Journalisten in Rusland zeggen vaak: „Iets is pas waar als het Kremlin het ontkent.” Ontkennen doet het Kremlin de afgelopen weken genoeg. Het wijst elke betrokkenheid rond de moordaanslag op Skripal en zijn dochter van de hand. De Russen beroepen zich op het grondrecht dat iedereen „onschuldig is tot schuld bewezen is.”

De zegsvrouw van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, Maria Zasjarova, bekritiseerde de beslissing van een groot aantal westerse landen om diplomaten uit te zetten. Deze uitzettingen liepen samen met de rouw over meer dan zestig slachtoffers van de brand in de Siberische stad Keremovo. Zasjarova veroordeelde die samenloop: „Terwijl Rusland rouwt, kondigen westerse leiders vijandige acties aan jegens ons.”

Na de herverkiezing van Poetin in 2012 is het buitenlands beleid van Rusland sterk veranderd. De eerste tijd na de val van de Sovjet-Unie had Rusland weinig oog voor de buitenwereld. In eigen land was er werk genoeg. En in dat eigen land dreigde totale chaos.

Inmiddels probeert Rusland steeds meer invloed te krijgen in de wereld. Het liefst ten koste van de Verenigde Staten. Poetin doet dat heel slim. Niet alleen door regelrechte militaire inspanningen, zoals in Syrië en in Oekraïne. Ook creëert het Kremlin banden met rechts-populistische groeperingen in Europa. Moskou legt politieke banden met corrupte regeringsleiders elders in de wereld. Het meest vergaand zijn de cyberaanvallen, waardoor de Russen invloed kregen op de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Het door het Kremlin gefinancierde nieuwsstation RT is er als de kippen bij om de wereld pro-Russisch nieuws te melden. Het doel is om iedereen in de war te brengen, zegt journalist en expert op het gebied van veiligheid en intelligentie, Andrej Soldatov. „Het punt is niet dat iedereen gelooft in allerlei soorten gekke verhalen, maar dat men het niet meer snapt.”

Speelruimte

Het wegsturen van diplomaten is de enige reactie van Europeanen op de gifgasaanval op Skripal en zijn dochter. Hoewel pijnlijk is dit toch een symbolische actie. Europa staat machteloos. De speelruimte is klein door de afhankelijkheid van Rusland: van oligarchen die hun geld op Londense bankrekeningen zetten, tot aan Duitse bouwcontracten over de gaspijpleiding Nordstream.

Volgens Judy Dempsey, onderzoekster bij Carnegie Europe, is het van belang de gifgasaanval te zien in een breder perspectief. Een gevaarlijkere dreiging zijn bijvoorbeeld cyberaanvallen van Russische kant. Het is vaak niet te achterhalen dat de aanvallen uit Rusland komen. „Bedrijven en overheden zijn in Europa totaal niet voorbereid op dergelijke incidenten”, aldus Dempsey.

Het zaaien van verwarring begint natuurlijk in eigen land. En Poetin vaart er wel bij. „In ons land vertrouwt vandaag de dag niemand nog het parlement, oppositieleiders of journalisten”, zegt Soldatov: „Die verwarde maatschappij helpt Poetin alles onder controle te behouden. De mensen hebben niets overgehouden dan alleen een sterke leider.”

Alles wat de Britten Poetin verwijten zwaait Poetin als een boemerang terug. De minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov zegt: „De Britse autoriteiten hebben systematisch laten zien dat ze niet in staat zijn om de veiligheid van Russische burgers op hun territorium te garanderen.”

Rusland zal verwarring blijven zaaien en Londen blijven verwijten dat het Moskou wil provoceren. Tenzij May ooit met het onomstotelijke bewijs komt dat het gifgas echt uit Rusland afkomstig is.