronavaccin Spoetnik-V ook in Duitsland gaan maken. De autoriteiten zoeken samenwerking met andere producenten. Het Duitse ministerie van Volksgezondheid bevestigde contacten met het Duitse IDT Biologika.

De belangstelling voor Spoetnik is enorm gestegen nadat het Brits medisch tijdschrift The Lancet het vaccin positief had beoordeeld. Volgens het blad kan het middel wedijveren met de westerse vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna. De afgelopen maanden waren er in het Westen sceptische geluiden te horen over het eerste, uiterst snel ontwikkelde vaccin ter wereld.

„In de zeer nabije toekomst zijn we van plan de productie in het buitenland te starten om aan de groeiende vraag in steeds meer landen te voldoen”, aldus een woordvoerder van de Russische regering woensdag. Er zijn onder meer al afspraken met India over de productie van Spoetnik-V.

Wetenschappers bevestigen in The Lancet de resultaten die Rusland eerder bekendmaakte. Het middel is voor 91,6 procent effectief en niet gevaarlijk voor mensen die het krijgen.
Het vaccin wordt in Rusland al langere tijd massaal gebruikt en ook andere landen vaccineren al met Spoetnik-V.

CNV Onderwijs denkt dat het „nog een flinke puzzel” voor de basisscholen wordt om de richtlijnen uit te werken voor het onderwijs na heropening. Onderwijsminister Arie Slob stuurde ze woensdag naar de scholen. Geadviseerd wordt om kleine tot zeer kleine vaste groepjes leerlingen te vormen.

De bond wil niettemin meteen met de andere sociale partners aan de slag om die richtlijnen uit te werken in praktische protocollen. Maar „de vertaalslag maken naar de praktijk op school” zal niet gemakkelijk zijn. „Wij vinden dat de gemeente en de lokale GGD scholen hierbij moeten helpen. Tegen de scholen zeggen we: neem de tijd en de ruimte om het goed in te richten.”

Vooral de indeling in groepjes of zelfs koppels in groep 7 en 8 brengt veel logistiek met zich mee, voorziet de bond. „Als dat niet deze week lukt, neem dan ook na het weekend de ruimte. Wat niet kan, dat kan niet, en geen enkele school is aan het onmogelijke gehouden. Maatwerk blijft altijd nodig”, houdt de organisatie haar leden voor.

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat de besmettingsrisico’s beperkt zijn, aldus de bond verder. Ze vindt dat de autoriteiten wel laat zijn met het geven van duidelijkheid: „Als bij de aankondiging van heropening dit weekend al meer informatie beschikbaar zou zijn geweest, had dat iedereen meer vertrouwen gegeven.”

De luchtvaartsector bereidt zich voor op een minder snel herstel dan verwacht. Overheden stellen door de nieuwe virusvarianten meer reisbeperkingen in, heeft branchevereniging IATA laten weten.

IATA-directeur Alexandre de Juniac zegt dat daardoor de eerder uitgesproken verwachting van de helft van het aantal passagiers van 2019 dit jaar mogelijk niet gehaald wordt. Zelfs die „bescheiden verwachting” kan door de strengere maatregelen een uitdaging worden, aldus de Fransman.

Afgelopen jaar lag het aantal vervoerde vliegtuigpassagiers wereldwijd op ongeveer een derde van 2019. De hoeveelheid vervoerde luchtvracht daalde met 10,6 procent. Dat was sterker dan de daling van al het vrachtvervoer, omdat veel luchtvracht normaal gesproken mee gaat in het ruim van passagiersvliegtuigen. Die vlogen aanzienlijk minder.

Het is „de inzet” van het kabinet om over drie maanden landelijk coronasneltesten voor leraren te regelen. Vanaf volgende week wordt gestart met de sneltesten voor leraren en ander onderwijspersoneel „op de eerste locaties”. Het gaat daarbij om mensen met klachten of die in contact zijn geweest met een besmet persoon.

Toen het kabinet de heropening van de basisscholen aankondigde, benadrukte onderwijsminister Arie Slob al dat sneltesten worden ingezet. Dit moet ervoor zorgen dat leraren weer snel aan het werk kunnen als zij klachten krijgen of uit bron- en contactonderzoek blijkt dat ze in de buurt van een besmet persoon zijn geweest.

Leraren krijgen in de gewone teststraten overigens al voorrang, maar de uitslag van zo’n traditionele PCR-test, laat langer op zich wachten.

In een brandbrief aan het demissionair kabinet vraagt de Nederlandse Stichting Water- & Zwemveiligheid (NSWZ) om toestemming voor zwemles voor kinderen tot acht jaar. Volgens de organisatie is zwemles een vorm van onderwijs en is het belangrijk voor de zwemveiligheid richting de zomer om zo snel mogelijk weer te kunnen lessen. De brief is ondertekend door twintig landelijke brancheorganisaties.

„Met oog op de veiligheid van de allerkleinsten verzoeken wij het kabinet toch te kijken naar de mogelijkheid zwembaden alleen te openen voor kinderen tot 8 jaar”, vraagt de NSWZ. „Zwemles moet als essentieel worden beschouwd en behandeld.” De leeftijdsgrens geldt niet voor kinderen op het speciaal onderwijs. „Deze kinderen hebben meer sturing nodig, waardoor het voor hun van extra belang is dat zij ook op hogere leeftijd hun ritme op orde kunnen houden.”

