Erik Eenkhoorn,

Genemuiden, 23 jaar, chauffeur bij automaterialen-leverancier, organist:

„Als jongetje kreeg ik keyboardles en speelde ik weleens orgel. Op het moment dat ik fatsoenlijk een psalm kon spelen, ben ik ermee gestopt. Een poosje heb ik keyboard en orgel links laten liggen, totdat ik op YouTube orgelfilmpjes tegenkwam. Steeds vaker keek ik naar filmpjes van bekende organisten. Op een gegeven moment kreeg ik instructiefilmpjes in mijn YouTubetijdlijn. Daarin worden van bovenaf de vingers van de organist gefilmd. Ik ben dat na gaan doen. Hoe vaker ik dat deed, hoe vaker het lukte. Mijn moeder zei eens: Wat beweeg je toch raar als je orgelspeelt. Bleek dat ik precies hetzelfde bewoog als de organist uit de instructievideo.

Twee jaar geleden ben ik op les gegaan bij onze organist in de hervormde kerk in Genemuiden. Hij heeft mij opgeleid tot kerkorganist. Inmiddels is orgelspelen mijn lust en mijn leven. Als ik zondags geen dienst heb, valt het mijn vriendin op dat ik chagrijnig ben. Het doet wat met je als vanaf beneden de Genemuider bovenstem hoort en je mag dat begeleiden.

Zonder YouTube was ik nu geen kerkorganist geweest, dat durf ik wel te stellen. Nog steeds zijn de filmpjes een bron van inspiratie. Als ik zondags een onbekendere psalmmelodie moet spelen, luister ik doordeweeks naar de melodie op YouTube.

Het gevaar van het algoritme achter YouTube is dat je in een bubbel kunt belanden. Als je op bepaalde organisten zoekt, krijg je alleen nog maar video’s van die organisten in je tijdlijn, terwijl anderen ook tot inspiratie zouden kunnen zijn.”

Nelleke Bijnagte,

Scherpenisse, 40 jaar, financiëleadministratie, tekenen:

„Heel vreemd, maar het eerste wat ik mij kan herinneren van YouTube is dat de executie van Saddam Hussein daarop te zien was. Dat heeft mij zo’n negatief beeld gegeven van YouTube dat ik er jarenlang niet meer op gekeken heb. Toen ik na die tijd weer eens op YouTube belandde, zag ik een video die meteen mijn aandacht trok. ”Hoe teken ik een realistisch oog?” heette de video. Je ziet een tekenende hand, die lijntje voor lijntje voordoet wat je moet doen. Zelfs als je weinig talent hebt voor tekenen, kom je allicht in de buurt van een oog.

Vroeger was tekenen een hobby van me, ik deed het veel. Toen ik kinderen kreeg, is het op een laag pitje beland. Sinds de video in mijn tijdlijn verscheen, heb ik de smaak weer helemaal te pakken. Na het oog tekende ik al snel ook een vogel, natuur en mensen dankzij de voorbeeldvideo’s. Ik betrapte mezelf erop dat ik zelfs tijdens mijn werk aan het tekenen was onder een telefoontje.

Tegenwoordig probeer ik iedere avond de belevenissen van de dag te tekenen. Als ik in de tuin bezig ben geweest en een mooie vlinder zag, teken ik die. Pas hadden we het als gezin tijdens het avondeten over voedselverspilling. Na zo’n gesprek broeit er iets bij me en dat moet er dan uit. Mijn uitlaatklep is om dan te tekenen over het onderwerp.”

Marius van den Steenhoven,

3D-vliegtuigen printen en bouwen, 24 jaar, Werkendam, student:

„Ik volg de opleiding mechatronica en daar moet ik regelmatig mechanische ontwerpen maken. Als ik wilde weten of zo’n ontwerp werkte, maakte ik gebruik van een 3D-printer om een prototype te printen. Online ben ik op zoek gegaan naar allerlei 3D-onderdelen. Op YouTube stuitte ik vaak op filmpjes die tekst en uitleg geven over problemen waar ik tegen aanliep. Ik abonneerde me op verschillende kanalen die interessante 3D-printvideo’s maken.

Daardoor kreeg ik plots een keer een filmpje over een 3D-geprint vliegtuig op schaal in mijn tijdlijn. Dat vond ik zo interessant dat ik er zelf ook mee ben begonnen. Ik kon kiezen uit allerlei iconische modellen die in de Amerikaanse luchtvaart hebben gediend, maar de moeilijkheidsgraad daarvan was hoog. Daarom heb ik voor een simpeler model gekozen: de Cessna. De MAF heeft daar vroeger veel mee gevlogen.

