Als we letten op de onderzoeken van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dan lijkt de uitbraak van Covid-19 in Afrika (Zuid-Afrika uitgezonderd) mee te vallen. Afrika heeft een jonge bevolking; meer dan 60 procent van de bewoners is onder de 25 jaar. Gezondheidsproblemen als overgewicht en diabetes komen minder voor en veel Afrikaanse landen hebben de grenzen potdicht. Allemaal redenen waardoor corona mogelijk minder hard toeslaat op dit continent.

Misschien is dat ook wel dé reden waarom er in media nauwelijks aandacht is voor Afrika. Maar sluiten we met deze kennis niet de ogen ervoor dat corona in deze landen wél impact heeft op de toch al wankele economieën en op de haperende gezondheidssystemen?

Ebola

In de afgelopen zes jaar heb ik door mijn werk als verpleegkundige voor Mercy Ships in Afrika veel gezien van de moeilijke omstandigheden waarin mijn collega’s in diverse West-Afrikaanse landen hun werk moeten doen. Verpleegkundigen, artsen en verloskundigen doen hun werk er vol passie om hun medemens te helpen, maar met een chronisch tekort aan medische materialen en goedwerkende apparatuur en zonder de benodigde infrastructuur om apparatuur veilig te kunnen gebruiken. Om maar niet te spreken over de vrij recente uitbraak van ebola in delen van Afrika, waarvan de toch al beperkte gezondheidszorg nog aan het bekomen is.

Ik denk aan wat ik meemaakte in Senegal, waar door een hevige regenbui een gedeelte van het dak van een gezondheidskliniek naar beneden kwam. Dit had tot gevolg dat een verloskundige voor langere tijd uitgeschakeld was; het dak was op haar hoofd terechtgekomen. Maar dit betekende ook dat er geen medische zorg meer beschikbaar was voor de bevalling van vrouwen in deze omgeving. Dit voorbeeld laat zien hoe wankel gezondheidssystemen in Afrika zijn door gebrek aan materialen, voorzieningen en veilige werkomstandigheden. En dat dan nog zonder de impact van corona.

Verborgen nood

Als ik me realiseer hoe de gezondheidszorg er te midden van de pandemie aan toe is, dan voel ik de pijn. Ik hoor van allerlei gezondheidscentra die tijdelijk gesloten zijn, omdat zorgmedewerkers niet de middelen hebben om zichzelf en hun patiënten te beschermen tegen corona. Voor patiënten is de situatie vaak uitzichtloos: ze hebben los van corona al zoveel obstakels die ze moeten overwinnen om zorg te krijgen, dat elke extra hobbel funest kan zijn.

Zo kan het gebeuren dat iemand die net genoeg geld bij elkaar gespaard heeft voor de reis naar het ziekenhuis, alsnog geen zorg kan krijgen omdat de kosten van vervoer ineens verdubbeld zijn. Of dat het gezondheidscentrum dicht is wegens gebrek aan medische middelen, medicijnen niet meer voorradig zijn door gesloten grenzen, en ga zo maar door. Dit kan tot gevolg hebben dat de kostwinner van een gezin bijvoorbeeld wel zijn of haar kinderen kan voeden, maar zelf bezwijkt door een aandoening die wel behandeld kan worden, maar niet in deze situatie. En zorgmedewerkers? Als ze wel doorwerken, lopen zij het meeste risico; onder hen slaat het coronavirus het hardst toe. Iedereen kan zich voorstellen hoeveel angst dit oplevert voor mijn collega’s in Liberia, een land dat de beschikking heeft over in totaal zés beademingsapparaten. Achter alle cijfers is dit de verborgen nood.

Met het voorbeeld van Liberia wordt duidelijk waar we Afrika het meest mee helpen: met medische materialen. Als medische hulporganisaties kunnen we vanwege strenge restricties vaak niet fysiek aanwezig zijn in de landen zelf, maar wel de lokale gezondheidszorg ondersteunen met materialen, zoals persoonlijke beschermingsmiddelen en beademingsapparatuur. Daarbij hebben gezondheidswerkers ook de kennis nodig over het gebruik van de materialen en apparatuur. Alleen met de bijbehorende trainingen kunnen ze zichzelf beschermen, patiënten behandelen en op mentaal vlak voor zichzelf en anderen zorgen. Zo kunnen mijn collega’s in Afrika doorgaan met hun werk en de gezondheidszorg die er is in stand houden.

Inzet en gebed

Elke verandering begint met bewustzijn. Graag wil ik iedereen oproepen om oog te hebben voor de situatie van onze broeders en zusters in Afrika, om voor hen te bidden. Gedreven door het geloof en de zegeningen die we ontvangen, is het onze roeping om ons in te zetten voor onze naasten. Steun daarom organisaties die juist in deze tijd het verschil proberen te maken, die de gezondheidszorg in Afrika, in samenwerking met lokale gezondheidswerkers, ondersteunen met materialen en kennisoverdracht. Alleen zó kunnen we de impact van Covid-19 voor de meest kwetsbaren ter wereld zoveel mogelijk beperken. Het ene mensenleven is evenveel waard als het andere, waar je ook bent geboren.

De auteur werkt sinds 2014 voor Mercy Ships in Afrika als manager van het patiëntselectieteam en maakt daarnaast deel uit van het Country Engagement Team.