Gleb Sobolev doet voor hoe hij in de gevangenis stond. Als een schaatser gebukt door de knieën en het bovenlichaam naar voren gebogen. Maar dan zonder de armen op de rug. De cipiers van de beruchte Okrestinagevangenis in Minsk dwongen hem urenlang deze houding aan te nemen, nadat de politie de 16-jarige Sobolev had opgepakt bij protesten tegen fraude bij de presidentsverkiezingen op 9 augustus in Wit-Rusland die president Aleksandr Loekasjenko aanwees als winnaar.

Na Sobolev vertelt de 21-jarige Dmitri Ivasjinjov hoe het hem verging toen de politie hem arresteerde. Ze stopten Ivasjinjov met anderen in een ”avtozak”, een arrestatiesbusje. De 21-jarige had geluk, want hij had een plek achterin. Wie bij de deur stond, ontving de klappen van de wapenstokken, uitgedeeld door de oproerpolitie.

Eenmaal in de Okrestinagevangenis zat hij met zestig man opgesloten in een cel voor twintig personen. Ze stonden met hun lichamen tegen elkaar met amper zuurstof. Het raam kon op een kiertje open, vertelt Ivasjinjov vanonder zijn lichtblauwe muts.

Ze doen hun verhaal naast de Okrestinagevangenis. Die staat symbool voor de Wit-Russische repressie. In de eerste twee nachten na de verkiezingen arresteerde de politie ongeveer 5000 demonstranten, de meesten in Minsk, voor deelname aan zo’n niet-geautoriseerd protest. Die in Minsk, onder wie Sobolev en Ivasjinjov, kwamen terecht in de Okrestinagevangenis. Toen de gevangenen vrijkwamen, toonden ze hun blauwe en paarse bloeduitstortingen van de martelingen in de gevangenis.

Flitsgranaten

De protesten van zondag toonden een herhaling van de afgelopen maanden. Op straat schiet de politie met flitsgranaten en rubberen kogels. Gemaskerde mannen slaan betogers en pakken hen op. Video’s hiervan belanden op het internet.

Sobolev noemt de uitbarsting van protesten „een explosie. Het geweld breekt de mensen niet.” Ivasjinjov: „Zo kan het niet verder. Mijn kinderen en hun vrienden moeten opgroeien in vrijheid.”

De dood van de 31-jarige Roman Bondarenko vorige week deed de oppositie zondag opnieuw de straat opgaan. Hij werd door gemaskerde mannen in elkaar geslagen en overleed in het ziekenhuis aan zijn verwondingen, meent de oppositie. De autoriteiten beweren dat Bondarenko omkwam na een vechtpartij met burgers.

Sobolev kwam binnen 24 uur vrij omdat hij minderjarig is. Al praat hij als iemand van 25 in plaats van zijn 16 jaar. Ivasjinjov bracht vijf dagen in de gevangenis door. Zijn veroordeling noemt hij een lachertje. Zijn vonnis stond van te voren vast, stelt Ivasjinjov. „Het was een circus. De enige getuige was een agent. Binnen vijf minuten had de rechter besloten om mij een celstraf op te leggen.”

Na hun vrijlating zetten ze zich in voor hun lotgenoten in de Okrestinagevangenis en hun familieleden. Naast de gevangenis hebben vrijwilligers als Sobolev en Ivasjinjov twee partytenten neergezet. Hier kunnen familieleden terecht voor informatie over hun gevangen vader, zoon, dochter of tante.

Hulp

Ook kunnen ze juridische hulp krijgen. Er liggen boeken, sokken, tandpasta, shampoo, sigaretten, wattenschijfjes en zeep om aan de gevangenen te geven. Drie dagen na het gesprek met Sobolev en Ivasjinjov worden de tenten weggehaald vanwege de coronamaatregelen.

De blauwe plekken op zijn lichaam zijn inmiddels verdwenen, zegt Ivasjinjov. Aan zijn gevangenschap heeft hij geen traumatische herinnering overgehouden. „Als voetbalsupporter kwam ik vaker in aanraking met de politie. Voor iemand die voor het eerst is opgepakt, komt een arrestatie harder aan.”

Dat geldt inderdaad voor Sobolev. Op straat vreest hij de oproerpolitie met hun zwarte helmen en wapenstokken. „Als ik hen zie, ren ik zo snel mogelijk weg.”