Honderden zwemscholen in Nederland vrezen dat het risico op jonge verdrinkingsdoden deze zomer toeneemt omdat kinderen niet of onvoldoende hebben leren zwemmen. De wachttijden bij zwemscholen zijn gemiddeld opgelopen tot minimaal een jaar, mede door de periode van achttien weken waarin zwembaden hun deuren het afgelopen jaar gesloten moesten houden.
Dinsdagavond werd bekend dat de huidige lockdown wordt verlengd waardoor zwembaden gesloten blijven.

Tijdens het debat over het GGD-datalek waste de Tweede Kamer zorgminister De Jonge woensdag zoals verwacht stevig de oren. Maar de kwestie werd ook in een breder perspectief geplaatst: deugt de gretigheid van de overheid om overal grote databestanden voor aan te leggen wel?

Lees ook

Kamer plaatst GGD-datalek in breder perspectief

Het aantal coronapatiënten in Nederlandse ziekenhuizen is de afgelopen 24 uur gedaald. In totaal zijn nu 2214 patiënten met Covid-19 opgenomen. Dat zijn er 55 minder dan dinsdag, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Van de opgenomen patiënten met Covid-19 liggen er 613 op de intensive care, een afname van zestien ten opzichte van dinsdag. Op verpleegafdelingen nam het aantal coronapatiënten het afgelopen etmaal met 39 af tot 1601.

De afgelopen dagen laten de ziekenhuisstatistieken een wisselend beeld zien. Zo bleef het aantal coronapatiënten in ziekenhuizen dinsdag vrijwel onveranderd, maar was er maandag sprake van een stijging van 51, de grootste toename in weken. Vergeleken met een maand geleden liggen er echter fors minder coronapatiënten in ziekenhuizen. Toen waren het er nog zo’n 2850.

„Het gemiddeld aantal opnames is in de afgelopen week vrij stabiel geweest, met een licht dalende trend. Of dit doorzet blijft onzeker, door de Britse coronavariant. Waar we op dit moment rekening mee houden is dat deze daling nog aanhoudt tot de tweede week van februari. Er is dan gerede kans dat de aantallen weer stijgen en blijven stijgen tot tenminste half maart”, aldus LCPS-voorzitter Ernst Kuipers in een toelichting.

De door relschoppers gesloopte stationspiano van Eindhoven Centraal is aangekomen in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Daar blijft de piano voorlopig in het depot staan, totdat er een expositie komt over de coronacrisis en de spoorwegen.

„We hebben de piano in het voorportaal van ons depot staan. Hij blijft voorlopig ook in het depot en we gaan ’m niet tentoonstellen”, zegt hoofd collecties van het museum Peter-Paul de Winter in een video van de NS, die de piano schonk aan het museum. „Maar er gaat zeker een moment komen dat we een tentoonstelling gaan maken over wat er gebeurd is rondom corona in Nederland bij de spoorwegen. Dan krijgt deze piano, als object dat zeker een verhaal kan vertellen, een rol in deze tentoonstelling”.

De slooppartij in Eindhoven bleef niet beperkt tot de witte piano in de stationshal. Ook het glaswerk van het Centraal Station ging aan diggelen, een auto van ProRail werd in brand gestoken en de inpandige Jumbo-supermarkt werd geplunderd. De totale schade aan het station loopt volgens de NS in de tonnen en het herstel gaat tot zeker twee maanden duren.

In de hal van het Centraal Station in Eindhoven staat inmiddels een nieuwe piano, die werd geschonken door een groep ondernemers uit de stad. „Het station is van de stad, dus het is mooi dat het idee van de nieuwe piano ook uit de stad komt”, reageerde de NS op het initiatief.

De Zwitserse gezondheidsautoriteiten gaan nog niet over tot toelating van het coronavaccin van AstraZeneca. Daarvoor heeft het land nog te weinig informatie beschikbaar, zo is woensdag bekendgemaakt.

Het vaccin is ontwikkeld door de Universiteit van Oxford en de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca. Het wordt onder meer in Groot-Brittannië als een succesvol middel gezien en op grote schaal gebruikt, maar in sommige landen zoals België, Polen en Zweden is besloten het voorlopig niet bij ouderen toe te dienen, omdat er vragen rezen over de werkzaamheid. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en de Europese Commissie hebben het vaccin eerder al goedgekeurd.

De 21-jarige man uit Emmeloord, die maandag werd gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de brandstichting in een GGD-teststraat in Urk, is woensdag weer op vrije voeten gesteld. Hij blijft wel verdachte in de zaak, aldus de politie in Flevoland. Die sluit niet uit dat er meer verdachten worden opgepakt.

De teststraat ging in vlammen op tijdens rellen vanwege de komst van de avondklok. De gemeente, de GGD, justitie en politie spraken schande van de vernieling. De politie toonde op televisie beelden van de relschoppers. Dat leidde tot de arrestatie van de man uit Emmeloord.

Urker jongeren startten een actie om geld in te zamelen voor de bouw van een nieuwe teststraat. Die actie heeft tot nu toe ruim 10.000 euro opgeleverd. Het onderzoek naar de brandstichting en andere rellen is nog in volle gang volgens de politie.

Tussen dinsdagochtend en woensdagochtend zijn 4060 nieuwe coronagevallen gemeld. Dat is iets hoger dan het gemiddelde over de afgelopen week. Het aantal ligt ook iets hoger dan de afgelopen dagen, maar dat is op woensdagen meestal het geval.

