De Italiaanse economie staat al bijna 20 jaar op stilstand. Waar het bruto binnenlands product van Duitsland sinds het jaar 2000 met ruim 20 procent omhoog is gegaan, is Italië blijven steken op om en nabij 0 procent. Het vermogen per hoofd van de bevolking ligt op het niveau van 1998.

Eén van de oorzaken daarvan is ongetwijfeld het grote aantal mensen dat inactief is. Dat is maar zeer ten dele het gevolg van ouderen die vroegtijdig uit het arbeidsproces hebben verlaten, hoewel de honderdduizenden zogenaamde babygepensioneerden een blok aan het been zijn. In de jaren 70 stond de overheid toe dat ambtenaren na twintig jaar met pensioen gingen.

Het grote drama ligt echter bij de jonge generatie. De laatste cijfers van het Italiaanse Bureau voor de Statistiek laat zien dat ruim 25 procent van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar studeert noch werkt. En het is maar de vraag of ze dat in de toekomst alsnog doen. Het gaat om ruim 2 miljoen mensen.

Neets

Nergens in de Europese Unie zijn er meer ”neets” (”neither in employment nor in education and training”; werkend, noch studerend) dan in Italië. Het Europese gemiddelde ligt op 14,3 procent. Nederland is het braafste jongetje van de klas met slechts 5,3 procent neets.

Binnen Italië zijn de verschillen groot. In delen van Sicilië en Calabrië ligt het aantal neets zelfs boven de 40 procent, in het noordoosten blijft het cijfer steken onder de 12 procent. De provincie Venetië heeft de minste lanterfanters.

Een deel van de verklaring van de enorme omvang van de neets in Italië is de lage scholingsgraad in het land. Zo’n 60 procent van de werkzame bevolking (25-64 jaar) heeft de middelbare school afgemaakt, veel minder dan het Europese gemiddelde (77,5 procent). In Italië heeft ruim 18 procent van de bevolking een universitaire studie afgerond, terwijl in Europa gemiddeld 31 procent van de bevolking een mastertitel op zak heeft.

Een groot probleem is vervolgens dat de studie niet aansluit op het werk. Volgens een enquête onder jongeren blijkt dat 44 procent werk doet dat weinig of niets met hun opleiding van doen heeft. De algemene tendens in Italië is: wie de hersens en de mogelijkheid heeft, studeert of werkt in het buitenland. Daar zijn de kansen groter.

Zwartwerken

Mogelijk is er nog iets anders dat meespeelt. Volgens een recent rapport van het onderzoekscentrum Censis doen 3,3 miljoen Italianen zwartwerk. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat een deel van de jonge neets in de categorie zwartwerkers valt.

De informele economie is niet weg te denken uit Italië en maakt naar schatting 13,5 procent van het nationaal inkomen uit. Wanneer een groot deel van de neets zwartwerker blijkt te zijn, is dat nog altijd slecht nieuws voor Italië. Zwartwerken leidt onder meer tot minder belastinginkomsten én de jongere generatie bouwt zo geen pensioen op.