„Het wordt dat tijd jullie een glas bier gaan drinken.” Met die „historische woorden” probeerde de kabinetschef in Venlo een stevige ruzie tussen toenmalig VVD-raadslid John Heuvelings en diens tegenstrever te sussen. Wie de opponent van Heuvelings was? Hubert Bruls, toen burgemeester in Venlo.

Beide heren stonden recht tegenover elkaar in een heikele kwestie rond een kinderontvoering, blikt het voormalige VVD-raadslid terug. Heuvelings trok zich het lot aan van een Venlose moeder die haar twee dochtertjes moest missen. Haar ex-man had de jonge kinderen meegenomen. De VVD-politicus riep in de media een wethouder op de ontvoerder met een list naar Venlo te lokken om hem vervolgens „bij de kuif” te kunnen pakken.

„Bruls was laaiend. Ik zou met mijn opmerkingen de moeder in gevaar hebben gebracht”, zegt Heuvelings. „Die kritiek vond ik onzin. Ik had mijn media-optreden afgestemd met de wethouder.”

Het VVD-raadslid moest op het matje komen. Bij Bruls thuis. Daar kreeg Heuvelings een document van „drie velletjes” toegeschoven. Hij diende een soort schuldbekentenis annex spreekverbod te ondertekenen. „Ik zei tegen Bruls: „Dacht je dat ik gek geworden ben en hier mijn handtekening onder zet?”

Heuvelings nam het document mee naar huis, sleutelde eraan en overhandigde Bruls enkele dagen later een grondig herzien exemplaar, uitgedijd tot een lengte van „zes velletjes.” Tot ondertekening van enig document kwam het niet. „Soms brult Bruls, maar bijt hij niet door”, concludeert Heuvelings.

De kabinetschef (assistent van de burgemeester) adviseerde de kemphanen een pilsje te pakken om wat tot bedaren te komen. Toen later de ontvoerde kinderen eindelijk werden herenigd met hun moeder, belde Bruls de VVD’er op. De lucht tussen beide mannen klaarde op. „Hubert bleef niet hangen in wrok. Dat is hem ten voeten uit.”

Irritant

Het Venlose verhaal tekent Bruls. Het Reformatorisch Dagblad sprak met zeven politici dan wel bestuurders die Hubert Bruls van nabij meemaken of meemaakten.

Allemaal vertellen ze dat Bruls stevig uit de hoek kan komen. „Critici vinden hem in debatten dominant, irritant aanwezig”, zegt Hans van Hooft, al meer dan een kwarteeuw SP-raadslid in de Nijmeegse raad. „Hij kan een raadslid pakken met een opmerking als: „U kletst altijd zo veel.” Als mensen Bruls tegenspreken, knalt hij er nog een keer overheen, in plaats van gas terug te nemen. Sommigen reageren dan: Nou moet je echt even ophouden, Bruls.”

Bruls wist, vertelt ook het Venlose SP-raadslid Ton Heerschop, collega-politici meer dan eens in de gordijnen te jagen. Door bijvoorbeeld een raadslid van een lokale partij voor de voeten te werpen: „U kunt wel klagen over verkeerde Haagse beslissingen, maar dan had u maar een fractie in Den Haag moeten hebben.” „Dat soort grapjes kon sommige raadsleden heel boos maken.”

Goed span

Bruls is een „echte vechter”, zegt Herman Kaiser, van 2013 tot 2017 burgemeester van Arnhem en toendertijd ‘buurman’ van Bruls. „Hij wordt kriegelig als mensen te gauw geneigd zijn tot het compromis. Eén Bruls in een kamer is genoeg. Zet je twee Brulsen bij elkaar, dan krijg je twee vierkante blokken waar geen beweging in te krijgen is.”

De strijdbaarheid van Bruls viel Kaiser op bij „ingewikkelde onderhandelingen” rond de komst van een bevrijdingsmuseum in de regio Arnhem-Nijmegen. Beide CDA-burgemeesters trokken „als broers” op, maar verschilden stevig van stijl. „Bruls schuwt het conflict niet. Hij houdt zijn poot lang stijf. Hij is heel aanwezig, heeft soms een korte aanwijzing nodig: even rustig, geef anderen de ruimte. Zelf ben ik meer iemand die de vrede wil bewaren. Maar samen vormden we een goed span.”

Als Bruls het woord neemt, eist hij haast automatisch de aandacht op. „Achter het spreekgestoelte heeft hij een bepaalde stevigheid over zich”, zegt het Venlose SP-raadslid Heerschop.