In de afgelopen zeven dagen zijn 27.915 positieve tests doorgegeven aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat komt neer op gemiddeld 3988 gevallen per dag. Dat gemiddelde daalt al ruim een maand.

Vergeleken met eerdere woensdagen daalt het aantal vastgestelde besmettingen nog steeds. Precies een week geleden meldde het RIVM ruim 4700 positieve tests, de woensdag daarvoor waren het er bijna 5600 en nog een week eerder meer dan 6100. Het aantal gevallen zou in de komende weken kunnen gaan toenemen, wanneer de Britse variant zich verder verspreidt.

In Amsterdam kwamen 152 besmettingen aan het licht en in Rotterdam testten 130 inwoners positief. Daarna volgen Eindhoven (78), Den Bosch (61) en Tilburg (60). In zowel Den Haag als Utrecht werden 56 nieuwe gevallen geregistreerd. Bij de veiligheidsregio’s noteerde Midden- en West-Brabant 267 positieve tests, Rotterdam-Rijnmond 263 en Brabant-Zuidoost 249.

Het ministerie van Onderwijs geeft basisscholen het „dringende advies” klassen in vaste kleine groepjes te verdelen als ze volgende week weer de deuren openen. Zo hoopt het ministerie te voorkomen dat hele klassen te snel naar huis worden gestuurd als een leerling besmet raakt met het coronavirus. Voor groep 4, 5 en 6 raadt het ministerie aan te werken met groepjes van vijf kinderen. Voor groep 7 of 8 is het advies om leerlingen in kleinere groepen of koppels te laten samenwerken.

Van dwang is geen sprake. Leerlingen hoeven onderling niet verplicht afstand van elkaar te houden. Onderwijsminister Arie Slob benadrukt nog eens dat de risico’s van de openstelling „beperkt” zijn. Hij noemt het „heel belangrijk dat kinderen weer naar school kunnen om goed les te krijgen.”

„Ik realiseer me dat dit best wat organisatie vraagt van de school. Wij zullen ze daar zoveel mogelijk bij ondersteunen”, aldus Slob. Eerder noemde de Algemene Verenging Schoolleiders de adviezen om in groepjes te werken „niet werkbaar”.

De basisscholen krijgen verder het „dringende advies” om leerlingen uit groep 7 en 8 buiten de gang een mondkapje te laten dragen als ze geen afstand kunnen houden tot kinderen uit andere klassen. „Waar mogelijk worden in de school looproutes met eenrichtingsverkeer gemaakt”, voegt het ministerie eraan toe. Kinderen mogen alleen met hun eigen klas buitenspelen.

Leerkrachten die lesgeven aan de hoogste groepen kunnen er zelf voor kiezen een mondkapje of zogeheten face-shield te dragen. Een verplichting komt er ook op dit punt niet.

Een belangrijk punt dat al bekend was is dat leerlingen en medewerkers die in contact zijn geweest met iemand die besmet is geraakt, zeker vijf dagen in quarantaine moeten. Ze kunnen zich vervolgens laten testen óf nog vijf dagen thuisblijven. „Scholen geven in die periode zoveel mogelijk onderwijs op afstand”, aldus het ministerie.

Alle gedetineerden in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught zitten vanaf woensdag preventief in quarantaine, nadat een derde medewerker positief getest is op het coronavirus. Dat bevestigt een woordvoerder na berichtgeving van RTL Boulevard. Er zijn vooralsnog geen gedetineerden met klachten.

Maandag werd bekend dat twee medewerkers besmet zijn met het virus, en dat een deel van de gevangenen in isolatie moest. Nu moeten alle gedetineerden voorlopig in hun cel blijven, en zij kunnen daardoor niet naar de sportruimte, met andere gedetineerden luchten of contact hebben met hun advocaten. De EBI is nog in overleg met de GGD of de gevangenen een coronatest krijgen.

De EBI is de meest beveiligde gevangenis van Nederland en momenteel zitten er bekende verdachten als Ridouan Taghi en Willem Holleeder. Twee weken geleden werd bekend dat 137 van de ruim 400 gedetineerden in de gevangenis in Ter Apel besmet waren geraakt met corona. Ook in de gevangenis in Nieuwegein raakten gedetineerden besmet met corona.

Israël geeft nog meer mensen toegang tot vaccins tegen het coronavirus. Iedereen die 16 jaar of ouder is mag zich vanaf donderdag laten vaccineren, meldt het ministerie van Volksgezondheid.

Israël wordt wereldwijd gezien als koploper op vaccinatiegebied. Iedereen van 35 jaar of ouder kan zich nu al laten prikken. Ook tieners in de leeftijdsgroep 16-18 komen al in aanmerking, zodat ze naar schoolexamens kunnen.

Het ongeveer 9 miljoen inwoners tellende Israël begon oorspronkelijk met het inenten van ouderen en verlaagde daarna de leeftijdsgrens. Inmiddels zou zo’n 35 procent van de bevolking in elk geval een eerste prik hebben gehad. 20 procent heeft beide inentingen al achter de rug.

De vraag naar vaccinaties leek de afgelopen dagen flink af te nemen. Nadat er weken lange rijen stonden bij priklocaties, is het daar nu een stuk rustig geworden. „Het is verbazingwekkend. Terwijl mensen in sommige landen boos zijn op hun regeringen, bijna tot het punt waarop ze in opstand komen, omdat geen vaccins worden geleverd, liggen ze hier in opslag”, zei minister van Volksgezondheid Yuli Edelstein op de radio.

