De eerste aardbeving, met een kracht van 6,8 op de schaal van Richter, trof het gebied net voor zes uur zaterdagavond en werd snel gevolgd door een serie van zware aardschokken. Binnen 24 uur waren er vier aardbevingen met een kracht van zes op de Japanse schaal van zeven. Het is volgens het Japans Meteorologisch Bureau (JPA) de eerste keer dat dit voorkwam in Japan.

De acceleratie van de aardbeving brak ook alle records. De acceleratie meet de kracht van de vibraties in een aardbeving. Als een aardbeving een acceleratie heeft van 980 gals worden mensen en voorwerpen omhooggegooid. Volgens het National Research Institute for Earth Science and Disaster Prevention (NIED) had de aardbeving een maximumacceleratie van 1500 gals. De aardbeving die in 1995 Kobe trof en zo’n 6500 levens eiste, had een maximumacceleratie van 818 gals. Deze enorme acceleratie is volgens experts de reden voor de zware schade die de aardbevingen in Niigata hebben veroorzaakt.

Een groot aantal wegen en huizen is totaal verwoest door de grote aardverschuivingen. Hulpverleners hebben veel moeite om alle getroffen woongebieden te bereiken. Duizenden bewoners in Yamakoshi worden per helikopter geëvacueerd omdat de toegangswegen onbegaanbaar zijn geworden. Het totale aantal geëvacueerden staat nu op 86.000 personen.

Velen van hen slapen buiten, in temperaturen van rond de 10 graden Celsius, omdat het gebied voortdurend wordt getroffen door zware naschokken. Het JPA waarschuwt ervoor dat deze schokken twee maanden kunnen doorgaan. „Ik ben doodsbang, omdat de aardbevingen maar blijven voortduren”, zei een oudere vrouw tijdens een interview met het Japanse televisiestation NHK.

Vaak zijn ook de evacuatiecentra beschadigd. In de stad Tokamachi schuilen inwoners in auto’s op het parkeerterrein van het evacuatiecentrum. Het plafond van het centrum is dusdanig beschadigd dat het niet meer veilig is om het als opvangcentrum te gebruiken. Bewoners zeggen dat ze graag een warme ruimte in willen, maar die mogelijkheid hebben ze niet.

Er is een groot tekort aan dekens. Volgens woordvoerders van het Rampenbestrijdingsbureau beschikt men slechts over een kwart van de benodigde dekens. Vele tienduizenden overlevenden hebben te lijden onder de kou. Ook ontbreekt het aan voedsel. Gisteren waren slechts 140.000 van de benodigde 170.000 maaltijden voor geëvacueerden beschikbaar. Velen hebben slechts een enkel broodje per dag.

De autoriteiten zijn bang dat de volgende dagen meer doden zullen vallen in de evacuatiecentra vanwege onvoldoende medische hulp. Ziekenhuizen in het voornamelijk landelijke gebied zitten propvol, patiënten liggen zij aan zij op de vloer. Er is onvoldoende medisch personeel om de evacuatiecentra af te lopen.

Experts noemen het relatieve geringe aantal slachtoffers in verhouding tot de kracht van de aardbeving een „wonder.” Ze zijn vooral verbaasd dat er geen gewonden vielen toen de supersnelle Shinkansen-trein ontspoorde. Het is de eerste keer in de 40-jarige geschiedenis van de Shinkansen dat een trein ontspoort. Gewoonlijk stopt een automatisch mechanisme de trein tijdens de allereerste trillingen van een aardbeving, maar ditmaal was het epicentrum zo dicht bij de spoorlijn dat de aardbeving arriveerde voordat het mechanisme kon worden geactiveerd.

Dat er geen slachtoffers vielen was het resultaat van dom geluk, zeggen de experts. De trein was niet in een bocht, er waren nauwelijks passagiers in het eerste treinstel, iedereen zat omdat het niet druk was, er kwam geen trein vanuit de andere richting en de trein zelf was een oude versie, die 50 procent meer weegt dan de moderne treinen. De trein kantelde waarschijnlijk daarom niet na de ontsporing.