Zenuwslopende dagen maakt het gezin Tamrazyan mee. Sinds vrijdag zitten de ouders en drie kinderen (21, 19 en 15 jaar) ondergedoken in de Haagse Bethelkapel. Daar is een doorlopende kerkdienst gaande. Zo probeert de kerk te bewerkstelligen dat het gezin, sinds 2010 in Nederland, uit handen blijft van de Dienst Terugkeer & Vertrek. Tart de kerk de overheid?

Kerkrechtdeskundige en advocaat mr. dr. Teunis van Kooten heeft forse bedenkingen bij de estafettekerkdienst. „De kerk opereert op of misschien zelfs over de rand van wat toelaatbaar is. De mensen die het gezin kerkasiel verlenen, zoeken de grens op. Want kerkasiel kennen we in Nederland in principe niet.”

Niet onderbreken

In beginsel mag de overheid een kerkdienst niet onderbreken. Dat uitgangspunt ligt verankerd in de Algemene wet op het binnentreden. Die regelt bijvoorbeeld dat de politie niet mag binnenvallen tijdens „godsdienstoefeningen.” Van Kooten: „Dat heeft alles te maken met de godsdienstvrijheid. De gedachte achter die bepaling is dat gelovigen tijdens hun bijeenkomsten in alle vrijheid hun geloof moeten kunnen belijden. Zonder dat de politie meekijkt of druk uitoefent.”

Toch is dat verbod op binnenvallen door een overheidsdienst ook weer niet absoluut. „Uitzonderingen gelden voor heterdaadsituaties. Stel dat iemand op straat een moord pleegt; getuigen wijzen de dader aan. Die vlucht een kerk in. Dan mag de politie wel degelijk die kerk binnenvallen.”

Door via een estafettekerkdienst uitgeprocedeerde asielzoekers onderdak te bieden, daagt de kerk de overheid uit, vindt Van Kooten. „De wetten die te maken hebben met de vrijheid van godsdienst zijn niet bedoeld om kerkasiel mogelijk te maken.”

De kerk wil barmhartigheid betonen aan een gezin in de knel? „Dat is natuurlijk een prijzenswaardig doel. Maar het is juridisch bezien zeer de vraag of de kerk daar zo’n middel voor mag inzetten. In ieder geval is de kerk er uitstekend in geslaagd om in de media aandacht voor het Armeense gezin te krijgen.”

Van Kooten sluit niet uit dat binnenkort de rechter een oordeel gaat vellen of de politie (ofwel de Dienst Terugkeer & Vertrek) in dit geval toch de kerk mag binnenvallen om het gezin mee te nemen. Hoe zo’n rechterlijk oordeel uitpakt, durft hij niet te voorspellen. „Over dit soort zaken bestaat amper jurisprudentie. De grote vraag is hoe zwaar de rechter in deze concrete zaak de godsdienstvrijheid laat wegen. De rechter zal vermoedelijk ook kijken naar de bedoeling van de wet: die is niet gelegen in het bieden van kerkasiel.”

Uiterste redmiddel

Volmondig erkent dr. René de Reuver, landelijk scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, dat kerkasiel verlenen „op de rand” van het toelaatbare is. „Kerkasiel is een uiterste redmiddel”, aldus De Reuver dinsdagmorgen. Hij zal dinsdagavond in de Haagse Bethelkapel „als voorganger” optreden. „Vooral bidden. Zeker ook om wijsheid voor politici in dit soort moeilijke situaties.”

De kerk worstelt in deze zaak met „botsende belangen”, zegt de scriba. „Ja, Romeinen 13 roept ons op de overheid te gehoorzamen. Maar we zijn anderzijds als kerk geroepen barmhartigheid te betonen aan kwetsbare mensen, leert het Evangelie. Het Armeense gezin is in nood, staat bij de kerk op de stoep en vraagt hulp. De kerk komt in gewetensnood als ze níéts zou doen.”

Met de estafettekerkdienst dringt de PKN er andermaal bij de overheid op aan om het kinderpardon ruimhartiger toe te passen. Zo’n 400 in Nederland gewortelde asielkinderen zouden meer hulp moeten krijgen.