Platforms als Google en Facebook bepalen nu zelf wat ze een gebruiker voorschotelen, bijvoorbeeld om diens aandacht zo lang mogelijk vast te houden. De een krijgt daardoor wat anders te zien dan de ander, op grond van wat het platform van je weet. Deze platforms moeten voortaan uitleggen hoe ze te werk gaan, vindt de commissie. En gebruikers moeten zich daaraan in het vervolg kunnen onttrekken. Ook moeten ze hun profiel kunnen opvragen en kunnen meenemen naar een concurrent.

De platforms moeten ook meer werk maken van de strijd tegen online haat, kinderporno en ander wangedrag, als het aan de Europese Commissie ligt. Vorige week sprak de EU al af dat platforms terroristische propaganda binnen een uur na een melding moeten verwijderen. Daders moeten geschorst worden of zelfs helemaal verbannen als ze in herhaling vallen, vindt het dagelijks bestuur van de EU. En organisaties die kwalijk materiaal bestrijden, moeten voorrang krijgen als ze een vondst melden.

De strengere regels treffen vrijwel alle bekende sociale media. De grens ligt op minstens 45 miljoen gebruikers in de EU.

De commissie wil ook voorkomen dat tech-reuzen kleine en nieuwe concurrenten nog langer kunnen wegdrukken. De vooral Amerikaanse ‘poortwachters’ zouden op hun online marktplaatsen hun eigen producten bijvoorbeeld een betere plaats in de etalage of tussen de zoekresultaten gunnen. Brussel probeerde die dreigende almacht te breken door onderzoek te doen naar misbruik en boetes uit te delen.

Maar dat gaat veel te langzaam, klagen kleine concurrenten. Onderzochte bedrijven krijgen uitvoerig de tijd om hun kant van de zaak te belichten. En ‘Big Tech’ zou zich er weinig van aantrekken, zelfs als het van een boete komt.

Daarom wil de commissie bedrijven die in Europa minstens 6,5 miljard euro per jaar omzetten en een platform in handen hebben met minstens 45 miljoen gebruikers, aanwijzen als ‘poortwachters’. Die bevoorrechte positie moet verplichtingen scheppen, vindt ze. Zij mogen het consumenten bijvoorbeeld niet onmogelijk maken om andere software van het bedrijf te verwijderen. En het moet juist mogelijk worden om informatie uit te wisselen met concurrenten. Zo zou ook een concurrerende berichtendienst een whatsappje moeten kunnen ontvangen.

Een poortwachter die in de fout gaat, hangt hoge boetes boven het hoofd. Die kunnen oplopen tot 10 procent van de jaaromzet. Als de commissie het nodig vindt, kan zij een bedrijf in uiterste instantie zelfs opdragen een onderdeel dat het te veel macht geeft te verkopen.

Het kan nog jaren duren voor het van strengere regels komt. De EU-landen en het Europees Parlement moeten zich nog over de voorstellen buigen.