Het was dit jaar werkelijk een campagne tot het allerlaatste moment, vooral omdat de opiniepeilingen uitwijzen dat een aantal belangrijke staten met veel vertegenwoordigers in het cruciale kiescollege dat uiteindelijk de president kiest, nog niet overtuigend naar Democratische of naar Republikeinse kant overhelt.

Beide kandidaten zijn dagelijks te zien via de talloze tv-organisaties en hun beloften en aanvallen op hun tegenstander zorgen voor grote koppen in de pers. Maar Bush en Kerry zijn beslist niet de enigen die zich tot het laatste moment inspannen om hun partij morgen de overwinning te bezorgen.

Er zijn letterlijk honderdduizenden actief in een massale beweging die eerst gericht was op registratie van nieuwe kiezers en die er nu op gericht is dat alle geregistreerde kiezers ook daadwerkelijk hun stem uitbrengen. Dat gebeurt door telefooncampagnes, e-mail-campagnes, postcampagnes en door huis-aan-huisbezoek.

„Ik heb de afgelopen weken op ik weet niet hoeveel deuren geklopt om mensen ervan te overtuigen dat zij wérkelijk moeten gaan stemmen”, aldus Susan McGraw, een gepensioneerde lerares in de staat Wisconsion, een van de zogeheten ”swingstaten”, waarin nog niet duidelijk is welke partij de meerderheid zal behalen. McGraw probeert haar medeburgers ervan te overtuigen dat zij op president Bush moeten stemmen.

De Republikeinen staan niet alleen in dit soort acties. Zulke campagnes worden door beide partijen gevoerd en in sommige staten ook door aanhangers van de onafhankelijke kandidaat Ralph Nader.

Daarnaast zijn ook de zogeheten 527-groepen actief. Dit zijn groepen die zich voor de ene of de andere kandidaat dan wel partij inzetten. Zij danken hun naam aan artikel 527 van de belastingwet die deze groepen een speciale fiscale status geeft. De 527-groepen en de politieke partijen steunen kandidaten direct.

Maar er zijn nog andere mogelijkheden. Kamers van Koophandel, liefdadigheidsinstellingen, vakbonden en andere organisaties met algemene doelen zijn niet minder actief. Sommige van deze groepen benadrukken het belang om te stemmen voor bepaalde doelen, waarbij die quasi algemene doelen makkelijk te identificeren zijn met de partijprogramma’s van de ene of de andere partij.

„Deze laatste groep van zogeheten niet-gebonden organisaties heeft dit jaar zeker 350 miljoen dollar gespendeerd aan campagnes om kiezers naar de stembus te krijgen”, aldus Kent Cooper van de organisatie Political Money Line, die politieke uitgaven bijhoudt.

Hoe verschillend de boodschappen van Democraten en Republikeinen deze dagen ook mogen klinken, beide partijen zijn het erover eens dat de opkomst morgen van beslissende betekenis zal zijn voor de einduitslag. „Wij doen er alles, werkelijk alles aan om mensen naar de stembus te krijgen”, aldus Terry Nelson, nationaal campagneleider voor de Republikeinen.

„Dat is bij ons niet anders, want de opkomst beslist de uitkomst”, meent Karen Hicks, die binnen de Democratische Partij belast is met de campagnes om kiezers te activeren.

Sommige initiatieven doen vraagtekens rijzen. De organisatie America Coming Together (ACT) bijvoorbeeld gaat in belangrijke staten de deuren langs en vraagt mensen hoe zij over bepaalde onderwerpen denken. Leider van ACT in ”swingstate” Iowa, Christopher Curran, probeerde in de afgelopen weken mensen ervan te overtuigen om hun stem vervroegd als briefstem uit te brengen.

Voelden mensen hiervoor, dan kregen zij ’hulp’ van Curran bij het invullen van hun stembiljet en ACT zorgde er dan ook voor dat de stembiljetten bij de betreffende stembureaus afgeleverd werden. Overigens… alleen als de kiezers te kennen gaven dat zij voor de Democraten wilden stemmen. „Wij opereren binnen de kieswet, daar is niets op aan te merken”, aldus Curran.

Democraten zijn niet de enigen die ’partijdig’ opereren. In Ohio probeerden de Republikeinen om tienduizenden registraties van nieuwe kiezers ongeldig te laten verklaren. Zij kregen in kort geding ongelijk.

Nieuwe kiezers die via eerdergenoemde onafhankelijke organisaties waren geregistreerd, moesten zich volgens de Republikeinen in Nieuw Mexico morgen bij het stembureau met een rijbewijs of paspoort identificeren. Een eis die in 2000 veel zwarte kiezers (die overwegend Democratisch stemmen) in Florida van de stembureaus weghield. Later bleek dat er nergens sprake was van zo’n identificatieplicht. Het verhaal ging nu ook in Nieuw Mexico niet door. Ook hier kreeg de Republikeinse Partij in kort geding ongelijk van de rechter.

Vanwaar deze acties tegen nieuw geregistreerde kiezers? „Zulke kiezers zijn vaak jonge mensen en de Republikeinen zijn bang dat die in meerderheid Democratisch stemmen”, aldus politiek analist Ted Galen van het Cato Research Instituut in Washington.

In de meeste staten is de registratieperiode voor nieuwe kiezers afgesloten, maar in zes staten (Idaho, Maine, Minnesota, New Hampshire, Wisconsin en Wyoming) kan men zich ook morgen nog laten registreren als men gaat stemmen. In Noord-Dakota is helemaal geen registratie vereist.

In veel staten was men vandaag nog volop bezig aan de verwerking van de registratieformulieren van nieuw geregistreerde kiezers. Het is landelijk nog niet bij benadering te zeggen hoeveel nieuwe registraties er dit jaar zijn, maar in Colorado alleen al gaat het om minstens 300.000. In Florida gaat het om minstens 150.000 nieuwe kiezers vergeleken met 77.000 nieuwe registraties in 2000.

„Dit is onvoorstelbaar. Deze cijfers doen de registraties van 2000 volledig verbleken”, aldus Meredith Imwalle, directrice communicatie van de National Association of Secretaries of State. De ”secretary of state” (minister van staat) is in zijn/haar staat verantwoordelijk voor het goede verloop van de verkiezingen.

Gewoonlijk blijft in Amerika ongeveer de helft van de -geregistreerde- kiezers thuis. Imwalle denkt dat de opkomst dit jaar wel eens tegen de 60 procent zou kunnen lopen door de activiteiten van de politieke partijen, van de partijgebonden groepen en van onafhankelijke organisaties. „De belangstelling is dit jaar heel groot. Je zag dat al aan de kijkcijfers bij de drie tv-debatten tussen president Bush en senator Kerry, je ziet dat aan de peilingen die aangeven dat mensen de campagnes nauwkeurig volgen en je ziet dat aan de vloed van nieuwe registraties. Wie daarvan het meest zullen profiteren? Laten wij dat morgen maar afwachten”, aldus Imwalle.