Het kabinet zou jongeren die nu studeren een jaar studiefinanciering cadeau moeten doen. Studenten hebben het door de coronacrisis zo zwaar en lopen daardoor zoveel schade op, dat ze een jaar extra moeten krijgen om te studeren en alles te doen wat daarbij hoort. Dat bepleiten de voorzitters van de colleges van bestuur van de Hogeschool Rotterdam en de Christelijke Hogeschool Ede (CHE).

„Studenten leven nu eigenlijk in een mentale hongerwinter”, vindt Jan Hol uit Ede. „Geef jonge mensen een jaar van hun jeugd terug”, pleit Ron Bormans uit Rotterdam. Bormans noemt het gebaar „een loyaliteitsverklaring tussen generaties. Het kost wat, maar het levert winst op.”

Hol doet zijn oproep in een open brief aan minister-president Mark Rutte. Hij wijst erop dat Rutte zelf zeven jaar heeft kunnen studeren. „Best een luxe dat je toen zo lang kon studeren op kosten van de belastingbetaler.” Hol stelt dat veel studenten op de CHE continu last hebben van dreiging, angst en isolatie. „We doen er alles aan, maar we kunnen ze niet meer financiële lucht en ruimte geven. Wopke kan wel een donatie doen”, aldus de bestuursvoorzitter, verwijzend naar minister Wopke Hoekstra van Financiën.

De Amsterdamse wethouder Laurens Ivens (dierenwelzijn) belooft dat hij nog eens met het Rijk en de provincie Noord-Holland gaat praten over coronasteun aan Artis. Dat heeft hij gezegd in een commissievergadering van de Amsterdamse gemeenteraad.

Artis verkeert net als andere dierentuinen door de lockdownmaatregelen in financiële problemen. De hoofdstedelijke dierentuin maakte vorige week bekend zijn drie leeuwen naar een dierenpark in Frankrijk te laten verhuizen, omdat er geen geld is voor een broodnodig nieuw verblijf. Artis kampt met een tekort van 20 miljoen euro, ondanks een bijdrage van de gemeente van 15 miljoen voor renovatie van het aquarium.

Ivens zegt samen met Artis op te trekken in de contacten met de verschillende overheden. Over steun op andere manieren, zoals meer gemeentegeld, zegt hij nog te moeten „puzzelen”. Hij gaat ervan uit dat de dierentuin ook zal kunnen rekenen op particuliere steun of bijdragen uit het bedrijfsleven, maar „er zullen meer particuliere bijdragen komen voor een nieuw leeuwenverblijf dan voor het dekken van het exploitatiegat”, denkt hij.

Ivens ging ook in op vragen over het dierenwelzijn in Artis. Zo tekende de Partij voor de Dieren aan dat het tentoonstellen van dieren niet meer van deze tijd is. Raadslid Anke Bakker vergeleek het met „mensen uit Congo hier opsluiten zodat mensen naar ze kunnen kijken”. Ivens zei daarop: „Dat Artis het onverantwoord vindt om de leeuwen te houden, geeft aan dat Artis zich rekenschap geeft van dierenwelzijn.” Of er ooit weer leeuwen terugkomen in Amsterdam: „daar ga ik niet over”. In elk geval is het aan Artis zelf om te zien hoe het aantal diersoorten in de dierentuin kan worden verminderd, aldus de wethouder.

Streamingdienst Spotify heeft in het laatste kwartaal van 2020 opnieuw meer betalende abonnees binnengehaald. Sinds het begin van de coronapandemie is dat aantal flink gestegen doordat mensen veel meer thuis zijn. In totaal kwamen er het afgelopen kwartaal 10 miljoen betalende abonnees bij, tot een totaal van 155 miljoen.

De groei van het aantal betalende abonnees was in het vierde kwartaal het grootst in Europa. Dat was onder meer te danken aan de lancering van Spotify op de Russische markt in juli, die het bedrijf bij Europa rekent. Het aantal mensen dat maandelijks actief was op het streamingplatform steeg met 27 procent ten opzichte van een jaar eerder. In totaal luisterden in het vierde kwartaal van vorig jaar 345 miljoen mensen maandelijks naar muziek of podcasts via Spotify. In India groeide het aantal gebruikers sneller dan verwacht door een marketingcampagne.

De omzet van Spotify nam in het vierde kwartaal met 17 procent toe op jaarbasis. Toch zette het bedrijf een verlies van 69 miljoen euro in de boeken. Dat komt waarschijnlijk door investeringen om het aantal gebruikers te laten groeien. De inkomsten uit advertenties vielen door de coronacrisis wat lager uit dan verwacht.

Slechts vier van de tien Belgen willen zich zodra het kan meteen laten inenten tegen het coronavirus. Vooral angst voor bijwerkingen houdt menigeen tegen, concludeert de Belgische consumentenbond uit een peiling.

Drie van de tien Belgen kijken liever nog even de kat uit de boom, maakt consumentenorganisatie Test Aankoop op uit een rondvraag onder duizend Belgen. Van de ondervraagden weigert 20 procent de prik in ieder geval, terwijl 10 procent nog twijfelt.

Om het virus te kunnen uitbannen, moet 70 procent van de bevolking zich laten vaccineren, meenden deskundigen tot dusver. Nu nog besmettelijker varianten de kop hebben opgestoken, moet de lat mogelijk omhoog.

