Spanningen in Oekraïne lopen op door verkiezingen
De politieke spanningen in Oekraïne waar zondag presidentsverkiezingen worden gehouden, lopen met het uur op. De belangrijkste kandidaten zijn premier Viktor Janoekovitsj, die de steun heeft van president Koetsjma, en de hervormingsgezinde oud–premier Viktor Joesjtsjenko. Ze zijn volgens de peilingen in een nek–aan–nek–race verwikkeld, waardoor een tweede stemronde waarschijnlijk nodig is. De overige 24 kandidaten zijn kansloos.
Het is opmerkelijk dat Joesjtsjenko, die van 1999 tot 2001 premier was, het zo goed doet. In de staatsmedia van het land van 40 miljoen inwoners wordt de hervormingsgezinde oud–premier vrijwel genegeerd. Het afgelopen weekeinde gingen meer dan 100.000 van zijn aanhangers de straat op om eerlijke verkiezingen te eisen. Ze beschuldigden de regering van premier Janoekovitsj onder meer van corruptie en zelfverrijking. Bij botsingen met de oproerpolitie raakten meerdere demonstranten gewond.
De oppositie beschuldigt de regering zelfs van een poging tot moord op Joesjtsjenko. Vorige maand werd hij met ernstige vergiftigingsverschijnselen in het ziekenhuis opgenomen. Volgens Oostenrijkse artsen werden in zijn lichaam chemicaliën gevonden „die normaal gesproken niet in levensmiddelen voorkomen”. Al eerder zou zijn geprobeerd hem te vermoorden.
Intussen volgen de verdachtmakingen elkaar snel op en begint Oekraïne steeds meer op een hogedrukpan te lijken. De oppositie zei over een videoband te beschikken waaruit zonneklaar zou blijken dat Koetsjma en Janoekovitsj corrupt zijn en parlementsleden wilden omkopen. Volgens de video hebben de twee ook toestemming gegeven om zakenlieden onder druk te zetten om ze geld afhandig te maken. De band is opgenomen door een voormalige lijfwacht van Koetsjma, die in 2001 politiek asiel kreeg in de Verenigde Staten. De man had ook de opname naar buiten gebracht waaruit de betrokkenheid van de president bij de moord op de kritische journalist Georgi Gongadze in 2000 zou blijken. Deze kwestie deed de gemoederen hoog oplopen. De justitie wees een strafrechtelijk onderzoek tegen Koetsjma in 2002 af, omdat de president gedurende zijn ambtstermijn volgens haar onschendbaar was.
Vorige week werd het bestaan van de videoband over de poging tot omkoping van parlementariërs bekend. Oppositieleden zeiden de opnames te willen vrijgeven. Dat zou vlak voor de verkiezingen heel nadelig kunnen uitpakken voor Janoekovitsj en Koetsjma. Het kan dan ook geen toeval zijn dat de politie een dag later een inval deed in kantoren van de oppositie. Onder het mom dat zich een bom zou bevinden in het pand van de pacifistische studentenbeweging Pora (Genoeg), haalde de politie alles overhoop. Bij Pora, dat een vreedzame revolutie voorstaat, werden geen explosieven gevonden. Zij namen wel verkiezingspamfletten en documenten mee. Kort na het vertrek van de agenten arriveerde een speciale legereenheid, die er twee kilo explosieven vond. Volgens de oppositie zijn de explosieven in het pand neergelegd om Pora te kunnen bestempelen als een „terroristische groepering”. Eerder werd in een auto van een oppositielid een uit de Tweede Wereldoorlog daterende bom gevonden. Ook dit explosief is er volgens de oppositie bewust neergelegd om een eventueel militair ingrijpen te rechtvaardigen. De staatsmedia zijn geheel op de hand van de 54–jarige Janoekovitsj. Joesjtsjenko en de overige 24 kandidaten worden genegeerd. De overheid haalde de enige tv–zender die wel aandacht besteedde aan de oppositie, Kanaal 5, vorige week na intimidaties uit de lucht. Ook lokale overheden dwarsbomen de oud–premier. In de oostelijke Donetsk–regio, waar premier Janoekovitsj zijn machtsbasis heeft, kreeg Joesjtsjenko vijfmaal een landingsverbod. Volgens de lokale autoriteiten had dat te maken met „technische problemen en slechte weersomstandigheden”. Maar vliegveldfunctionarissen zeiden dat het zicht goed was. Door de oplopende spanningen heeft Koetsjma een bezoek aan Polen deze week op het laatste moment afgezegd. Ook heeft het leger extra militairen en oproerpolitie naar de hoofdstad Kiev gestuurd. Pure intimidatie, zegt de oppositie. Maar volgens overheid heeft de maatregel alleen te maken met het bezoek van de Russische president Vladimir Poetin deze week. Of het bezoek toevallig is of niet, feit is dat Poetin niet verbloemt dat zijn voorkeur naar Janoekovitsj uitgaat. Deze voormalige communist en directeur van een rakettenfabriek wil nauwe samenwerking met Rusland en wil ook het Russisch als officiële taal invoeren. Overal in Moskou, waar veel Oekraïners wonen, hangen grote aanplakbiljetten met afbeeldingen van Janoekovitsj. Van Joesjtsjenko, die juist toenadering zoekt tot Europa en economische hervormingen wil doorvoeren, moet Poetin niets hebben. Hoewel de Koude Oorlog voorbij is, wordt in Oekraïne het Oost–Westconflict weer op scherp gezet.