De aanstaande commissievoorzitter had een dag eerder zijn voorstel voor een nieuwe commissie ingetrokken na ongezouten kritiek uit het Europees Parlement (EP). De kritiek richtte zich vooral op de Italiaan Buttiglione, die zich in een gesprek met het parlement laatdunkend had uitgelaten over vrouwen en homo’s.

Wat Barroso precies wil, is niet duidelijk maar volgens Brusselse bronnen zijn er twee oplossingen: alle kandidaat–commissarissen blijven, maar krijgen andere portefeuilles of bepaalde kandidaten worden vervangen.

Mocht dat eerste het geval zijn, dan zouden tenminste vijf aanstaande Eurocommissarissen de carrousel ingaan. Sneuvelt Buttiglione, dan neemt hij ook andere kandidaten in zijn val mee. De grootste fractie in het EP, de Europese Volkspartij (met het CDA), zal namelijk niet accepteren dat alleen een kandidaat van die bloedgroep weg moet. Ook zal Barroso Italië willen behoeden voor gezichtsverlies door ook kandidaten van andere nationaliteiten te vervangen.

Hoogstwaarschijnlijk moet dan ook de Hongaarse socialist Kovàcs eraan geloven, en mogelijk rolt dan ook het hoofd van de liberale Nederlandse kandidaat Kroes. Andere potentiële slachtoffers zijn de Deense Fischer–Boel en de Let Udre.

Premier Balkenende heeft donderdag als voorzitter van de Europese Unie (EU) een gesprek met Barroso over de ontstane crisis. Beide zijn dan in Rome voor de ondertekening van de Europese Grondwet vrijdag. Het EP en de Italiaanse premier Berlusconi willen ook graag met Balkenende spreken, maar het is nog onduidelijk wanneer dat kan. De juist van een lelijke infectie herstelde minister–president heeft de komende dagen een bomvolle agenda.

Bij zijn vertrek uit Nederland noemde Balkenende het „een heel vervelende situatie". Hij had liever gezien dat het EP de commissie had goedgekeurd. De voorgestelde commissaris Kroes houdt trouwens „de volle steun van het Nederlandse kabinet".

Aftredend Eurocommissaris Bolkestein vindt dat het parlement onverstandig heeft gehandeld. „De heer Buttiglione heeft recht op eigen opvattingen. Dat die niet overeen komen met de dominante mening in Europa, doet daar niets aan af. De vrijheid van ideeën, daar kun je toch niet op beknibbelen?"

Socialisten en liberalen in het EP twijfelen intussen aan de Nederlandse steun voor Barroso, omdat er dinsdag geen vertegenwoordiger van de regering aanwezig was toen de aanstaande voorzitter zijn commissie in het EP presenteerde. Staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken begeleidde toen net koningin Beatrix in het vliegtuig op weg naar het EP.