Volgens GroenLinksfractievoorzitter Klaver hebben de leden van Provinciale Staten, die maandag een nieuwe Eerste Kamer kozen, „onwijs gegoocheld” met restzetels. Doordat enkele Statenleden van VVD en CDA niet op hun eigen partij stemden maar op D66 en ChristenUnie, krijgt de coalitie na de installatie van de nieuwe Senaat op dinsdag 11 juni in totaal 32 zetels: 12 voor de VVD, 9 voor het CDA, 7 voor D66 en 4 voor de ChristenUnie.

Lees ook

Of PvdA nu keerpunt heeft bereikt, valt nog te bezien

Door de onderlinge afspraken hebben de regeringspartijen 2 restzetels kunnen bemachtigen. Eén ging er naar D66 en één naar de ChristenUnie.

De coalitie heeft nu maximale mogelijkheden om voor lastige wetten een meerderheid in de Senaat te zoeken. Dat kan met de PvdA, die straks 6 zetels krijgt, GroenLinks, die er 8 tegemoet kan zien, en de nieuwkomer Forum voor Democratie, die op 12 plekken in de 75 zetels tellende Senaat mag rekenen.

Buik vol

De vraag is welke koers het kabinet kiest. GroenLinks hoopt dat het centrumrechtse kabinet naar links kijkt. Maar de verwachting is dat de coalitie niet in de eerste plaats de blik op Klaver en consorten richt. VVD, CDA en D66 hebben nog hun buik vol van deze partij. Na weken van onderhanden over mogelijke samenwerking stapten de GroenLinksers na de Kamerverkiezingen van maart 2017 uit de besprekingen voor mogelijke regeringssamenwerking.

Rutte kan er ook voor kiezen steun te zoeken aan de rechterkant van het politieke spectrum. Forum voor Democratie behaalde, net als de VVD, 12 zetels. Maar of de partij verantwoordelijkheid durft te nemen en compromissen wil sluiten, dat moet nog worden afgewacht. Premier Rutte, ChristenUniefractievoorzitter Segers en SGP-voorman Van der Staaij hebben ieder op hun eigen manier Forum voor Democratie ertoe opgeroepen zich constructief op te stellen.

In een eerder stadium heeft FVD-voorman en -fractievoorzitter in de Tweede Kamer Baudet al voorwaarden gesteld. Hij vraagt een ander klimaatbeleid, pleit voor het sluiten van de Nederlandse grenzen, wil uit de Europese Unie stappen en eist het aftreden van enkele bewindslieden. Als deze eisen op tafel blijven, is Rutte snel klaar met Baudet.

Uiteindelijk blijft alleen de PvdA over. Deze centrumlinkse partij kreeg na de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 forse klappen. Er zitten nu negen PvdA’ers in de Tweede Kamer. Maar de partij krabbelt er weer bovenop. Bij de Europese verkiezingen van vorige week kozen de meeste Nederlanders voor de sociaaldemocraten.

Kansen ruiken

De fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer, Asscher, ruikt zijn kansen. Maandag stelde hij al met enige tevredenheid vast: „Vanaf vandaag kan het kabinet niet meer om ons heen.”

Asscher heeft in de vorige kabinetsperiode als vicepremier en minister van Sociale Zaken nauw samengewerkt met VVD-voorman Rutte. De twee botsten in deze kabinetsperiode enkele malen stevig met elkaar, maar ze zijn beiden professioneel genoeg om hun meningsverschillen opzij te zetten en toch constructief met elkaar samen te werken.

De verwachting is dat Rutte regelmatig zal bellen met Mei Li Vos, de lijsttrekker van de PvdA bij de verkiezingen voor de Senaat en beoogd fractievoorzitter. Vos kent het klappen van de zweep. Ze was in de vorige kabinetsperiode lid van de Tweede Kamer. Vos is het vanuit haar verleden als vakbondsbestuurder gewend om compromissen te sluiten.

Premier Rutte zal er wel rekening mee moeten houden dat de PvdA duidelijk zichtbare resultaten wil boeken. De partij van Asscher wil in de meest letterlijke zin van het woord niet het vijfde wiel aan de wagen van het kabinet-Rutte zijn.

Zie ook pagina 4