Irandeal zonder VS maakt Midden-Oosten instabieler
De kansen op een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten zijn groter geworden nu de VS zich hebben teruggetrokken uit de atoomdeal met Iran.
Die conclusie kan worden getrokken op basis van de reacties uit het Midden-Oosten. Vooropgesteld: uit niets blijkt dat de VS zelf uit zijn op een rechtstreekse confrontatie met Iran, en ook Iran zou dat niet willen omdat het zichzelf daarmee enorme schade zou berokkenen.
Dat de kans op oorlog desondanks toch is vergroot, komt vooral doordat, zoals vaker in het Midden-Oosten, alle lijnen naar Israël lopen. Zoals bekend is Iran dé grote aartsvijand van Israël. De atoomdreiging vanuit Iran kan immers directe en verwoestende gevolgen hebben voor Israël.
Volstrekt logisch dus dat de Israëlische premier Netanyahu zich dinsdagavond direct achter Trump schaarde nadat die had bekendgemaakt uit het atoomakkoord te stappen. Netanyahu noemde het een „dapper” besluit.
Zoals hij dat zei, leek het alsof de lijnen naar het Witte Huis liepen. Maar in feite was het andersom. Door het akkoord op te zeggen, gaf Trump gehoor aan de langdurige en indringende druk die vanuit Israël op hem was uitgeoefend. Vorige week nog gaf Netanyahu in een opmerkelijke presentatie tal van redenen voor de VS om daadwerkelijk te stoppen met het akkoord. En inderdaad refereerde Trump dinsdag, toen hij zijn besluit bekendmaakte, aan die presentatie. Daardoor weet Israël zich nu gedekt door de Verenigde Staten op het moment dat Netanyahu besluit om Iran, direct of indirect, aan te vallen.
Het lijkt erop dat Netanyahu onmiddellijk gebruik maakt van die nieuwe situatie. President Trump was dinsdagavond nauwelijks uitgesproken of er vond een zware luchtaanval plaats op militaire doelen in de buurt van Damascus, hoogstwaarschijnlijk uitgevoerd door Israël.
Iraanse bemoeienis
Behalve vanuit Israël kreeg het besluit van Trump ook steun van Saudi-Arabië en van de landen die vanouds in het Saudische kamp zitten, zoals de Verenigde Arabische Emiraten. Een persbericht van de Saudische regering verzekert dat Saudi-Arabië graag wil samenwerken met de VS om Trumps doelen met Iran te verwezenlijken. En wat meer is: het land zal niet alleen het nucleaire programma van Iran tegenwerken, maar ook de „Iraanse bemoeienis in de interne zaken van landen in de regio en zijn steun aan terrorisme.” Met andere woorden: Saudi-Arabië zal nog feller oppositie voeren tegen de activiteiten van Iran in Syrië en in Jemen.
Het hoeft weinig betoog dat Iran en zijn bondgenoten heftig hebben gereageerd op deze ontwikkelingen. Iran verwijt Trump vooral onbetrouwbaarheid. President Rohani zei dinsdag, vrijwel onmiddellijk nadat Trump zijn besluit bekendmaakte, dat zijn land zich aan de voorwaarden van het akkoord heeft gehouden en dat de VS hiermee laten zien dat ze een partner zijn die internationale verdragen niet respecteert.
Vergelijkbare taal kwam vanuit Damascus. De Syrische regering van president Assad bevestigde dinsdag zijn „volkomen steun aan de Islamitische Republiek Iran.”
Daarmee zijn de reacties in het Midden-Oosten op Trumps besluit in hoge mate vergelijkbaar met de reacties op Trumps raketaanvallen op Assad, vorige maand. Israël en de Arabische, soennitische landen steunen Trump, en de sjiitische landen en groepen nemen met de felst mogelijke bewoordingen afstand van hem. Het verschil is dat de westerse raketaanvallen een min of meer geïsoleerde gebeurtenis waren, zonder verdere gevolgen. Dat is nu niet zo. Hoogstwaarschijnlijk zal Israël Iran meer en vaker gaan aanvallen op diens vooruitgeschoven posten in Syrië en Libanon. Maar ook een directe oorlog tussen beide landen is niet langer uitgesloten.
