De emoties rond het indammen van de vluchtelingenstroom richting Europa liepen de afgelopen weken fors op. Italië weigerde schepen met illegale immigranten toe te laten en in Duitsland dreigde een regelrechte politieke crisis. Oost-Europese landen zetten de hakken in het zand en hielden de grenzen dicht.

Volgende week vrijdag staat het onderwerp op de agenda van de Europese Raad van regeringsleiders. Om de weg richting die ontmoeting te plaveien, is het extra vooroverleg van zondag ingelast.

Om de boel enigszins vlot te trekken is een oud plan van de Europese president Tusk van stal gehaald. Dat voorziet in opvang van illegale immigranten in kampen buiten Europa. Daar wordt bekeken of zij een reële kans op asiel maken. In dat geval kunnen ze op een veilige manier doorreizen, in plaats van de gevaarlijke overtocht over zee maken. De rest wordt teruggestuurd.

Oost-Europese landen als Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije hebben het plan als „opgewarmde oude voorstellen afgedaan.”

Grote belanghebbende is de Duitse bondskanselier Merkel. Haar CDU-partij staat een mildere lijn voor dan de Beierse zusterpartij CSU. Die laatste wil een veel strengere aanpak van de toevloed van immigranten. Als er op korte termijn geen oplossing komt, dreigt een regeringscrisis in de nog maar drie maanden oude coalitie.

Ook Italië kijkt met argusogen naar de top. De Italiaanse premier Conte had al gedreigd de ontmoeting te boycotten omdat hij bezwaren heeft tegen het ontwerpakkoord. Daarin wordt bepaald dat migranten worden teruggestuurd naar het eerste land van registratie. Dat is in veel gevallen Italië.

Intussen staan de landen in Noord-Afrika niet te springen om migranten op eigen grondgebied op te vangen en aan een screening te onderwerpen. Zij vrezen voor permanente vluchtelingenkampen die blijvend overlast veroorzaken.

De enige manier om landen als Tunesië, Libië en Egypte over de streep te trekken om aan het plan mee te werken, lijkt een grote zak geld, eventueel aangevuld met handelsvoordelen. Zo is destijds ook de overeenkomst met Turkije tot stand gekomen.

In dit verband circuleert veelvuldig de naam van premier Mark Rutte. Hij zou zondag als een soort oliemannetje de verbinding tussen de verdeelde lidstaten moeten smeren. Hij kreeg daarom vrijdag al hoogstpersoonlijk bezoek van EU-president Tusk.

Rutte temperde de verwachtingen ten aanzien van de top in Brussel echter direct. Volgens hem kan de ontmoeting hooguit wat irritatie uit de weg ruimen en helpen bij het vinden van een definitieve oplossing en het formuleren van eenduidig Europees beleid.

Anderzijds zou de huidige binnenlandse politieke druk in landen als Duitsland en Italië volgens Rutte volgende week vrijdag tot een voorzichtige doorbraak in het Europese migratiebeleid kunnen leiden. Maar zeker is dat nog helemaal niet.

Voorlopig blijft dit hoofdpijndossier Europa dus nog flink parten spelen.