Veel van de mensen die zich (nog) niet willen laten inenten, weten voor hun gevoel te weinig over de vaccins, constateert Test Aankoop. Van de terugdeinzers noemt 61 procent de angst voor bijwerkingen als belangrijke reden. Bijna een derde vertrouwt het niet dat de vaccins zo snel zijn ontwikkeld en goedgekeurd. Wie zich wel goed voelt ingelicht, is doorgaans wel bereid om zich meteen te laten vaccineren.

Een coronatest wordt niet verplicht voor basisschoolkinderen als volgende week de scholen weer opengaan en een leerling besmet blijkt. Maar kinderen die niet worden getest, moeten dan tien dagen in quarantaine blijven in plaats van vijf.
Een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs bevestigt dat hiermee dezelfde lijn wordt gevolgd als voor het reguliere bron- en contactonderzoek. In een OMT-advies van afgelopen zondag stond niet expliciet dat kinderen die niet worden getest, bijvoorbeeld omdat hun ouders dat niet willen, langer in quarantaine moeten blijven.

De opening van de basisscholen gebeurt onder strenge voorwaarden. Een daarvan is dat de hele klas in quarantaine gaat bij een besmetting. Het is de bedoeling dat alle kinderen zich dan op de vijfde dag laten testen. Bij een negatieve test is de quarantaine voorbij.

Over aanvullende maatregelen praat het ministerie woensdag met onder meer de onderwijsbonden. Er heersen nog grote zorgen over het heropenen van de basisscholen, maar volgens demissionair onderwijsminister Arie Slob is „alles erop gericht om maandag 8 februari alle basisscholen en kinderopvanglocaties te openen voor alle kinderen”, zei hij dinsdag.

Kinderen spelen een kleine rol bij de verspreiding van het coronavirus, maar bij de Britse variant gebeurt dit meer dan bij de oude versies van het virus. Dat concluderen GGD Rotterdam-Rijnmond en het Erasmus MC op basis van recent onderzoek in de gemeente Lansingerland.

Als het coronavirus bij minstens twee mensen in een huishouden werd vastgesteld, „waren kinderen met de Britse variant vaker de personen die het virus mee naar huis hadden genomen en de anderen hadden besmet”. Bovendien kregen zowel kinderen als volwassenen vaker klachten bij de Britse variant dan bij de oudere varianten.

Alle inwoners van de gemeente Lansingerland konden zich in januari laten testen op het coronavirus. Aanleiding voor de grootschalige test was de uitbraak van het virus rond basisschool RKBS Willibrord in Bergschenhoek. Ook scholen en dagverblijven eromheen werden extra gecontroleerd. Uiteindelijk bleek de uitbraak beperkt te zijn gebleven. Volgens de GGD komt dit doordat mensen zich extra goed aan de regels hebben gehouden toen de eerste gevallen bekend werden, doordat de scholen zijn gesloten en doordat positief geteste mensen in quarantaine gingen. Daardoor is het aantal besmettingen flink afgenomen.

Denemarken komt met een digitaal coronapaspoort. Zo kunnen Denen ook in het buitenland laten zien dat ze zijn ingeënt tegen het coronavirus. De ontwikkeling van het paspoort kan volgens het ministerie van Financiën nog wel drie tot vier maanden duren.

<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2FANP_427030159_48669f0f9a.jpg” caption=“De bekende winkelstraat Stroeget in Kopenhagen. “Winkel tijdelijk gesloten”, meldt het bordje achter het raam. beeld EPA, Emil Helms” alt=“ANP-427030159.jpg” />

„Het is cruciaal voor ons dat we de Deense samenleving weer kunnen opstarten en dat bedrijven weer aan de slag kunnen”, zei waarnemend minister van Financiën Morten Bodskov. Het hoofd van de Deense Kamer van Koophandel noemde het project „licht aan het eind van de tunnel” voor veel bedrijven.

De autoriteiten verwachten dat mensen eind februari al een website kunnen raadplegen waar officieel staat gedocumenteerd dat ze een coronavaccin hebben gehad. Denen kunnen ook al maanden een verklaring krijgen met de mededeling dat ze negatief zijn getest op het virus.

Het bijna 6 miljoen inwoners tellende Denemarken behoort in Europa tot de koplopers op vaccinatiegebied. 4,88 procent van de bevolking heeft volgens een overzicht van nieuwssite Politico al zeker één prik gehad. Alleen Malta en het Verenigd Koninkrijk scoren beter. Nederland behoort juist tot de hekkensluiters op die lijst.

De schade door de rellen op de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk in Rotterdam op 25 januari bedraagt bijna 300.000 euro. Dat zei burgemeester Ahmed Aboutaleb woensdag op Radio Rijnmond.

Net als in veel andere steden keerden grote groepen mensen zich tegen de politie en begonnen ze winkels en restaurants te slopen en te plunderen. Er werden 56 mensen opgepakt. Een relschopper is al veroordeeld tot een maand celstraf voor het stelen van een paar artikelen uit de Zeeman.

De politie was nog op zoek naar andere verdachten en toonde daarom beelden in het programma Bureau Rijnmond. Woensdag heeft een 21-jarige Rotterdammer zich vanwege die uitzending bij de politie gemeld. Hij wordt verhoord.
Afgelopen dagen ontving de politie honderden video’s en foto’s waardoor mogelijk verdachten kunnen kunnen worden geïdentificeerd. Al die beelden worden onderzocht. De politie probeert eerst met de hulp van wijkagenten te achterhalen wie de verdachten zijn. Als dat niet lukt dan worden televisieprogramma’s zoals Bureau Rijnmond gebruikt. Levert dat ook niets op dan kunnen beelden worden getoond in een landelijk programma als Opsporing Verzocht.