Illustratief is een akkefietje rond de opvang van ronddolende arbeidsmigranten in Venlo. „Hij trad stevig op. „Luister, zei hij, daklozen moeten gebruiken maken van daklozenopvang. Ik kan ze niet laten doodvriezen van de kou. Anderzijds hoeven we ze niet van allerlei luxe te voorzien. Punt.” Toen hij daarover in gesprek was met een tv-journalist, zei Bruls: „Als ze niet willen luisteren, gaan ze maar terug naar Warschau.” Bruls had echter niet door dat de camera nog draaide.”

Het Nijmeegse CDA-raadslid Mark Buck hint op het imposante postuur van zijn burgemeester. „Het is geen iel mannetje dat binnen komt lopen. Bruls is geen twijfelende man.”

Plaagstoot

Bruls mag stevig en provocerend opereren, opvallend is dat zijn (oud-)collega’s daar niet al te moeilijk over doen. Ook al omdat de burgemeester zelf vaak de plooien weer gladstrijkt, bijvoorbeeld via een vriendschappelijk appje.

Zo kan de Nijmeegse SP-voorman Hans van Hooft best leven met de „hoekige” stijl van zijn burgemeester. „Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Bruls is zichzelf. Open en duidelijk. Dat maakt hem menselijk. Wij raadsleden zijn geen watjes. We moeten tegen een plaagstoot kunnen.”

„Bruls is iemand van het type ruwe bolster, blanke pit”, zegt het Venlose SP-raadslid Ton Heerschop.

„Je moet hem gewoon van repliek dienen. Dat waardeert hij zelfs. Stiekem heeft Bruls een hekel aan meelopers. Ooit grapte hij dat ik als SP’er lid ben van een partij van de lange marsen. „Ja, ik loop elk jaar de Nijmeegse Vierdaagse”, reageerde ik. Je moet humor met humor bestrijden. Ik heb nooit gemerkt dat Bruls ons echt zag als gestaalde communisten.”

Heerschop kreeg het als net aangetreden raadslid in Venlo aan de stok met Bruls. Typerend is hoe de woordenstrijd eindigde. „Bruls wilde mij verbieden bepaalde vragen te stellen aan een wethouder. Waarop ik reageerde: „U gaat over de orde, ik ga over mijn woorden.” Ik stelde toch mijn vragen en de wethouder beantwoordde ze keurig. Bruls was eerst nijdig, maar gaf me later een paar schouderkloppen. „Je zat er stevig in, vriend. Heel goed, heel goed.” Ik vond het geen straf om samen te werken met deze bijzonder markante man.”

Minder gebekte opponenten hebben het nakijken. „Als een tegenstander faalt, pakt Bruls alle ruimte”, zegt Heerschop. Frans Aerts, D66-raadslid in Venlo: „Bruls waardeert het als mensen tegengas geven. Maar als je in je schulp kruipt, ben je verloren. Bruls is dusdanig sterk, dat hij gebruik en misschien wel misbruik maakt van zo’n situatie.”

Voetbalsupporters

Man van de wet. Zo zou je Hubert Bruls kunnen noemen. Hij krijgt lof toegezwaaid voor de wijze waarop hij werk maakt van zijn portefeuille openbare orde en veiligheid – een pakket dat iedere burgemeester beheert. „Als bijvoorbeeld voetbalsupporters zich misdragen, zegt hij waar het op staat. Dan bakt Bruls geen zoete broodjes”, zegt voormalig CDA-burgemeester Herman Kaiser.

Verschillende zegslieden memoreren hoe Bruls er tijdens de vluchtelingencrisis enkele jaren geleden in slaagde 3000 asielzoekers te huisvesten in Heumensoord, een terrein nabij Nijmegen. Het was de grootste noodopvang van Nederland en er brak geen volksopstand uit.

Als Bruls in dat soort situaties eenmaal zijn standpunt heeft bepaald, komt hij daar niet gauw meer op terug, analyseert Bert Friengs. De voormalige GroenLinks-wethouder werkte in het Nijmeegse college tot begin 2020 jarenlang samen met Bruls. „Hij redeneert: Als overheid hebben we de taak om te zorgen voor asielzoekers. We weten dat we op tenen gaan staan. Maar we leggen het besluit uit en komen daar niet op terug.”

„Op het terrein van veiligheid laat Bruls zich geen knollen voor citroenen verkopen”, zegt de Nijmeegse CDA-fractievoorzitter Mark Buck. Tijdens een raadsvergadering ongeveer een jaar geleden kreeg Buck van Bruls een appje. Of hij als vervangend voorzitter de vergadering verder wilde leiden. Bruls spoedde zich naar het Keizer Karelplein, een druk verkeersknooppunt in Nijmegen. Daar sommeerde hij protesterende boeren met hun tractoren te vertrekken. Van het onderhoud tussen de in politiejas gestoken Bruls en een boerenvoorman zijn „iconische” beelden gemaakt. Buck: „„Jullie moeten binnen een kwartier weg zijn”, gebood Bruls. Toen de boerenleider reageerde met: „Dat gaat zomaar niet” accepteerde de burgemeester dat niet. „Als jullie hier à la minute kunnen komen, kunnen jullie hier ook à la minute weer weg zijn.” Bruls laat zich niks wijsmaken.”

