De inwoners van Afghanistan zijn het schrikbewind van de taliban nog niet vergeten, dat ze van 1996 tot 2001 in naam van een radicaal-islamitische uitleg van de islam hen oplegden.

Hen zien terugkeren als heersers moet voelen alsof de Geallieerden ten tijde van de nazi-overheersing in Europa halverwege hun opmars de biezen pakken en Europa overgeven aan de wrede bezetters. Wie nu nog huivert bij zo’n gedachte, die voelt wat Afghanen voelen nu het Amerikaanse leger zich uit hun land terug trekt en waardoor de taliban kans maken op terugkeer.

Doha

Eerst even de feiten. Begin dit jaar kwamen de Verenigde Staten en de taliban overeen de wapens neer te leggen. In Doha (Qatar) werd afgesproken dat de VS binnen 14 maanden hun troepen uit Afghanistan zouden weghalen. De afgelopen maanden werd het aantal aanwezige manschappen al teruggebracht van 13.000 naar 8600. Volgende maand gaat dat verder terug naar 2500, om eind april daar volledig weg te zijn.

De taliban zegden toe hun connecties met terreurorganisatie al Qaida te verbreken, de wapens te laten zwijgen en vredesonderhandelingen te beginnen met de Afghaanse regering in Kabul.

Medio september zijn die besprekingen in Doha begonnen, maar ze hebben nog weinig resultaat opgeleverd. Een reden daarvoor is dat de plannen die de twee partijen hebben met Afghanistan mijlenver uit elkaar liggen. De Afghaanse president Ashraf Ghani zei onlangs dat hij van zijn land een democratische eenheidsstaat wil maken. De taliban hebben daarentegen nog altijd voor ogen wat ze in de jaren 90 van de vorige eeuw realiseerden: een islamitisch kalifaat waar de sharia op alle terreinen het voor het zeggen heeft.

Dat de besprekingen moeizaam gaan komt ook door de Amerikaanse belofte om eind april uit Afghanistan weg te zijn. Voor president Trump was dat een verkiezingsbelofte die hij waar wilde maken, ongeacht of Afghanistan daar klaar voor was of niet. Welnu, het land is er absoluut nog niet klaar voor en toch gaat de terugtocht er wat hem betreft komen. Tot grote vreugde van de taliban. „Jullie hebben klokken, wij hebben de tijd”, zei een van de onderhandelaars tegen zijn gesprekspartners in Doha. Als in april de VS weg zijn uit Afghanistan, verandert de machtsverhouding op het Afghaanse slagveld en dus ook de onderhandelingspositie van de taliban tegenover die van de Afghaanse regering – uiteraard in het voordeel van de eersten.

Volgens ingewijden lappen de taliban ook andere gedane beloften aan hun laars. Contacten met al Qaida zouden nog niet zijn verbroken en gevechten gaan door. Van een verdere opmars van de taliban zou vooralsnog geen sprake zijn, wel van consolidering van hun macht in veroverd gebied. Door het opzetten van checkpoints, belastingheffing, ontvoeringen en liquidaties.

Iemand die huivert bij het zien van deze opkomende donkere onweerslucht is de 53-jarige Sara uit Pashtun Zorghun, een dorp in de westelijke provincie Herat. Ze is haar geboorteplaats ontvlucht omdat daar de taliban zijn begonnen met hun radicaal-islamitische idealen aan bewoners op te leggen. Zo mocht ze haar huis enkel nog onder mannelijke begeleiding verlaten. Zulke berichten zijn er vaker: de taliban zijn bezig hun kalifaat stukje bij beetje te realiseren. En dan is er nog de opmars van Islamitische Staat (IS-Khorasan). Deze terreurgroep (tevens rivaal van al Qaida) zou inmiddels al zo’n 2200 strijders in het land hebben.

NAVO

Intussen staan NAVO-landen voor een dilemma, want zonder de VS lijkt er geen rol meer voor de resterende troepen van het bondgenootschap. Zo levert Amerika materieel waarover geen andere lidstaat beschikt. Valt dat weg, dan blijft de NAVO-missie ”Resolute Support”, die het Afghaanse leger en de politie ondersteunt, verzwakt achter.

Er staat veel op het spel. Zo gaat een terugkeer van de taliban ook buiten Afghanistan opgemerkt worden. Vanwege de toestroom van Afghaanse vluchtelingen (nu al wereldwijd 2,7 miljoen), die verder zal groeien.

Wellicht gloort een lichtpuntje. Omdat de taliban zich niet aan de gemaakte afspraken houden, is er reden om ‘Doha’ te bevriezen. Daardoor zouden die VS-troepen toch nog niet weg mogen. Nu de VS met Biden ook nog eens een nieuwe president krijgen, wordt die wens een stuk reëler.