Het coronavaccin van farmaceut AstraZeneca werkt beter wanneer mensen twaalf weken na de eerste vaccinatie een herhaalprik krijgen. Dat is de maximale tussenperiode voor dat vaccin. De bescherming is dan 82 procent. „Het verlengen van de tussenperiode versterkt niet alleen de werking van het vaccin, maar maakt het ook mogelijk om meer mensen te vaccineren”, concludeert AstraZeneca.

Het vaccin moet twee keer worden toegediend, met vier tot twaalf weken tussen de eerste en tweede inenting. Hoe langer de tussenperiode is, hoe meer mensen met de bestaande voorraad kunnen worden gevaccineerd.

AstraZeneca heeft het vaccin AZD1222 getest op 17.177 mensen in Groot-Brittannië, Brazilië en Zuid-Afrika. Net als de andere vaccins kan AZD1222 niet elke besmetting voorkomen, het kan gebeuren dat mensen ondanks de vaccinatie toch corona oplopen. Maar volgens AstraZeneca voorkomt het middel „in 100 procent van de gevallen” dat mensen zo ziek worden van corona dat ze in het ziekenhuis belanden en eraan overlijden. Bovendien daalt het aantal mensen dat zonder coronaklachten anderen kan besmetten. Na de eerste prik daalt de zogenoemde asymptomatische transmissie met 67 procent.

Het vaccin van AstraZeneca werd vorige week toegelaten op de Europese markt.

AstraZeneca meldde eerder dat het vaccin 70 procent bescherming bood. Bij de eerste proeven was dit zelfs 90 procent. Dat hoge percentage was mogelijk een vertekend beeld. Het ging om een kleine groep proefpersonen, van wie een deel per ongeluk een verkeerde dosis van het vaccin kreeg.

Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) krijgt woensdag felle kritiek te verduren in de Tweede Kamer over de datadiefstal bij de GGD. Niet alleen oppositiepartijen, maar ook coalitiepartij D66 wil weten hoe het zover heeft kunnen komen, en hoe de gebrekkige privacybescherming van persoonsgegevens bij de gezondheidsdiensten zo lang kon voortduren.

Waarom is er zo lang gewacht met ingrijpen, vraagt D66-Kamerlid Kees Verhoeven zich af. En waarom is het pas vorige week onmogelijk gemaakt om grote hoeveelheden data uit de GGD-systemen te exporteren? Verhoeven drong vorige week aan op een debat over de kwestie.

Volgens hem is er geen sprake van een incident, maar van een structureel probleem met ICT en privacy bij de overheid. Hij wil dat er extra geld wordt uitgetrokken voor toezichthouders zoals de Autoriteit Persoonsgegevens. „Als dit zo doorgaat hollen we de rechtsstaat verder uit.”

De Jonge beantwoordde vorige week al vragen over de kwestie tijdens het wekelijkse Vragenuurtje, nadat RTL Nieuws de datadiefstal had onthuld. Maar de antwoorden die hij toen gaf hebben bij verschillende partijen alleen maar meer kwaad bloed gezet. „Was de minister niet op de hoogte van de ernst van het probleem of dacht hij met veel bravoure het probleem wel te kunnen bagatelliseren?”, vroeg SP-Kamerlid Maarten Hijink. „Ik weet eerlijk gezegd niet wat erger is.”

Farid Azarkan van DENK vindt zelfs dat De Jonge „onzin heeft staan verkondigen”. Volgens Suzanne Kröger van GroenLinks was de eerdere reactie van de Jonge „volstrekt misplaatst. Met zelfoverschatting maar volstrekte onderschatting van het probleem. Gemakzuchtig, zou je het kunnen noemen. De minister wuifde de zorgen over het ICT-systeem weg.”

Kamerlid Attje Kuiken (PvdA) maakt zich zorgen over wat dit nieuwe probleem met het maatschappelijk draagvlak doet. „Er worden fouten gemaakt in een crisis, maar dit datalek staat niet op zichzelf. We hebben de mondmaskers gehad, we hebben het testen gehad, we hebben het trage vaccineren, we hebben het gegoochel met vaccinatiecijfers.” Ze vraagt zich dan ook af of een aantal taken niet beter kan worden herverdeeld onder andere ministers. „Loopt het deze minister niet over de schoenen?”

RIVM-topman Jaap van Dissel maakt zich zorgen over „het zicht houden op en het inzicht hebben in de verspreiding van het virus” als de GGD haar registratiesystemen al te snel vervangt. Dat schrijft de directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM in een brief aan het ministerie van Volksgezondheid, die te vinden is op de site van de NOS.

Na de datadiefstal wil GGD het systeem HPZone Lite vervangen. Omdat het RIVM afhankelijk is van de datastromen die via HPZone en HPZone Lite binnenkomen, heeft een vervanging volgens Van Dissel „veel impact op de gegevens en adviezen die het RIVM kan bieden in het kader van de bestrijding van de Covid-19-pandemie.”