Sherrif

De burgemeester gaat door het vuur voor politiemensen en andere hulpverleners, zegt het CDA-raadslid Buck over zijn partijgenoot. „Hij spreekt over „míjn politiemensen.” Bij een debat over een vuurwerkverbod vraagt Bruls aandacht voor de gevolgen van zo’n verbod voor de politie. In dagblad de Gelderlander werd Bruls in een cartoon getekend als sherrif. Hij vindt dat best leuk.”

Toch is de Nijmeegse burgemeester niet alleen maar een man van ”de zweep erover”. „Hij is niet per se van de lijn: veiligheid voor alles”, weet Bert Friengs, voormalig GroenLinks-wethouder in Nijmegen. „Neem de problematiek van overlast veroorzakende veelplegers. Bruls stuurt dan niet bij voorbaat blauw (politie, JV) af op die mensen, maar acht het verstandiger om zorgverleners in te schakelen. In de hoop dat bij die veelplegers structureel iets ten goede verandert.”

Ook de Nijmeegse SP’er Hans van Hooft wijst erop dat je Bruls niet te snel moet wegzetten als een rechtse houwdegen. „Tot mijn verrassing is hij tegen het bewapenen van buitengewoon opsporingsambtenaren. Hij vindt dat boa’s de vriendelijke uitstraling van gastheren en gastvrouwen van de stad moeten hebben.”

Bruls, door meerderen omschreven als „sociaal-conservatief”, heeft oog voor zwakkeren. „Hij zei ooit: Ik steek liever een euro in mensen dan in stenen. Dan laat Hubert zijn oude vakbondshart spreken”, zegt voormalig wethouder Friengs.

De burgemeester komt graag onder de mensen en kan met allerlei slag volk overweg, klinkt het allerwegen. „Zijn chauffeur zei ooit: Ik ben in het eerste jaar met Hubert op plekken in de stad geweest waar ik met de vorige twee burgermeesters nooit kwam”, lacht Friengs. Het Nijmeegse CDA-raadslid Mark Buck: „Bruls vindt het fantastisch om in een zorgcentrum een hele avond aan het bingovat te draaien, nummertjes voor te lezen en met mensen te praten.”

Naast „volks” is Bruls ook „belezen”, analyseert Buck. „Iemand van paradoxen. Als voetbalfan kan Bruls je van alles vertellen over voetbalclubs als NEC, Roda JC en Liverpool FC. In een raadsvergadering droeg hij onlangs een blauwwitte das, ter ere van zijn overleden voetbalheld Diego Maradona. In diezelfde raadszaal citeert hij de uitspraak „Zoals wij zijn, zo zijn de tijden” van kerkvader Augustinus. Of refereert hij aan de filosofische uitspraak dat optimisme een morele plicht is.”

Gezond verstand

Hubert Bruls is sinds 2016 voorzitter van het Veiligheidsberaad, waarin de 25 ‘belangrijkste’ burgemeesters van de 25 veiligheidsregio’s participeren. In die club bespreken ze nu vooral de knelpunten rond coronavoorschriften.

Bruls aarzelt niet zijn eigen accenten te zetten, bleek afgelopen maanden. Zo vond de burgemeester, fervent voetbalfan, het juichverbod in voetbalstadions niet realistisch. Toen Duitsland onlangs een lockdown afkondigde, drong hij erop aan dat Nederland zou volgen. Anders zouden geheid Duitsers gaan shoppen in Nederland. Vorige week haalde Bruls uit naar de landelijke overheid. Hij zei een centrale aansturing van de bestrijding van de coronacrisis te missen.

Op nieuwjaarsdag riep Bruls het kabinet op vuurwerk definitief te verbieden met oud en nieuw. De afgelopen jaarwisseling toont volgens hem aan dat een vuurwerkverbod leidt tot minder gewonden. Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) trapte later op de dag echter op de rem. De bewindsman vindt het „niet juist om nu al conclusies te trekken”.

Deze week maakte de burgemeester een uitglijder. Ten onrechte beweerde Bruls dat voor de jaarwisseling alle verloven bij de politie zijn ingetrokken.

Is Bruls geschikt als voorzitter van het Veiligheidsberaad?