Alle onderdelen heb ik inmiddels geprint. Het duurde zes dagen en een paar uur voordat alles geprint was. Ik heb ’s nachts weleens m’n wekker gezet zodat ik nog even een extra onderdeel kon aanzetten. Nu moet ik de onderdelen nog in elkaar zetten. Daarna wil ik het in de MAF-kleuren schilderen en ermee gaan vliegen. Ik heb al een eerdere versie van dit vliegtuig geprint. Toen ik ermee ging vliegen stortte hij na 36 seconden neer. Als het model waar ik nu aan werk goed functioneert, schenk ik ’m aan de MAF.”

Margriet Plugge,

haken, huisvrouw, moeder van 2 kinderen, 30 jaar, Urk:

„In 2014 werd ik voor het eerst moeder. Na de geboorte van mijn oudste zoontje kreeg ik een hoop cadeautjes, waaronder allerlei gehaakte pakjes en knuffeltjes. Dat vond ik zo vreselijk leuk dat ik dacht: dat haken moet ik ook kunnen. Ik zocht op internet naar uitleg over haken. Toen ik op YouTube keek, zag ik daar een voorbeeldvideo over haken. Vooraf kon ik aangeven of ik links- of rechtshandig was en daarna vertelt de vrouw in de video stap voor stap wat je moet doen. Je krijgt de slag vanzelf te pakken als je haar nadoet. Na een maand of twee kon ik al heel aardig haken, nu doe ik het elke dag. Als er even de kans voor is, ben ik met mijn haaknaald in de weer. Dankzij de video’s op YouTube kom ik ook steeds weer op nieuwe patronen. Van knuffels tot kussens tot dekens: overal is wel een bijpassende voorbeeldvideo voor te vinden. Inmiddels doe ik ook veel uit het hoofd.

Voor de kinderen ben ik heel voorzichtig met het gebruik van YouTube. Je kunt van de ene naar de andere video en voordat je het weet klikken ze op een video waarvan je niet wilt dat kinderen die zien. Daar moet je als ouders goed toezicht op houden. Maar voor mezelf ben ik YouTube erg dankbaar dat ik het haken heb ontdekt.”

Algoritmes: berucht en nuttig

In het satirische televisieprogramma Zondag met Lubach maakte presentator Arjen Lubach recent op een inzichtelijke manier de gevaren van het Youtube-algoritme duidelijk. Hij opent een browser waarin alle cookies gewist zijn en logt in met een nieuw Youtube-account. Hierdoor zijn zoektermen en surfgedrag uit het verleden niet van invloed op de werking van het algoritme. Nadat hij de zoekterm ‘PCR-test betrouwbaar’’ intikt, krijgt hij een video over ‘de ongeldigheid van de Corona PCR-test’ te zien. Bij gerelateerde video’s staat een fragment van bekende complotdenkers Lange Frans en Adele van der Plas over pedo’s binnen Justitie. Daarna volgt een complotfilmpje over 9/11. Binnen drie kliks is de presentator van een filmpje over coronatesten aanbeland bij complottheorieën over de aanslagen op de Twin Towers via een filmpje over pedofielennetwerken. De Youtube-tijdlijn van de presentator staat daarna vol met filmpjes over de meest uiteenlopende complotten.

Het gevaar is duidelijk: Wie eenmaal video’s bekijkt over een bepaald onderwerp, krijgt alleen nog video’s over dat specifieke thema te zien, omdat het algoritme doorheeft waar de interesse van een gebruiker ligt. Als dat onderwerp van interesse Johann Sebastian Bach heet, is de schade betrekkelijk goed te overzien, maar het wordt anders als een persoon alleen nog maar complottheorieën te zien krijgt. Zo iemand wordt gemakkelijk van complot naar complot genavigeerd en belandt in een bubbel. Vooral vanwege die bubbelvorming zwelt de kritiek op algoritmes van sociale media de laatste tijd weer aan.

Het algoritme mag dan geen al te positief imago hebben, het fenomeen is niet meer weg te denken uit ons leven. Of het nu gaat om het ordenen van bergen data of om de automatische piloot in een vliegtuig: een algoritme is onmisbaar. De MRI-scan en de röntgenfoto zouden nutteloos zijn zonder het algoritme dat alle data van de metingen verwerkt. Zonder het algoritme waarmee Albert Heijn experimenteerde, waarbij op basis van weersomstandigheden, locatie en andere variabelen berekend werd hoeveel een product moet worden afgeprijsd om nog verkocht te kunnen worden, zou er meer voedselverspilling zijn. Een algoritme is dus meer dan alleen een wiskundige formule achter sociale media die slim inspeelt op de behoeften van mensen.