Ook het Outbreak Management Team (OMT) benadrukt het belang van landelijke en regionale surveillance die zonder onderbreking en tijdig uitgevoerd dient te worden, zegt hij. Mocht de GGD overgaan op een ander systeem, dan moet volgens Van Dissel „tevoren niet alleen de veiligheid en privacy, maar ook de output voor de surveillance gewaarborgd zijn. Wij zullen bij een te snelle, onvoldoende geteste en volledige nieuwe datastroom, niet de rapportage en data kunnen leveren die benodigd zijn om het landelijke bestrijdingsbeleid te onderbouwen.”

De timing van overgaan naar een nieuw registratiesysteem is „uiterst ongelukkig”, vindt hij. „We verkeren in een lockdown, er komen nieuwe virusvarianten op, en de vaccinatiecampagne is net opgestart. We staan daarnaast aan de vooravond van een periode dat er mogelijk nieuwe maatregelen dan wel versoepelingen komen. Dat alles dient gebaseerd te zijn op recente en complete data; en toegang hiertoe is nu in gevaar.”

Ook veroorzaakt een nieuw registratiesysteem voor de vele medewerkers bij de GGD extra werklast, waarschuwt hij. „Juist een invoering ten tijde van een ‘derde golf’ kan dit ertoe leiden dat het bron-en contactonderzoek eerder moet worden afgeschaald. Dit heeft een negatief effect op de bestrijding, en op het zicht houden op het virus.”

Het Outbreak Management Team (OMT) praat vrijdag over de coronamaatregelen zoals het kabinet heeft verzocht. Ook de avondklok wordt dan besproken, ook al is de maatregel dan nog net geen twee weken van kracht. In het meest recente advies schreef het OMT: „Deze maatregel moet ten minste twee weken ingevoerd zijn om een beoordeling van het effect te kunnen geven.”

Die twee weken „is niet in beton gegoten”, laat een woordvoerder van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) desgevraagd weten.

De avondklok ging in op de avond van zaterdag 23 januari. Sindsdien is het verboden om tussen 21.00 uur en 04.30 uur buiten te zijn, tenzij iemand een geldige reden heeft en dat kan aantonen met een verklaring. Op die manier hoopt het kabinet bezoeken te beperken en zodoende het aantal coronabesmettingen terug te dringen.

Twee weken is de periode die de experts standaard aanhouden om het effect van maatregelen te evalueren. Ook premier Mark Rutte zei dinsdagavond tijdens zijn persconferentie dat het voor die tijd nog te vroeg was om het effect te bepalen. Het kabinet zou eind deze week wel graag een nieuw advies krijgen waarin ook de avondklok wordt meegenomen. De woordvoerder van het RIVM verwacht dat vrijdag wel een inschatting kan worden gemaakt.

Het coronavirus kent een incubatietijd van twee tot veertien dagen. De meeste mensen krijgen vijf tot zes dagen na de besmetting klachten.

Hoofd infectieziekten van de GGD Anja Schreijer, die ook in het OMT zit, acht de kans klein dat de deskundigen zullen adviseren de avondklok na 10 februari weer af te schaffen. Ze zei dinsdagavond in de talkshow M dat de onzekerheden daar momenteel te groot voor zijn.

Nederland koopt nog eens acht miljoen doses van het coronavaccin van Moderna. Dat schrijft minister Hugo de Jonge in een brief aan de Tweede Kamer.

Het ministerie sloeg het aanbod van Moderna voor een extra levering eerder af, omdat het pas aan het einde van het jaar geleverd zou kunnen worden. „Inmiddels heeft Moderna haar aanbod verbeterd. In dit nieuwe aanbod wordt een deel van de vaccins geleverd in het derde kwartaal”, schrijft De Jonge. „Ik zal daarom nu wel meedoen in dit nieuwe contract.”
De minister komt binnenkort met meer details, zegt hij.

De farmaceuten GlaxoSmithKline (GSK) en CureVac gaan samenwerken aan een nieuw vaccin tegen het coronavirus. Ze mikken daarbij op één vaccin dat tegen meerdere opkomende varianten van het longvirus beschermt. De twee bedrijven investeren zo’n 150 miljoen euro in het project.

Nieuwe varianten van het coronavirus, zoals de Britse en Zuid-Afrikaanse mutaties, dreigen zich veel sneller te verspreiden. Demissionair minister-president Mark Rutte waarschuwde in zijn persconferentie dinsdag nog dat nieuwe varianten tot een nieuwe besmettingsgolf kunnen leiden.

Volgens GSK en CureVac zijn snelle stappen nodig om de pandemie „een stap voor te blijven”. Hun samenwerkingsproject bouwt voort op het kandidaat-vaccin van het Duitse CureVac dat nu nog wordt onderzocht. Dit vaccin werkt met dezelfde nieuwe techniek als de in de Europese Unie goedgekeurde vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna, mRNA genaamd.
Via deze vaccins wordt synthetisch materiaal met dezelfde genetische code als de eiwitten van de kenmerkende uitsteeksels van het coronavaccin geïnjecteerd. Bepaalde cellen in het lichaam maken daardoor dezelfde eiwitten aan. Als reactie daarop maken mensen die zijn gevaccineerd ook antilichamen tegen het coronavirus aan.

GSK gaat het kleinere CureVac ook helpen met de productie van dit al ontwikkelde vaccin. De Britse farmaceut zal in 2021 tot maximaal 100 miljoen doses voor CureVac produceren.

Zelf werkt GSK ook aan een vaccin tegen het coronavaccin, in samenwerking met Sanofi. In december meldden de twee bedrijven een tegenvaller. De werking van het vaccin bij oudere patiënten was minder goed dan gehoopt en dat zorgt voor vertraging bij het ontwikkelingsprogramma. Het vaccin zal daardoor pas eind 2021 beschikbaar komen en dat is later dan gedacht.