Zonder meer, reageren diverse zegslieden. „Bruls is hier helemaal in zijn element”, vindt oud-wethouder Friengs. „Hij is scherp, heeft een grote dossierkennis en beschikt over gezond verstand, een Fingerspitzengefühl voor wat leeft in de samenleving. Bruls is niet te beroerd om zich hardop af te vragen of een bepaalde coronamaatregel nou wel zo slim is.”

„Bruls is de juiste man op de juiste plaats”, zegt oud-burgemeester Herman Kaiser. „Hij let op de menselijke maat. Zo vraagt hij aandacht voor de impact van coronamaatregelen voor jonge mensen.”

Ook het Venlose D66-raadslid Frans Aerts is positief. Aerts werkt sinds zo’n 25 jaar in het openbaar bestuur, tot voor kort als tijdelijk raadsgriffer in de gemeente Heerde. „Ik bespeur onder lokale bestuurders veel waardering voor Bruls. Hij houdt van duidelijke regels, maar wil ook maatwerk. Als horecaondernemers in coronatijd beperkte ruimte willen voor activiteiten, valt daar met Bruls over te praten.”

Carnavalspakken

Bruls, opgegroeid in het Zuid-Limburgse Nuth, is rooms-katholiek. Op de vraag hoe zijn levensovertuiging zich manifesteert, beginnen zegslieden meer dan eens over zijn liefde voor het carnaval. „Daar geniet hij met volle teugen van”, zegt oud-wethouder Bert Friengs. „Voor iemand uit reformatorische kring klinkt dat misschien wat banaal.” Wie googelt op Hubert Bruls, stuit al gauw op afbeeldingen waarin de burgervader is uitgedost in kolderieke carnavalspakken.

Het Venlose D66-raadslid Frans Aerts zal niet gauw vergeten hoe Bruls zich in carnavalstijd hulde in een „kostuum waarin burgemeesters honderd jaar geleden liepen. Compleet met revers, epauletten (schouderversieringen, JV), lange jas en hoed.”

„Hij geniet ervan als mensen tijdens zo’n volksfeest als carnaval plezier hebben”, zegt het Venlose SP-raadslid Ton Heerschop. „Al drinkt hij zelf geen druppel alcohol.”

Maar er is meer. „Bruls beleeft het katholieke tot in zijn vezels. Hij vindt gezinswaarden belangrijk”, zegt oud-wethouder Friengs.

„Bruls hecht aan normen en waarden en aan tradities. Viering van Dodenherdenking op 4 mei is voor hem heilig”, zegt het Venlose SP-raadslid Heerschop, die een militaire achtergrond heeft en is uitgezonden naar Bosnië. Toen Heerschop bij een dodenherdenking herkenbaar was als oorlogsveteraan, kwam Bruls op hem af. „Hij behandelde me met veel egards. Voor militairen en politiemensen heeft hij respect.”

Oud-burgemeester Kaiser, die net als Bruls zijn roots heeft in Zuid-Limburg: „Het katholieke, sociale denken is ons beiden met de paplepel ingegoten. Allebei geloven we in de kracht van de gemeenschap en de waarde van inzet voor die gemeenschap.”

Staatswiet

Nijmegen is zo’n beetje het meest linkse bolwerk van Nederland. GroenLinks torent met 11 van de 39 zetels ver boven de andere partijen uit. Kan de conservatieve CDA’er Bruls wel aarden in zo’n progressieve stad? De burgemeester schikt zich naar wat een raadsmeerderheid wil, zegt SP’er Hans van Hooft, nestor van de Nijmeegse raad. „Uiteindelijk loopt het allemaal wel los.”

Al voelt Bruls zich op sommige dossiers wel een vreemde eend in de bijt. „Nijmegen doet mee aan het experiment met staatswiet, dus gereguleerde wietteelt. Bruls is daar lang voor gaan liggen. Hij ziet liever minder dan meer coffeeshops in de stad. Uiteindelijk schikte Bruls zich, al blijft hij niet enthousiast. Van een CDA-burgemeester had ik zo’n houding ook verwacht.”

De Nijmeegse burgemeester beschikt over een portie Ruttiaanse wendbaarheid. Oud-wethouder Bert Friengs zag Brul „in den beginne” niet bepaald als kampioen duurzaamheid. Maar tijden veranderen. Zeker nadat Nijmegen in 2018 werd verkozen tot ”European Green Capital” (groene hoofdstad van Europa) tamboereert Bruls op het thema duurzaamheid. „Collegebesluiten op dat terrein voert hij met verve uit.” De kleur van de stropdas die Bruls de laatste tijd vaak draagt? Juist, groen.