Ruim 6,3 miljoen mensen keken dinsdagavond naar de coronapersconferentie van premier Mark Rutte. Dat is een stuk meer dan bij de vorige persconferenties, toen er ruim 3 miljoen en 5,5 miljoen mensen keken. Dat meldt Stichting KijkOnderzoek.
Bijna 4,28 miljoen mensen zagen de persconferentie om 19.00 uur bij de NPO. Daarnaast keken 1,54 miljoen mensen naar RTL Nieuws en 482.000 mensen via SBS6. Rutte en coronaminister Hugo de Jonge kondigden aan dat winkels met afhalen mogen werken en dat de basisscholen weer opengaan.

Na de persconferentie op NPO 1 werd het NOS Journaal van 20.00 uur met 2,92 miljoen kijkers het best bekeken. Ook M op NPO 1 (2,18 miljoen), DNA Onbekend op NPO 1 (1,9 miljoen) en het NOS Journaal van 18.00 uur (1,6 miljoen) gooiden dinsdagavond hoge ogen.

Vorig jaar werd bij 115.000 patiënten kanker vastgesteld. Dat zijn er vierduizend minder dan het jaar ervoor, meldt het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). De daling komt volgens het IKNL door uitstel van artsbezoek, het tijdelijk stopzetten van de bevolkingsonderzoeken en het afschalen van de zorg vanwege de coronacrisis.

Volgens het IKNL is het de eerste daling in dertig jaar, toen werd begonnen met de kankerregistratie. De daling kwam voor bij de meeste soorten kanker, maar was het grootst bij borstkanker, darmkanker en prostaatkanker.

In maart tot en met mei zijn er bijna een kwart minder kankerdiagnoses gesteld dan gebruikelijk. Veel hiervan is in het najaar ingehaald, aldus IKNL. Vanaf de zomer kwam de reguliere zorg weer op gang en werd bij veel kankersoorten de in het voorjaar ontstane achterstand in diagnoses ingelopen, tot een achterstand van 3,5 procent aan het einde van 2020 ten opzichte van 2019.

De achterstand in het aantal diagnoses borstkanker, die ontstond na het tijdelijk stopzetten van het bevolkingsonderzoek hiernaar, is nog niet ingehaald. Ook het aantal diagnoses darmkanker daalde, deels door de coronacrisis, maar het aantal diagnoses hiervan daalt ook al jaren door de vroege opsporing in het bevolkingsonderzoek.

Huidkanker bleek net als in de voorgaande jaren de meest voorkomende kankersoort. Er werden bijna 6800 melanomen geregistreerd en bijna 15.000 plaveiselcelcarcinomen, een bijna nooit uitzaaiende vorm van huidkanker. Door de vergrijzing en toegenomen blootstelling aan zon en zonnebanken komt huidkanker steeds vaker voor, aldus het Kankercentrum. Zelfs tijdens de coronacrisis was een kleine stijging te zien van het aantal nieuwe patiënten met plaveiselcelcarcinoom.

Na huidkanker kwam in 2020 longkanker het meeste voor, met bijna 14.000 nieuwe diagnoses. Het aantal gevallen van longkanker blijft daarmee hoog. In 2019 kwam borstkanker na huidkanker nog het meeste voor, maar door de sterke daling in aantal vaststellingen staat borstkanker in 2020 op de derde plaats met 13.200 diagnoses. Hierna volgen prostaatkanker (12.800) en darmkanker (11.700).

Kanker komt het meest voor bij ouderen: een derde van de patiënten was in 2020 bij de diagnose 75 jaar of ouder. Ruim 40 procent was tussen de 60 en 75 jaar oud. Van alle nieuwe kankerpatiënten was 6 procent jonger dan 45 jaar. In deze jongste leeftijdsgroep is het aantal nieuwe kankerdiagnoses vorig jaar niet gedaald. Hoewel er ook bij patiënten jonger dan 45 jaar sprake was van een daling van het aantal diagnoses door de coronacrisis in het voorjaar, is in de maanden daarna de ontstane achterstand geheel ingelopen.

De coronacrisis leidt tot flinke leerachterstanden in het voortgezet onderwijs. Sommige scholen verwachten dat 30 tot 40 procent van de leerlingen daardoor het eindexamen niet zal halen. In 2019 was het landelijk gemiddelde nog 8 procent. Of de examens onder de huidige omstandigheden kunnen doorgaan, is onzeker. Onder schoolbesturen gaan stemmen op om het schooljaar te verlengen of de slagingsdrempel te verlagen.

De nood om een oplossing te bedenken is hoog, zo blijkt uit een rondgang van het FD. Al in mei starten bijna 200.000 leerlingen met de examens. ‘We zijn het leerlingen verplicht om snel duidelijkheid te geven’, zegt bestuurder Karin van Oort van onderwijsstichting Carmelcollege, een dag voordat de vereniging van middelbare scholen VO-raad zich over de kwestie buigt. ‘Leerlingen laten doubleren, motiveert niemand.’

Verantwoordelijk onderwijsminister Arie Slob houdt tot nu toe vast aan de examens, maar sluit aanpassingen niet uit. Uiterlijk 15 februari hakt hij hierover de knoop door.

De webredactie is een nieuw liveblog begonnen. Het vorige liveblog is hier terug te lezen.