„Leve Venezuela!”, en daar komt een steen
Venezuela gaat zondag naar de stembus voor een raad die een nieuwe grondwet moet opstellen. De verkiezingen zijn zeer omstreden: president Maduro wil volgens de oppositie de nieuwe grondwet gebruiken om het parlement buiten spel te zetten. Er zijn al maandenlang protesten tegen het regime. Freelance-journalist Jaco Klamer was de afgelopen week in Venezuela en schreef een impressie.
„Viva Venezuelaaaa!” Ik krijg een steen tegen m’n arm als ik mijn logeeradres in Caracas verlaat. De Venezolaanse hoofdstad is al maanden strijdtoneel van het Venezolaanse leger en betogers tegen het bewind van president Nicolas Maduro. „Leve Venezuela”, klinkt het uit vele monden.
Ik duik achter een deur om aan de stenenregen te ontkomen. Jonge jongens hebben zich verschanst achter zelf-gefabriceerde schilden en spelen de felle strijd na die hier de afgelopen dagen plaatsvond. „Dit zijn de toekomstige strijders voor de vrijheid van Venezuela” roept een vrouw vanaf de hoge flat. „Viva Venezuela, Venezuela libre!”
Later sta ik op de galerij van een Venezolaanse flat, ingeklemd tussen demonstranten die de president al maanden smeken af te treden omdat het hele land lijdt onder zijn bewind. Onophoudelijk klinkt geknal. Jongeren hebben de straat gebarricadeerd om het openbare leven lam te leggen, want de oppositie heeft opgeroepen tot een staking.
Het leger is massaal uitgerukt om de orde te herstellen en probeert met man en macht de barricades te verwijderen. Maar de demonstranten trakteren de soldaten van Maduro op stenen en molotovcocktails en beletten zo dat ‘Maduro’ het straatje weer schoonveegt. Soldaten verschansen zich, beschieten de stakers van tijd tot tijd met rubberen kogels en traangas. Ik word ook in de ogen geraakt met traangas. Niet wrijven, niet wrijven, houd ik mezelf voor.
Pillen en poeders
In maart was ik ook al in Venezuela en werd toen getroffen door de schrijnende situatie in het land. Venezolanen stroopten vuilniszakken af op zoek naar iets eetbaars. Ik sprak Dilmar en Misael, die met hun zieke zoontje Luciano in een ziekenhuis belandden waar geen medicijn meer te krijgen was. Ze moeten hun zoontje nu missen, net als 11.000 andere Venezolaanse ouderparen die hun kind in 2016 kwijtraakten door gebrek aan medische zorg.
Dan was er nog het verhaal van moeder Joanna Navas, die eind 2016 haar man verloor bij een razzia en moet zien te overleven in een wijk van Caracas waar criminele bendes de dienst uitmaken.
De algehele crisis in het land is een voedingsbodem voor criminaliteit. Als ik op zondagmorgen een kerkdienst van de Iglesia Reformada de Venezuela bezoek, schuift een diaken mijn cameratas resoluut onder het preekgestoelte. Dan staat die minder voor het grijpen in het geval dat criminelen de kerk bezoeken.
De diaken, die in het dagelijks leven bewaker is, toont me de gaatjes in zijn riem. Die kan zeer strak aangetrokken worden, en dat is wel nodig ook: 31 kilo raakte hij het afgelopen half jaar kwijt door gebrek aan eten. Alle kerkleden hebben het zwaar door de crisis, maar het belet ze niet om liederen te zingen als ”Grande es tu fidelidad”: ”Groot is Uw trouw, o Heer”.
Stakingen
Tijdens mijn verblijf kondigt de oppositie een staking van 48 uur af. Venezolanen weten dat dan het hele leven platligt en het geweld losbreekt. Massaal verlaten ze hun huizen om eten en drinken in te slaan voor de komende, onzekere dagen. Het neemt úren in beslag. Bij banken staan lange rijen. Iedereen probeert contanten te pakken te krijgen en neemt het maximum bedrag op van 50.000 bolivar, ofwel 4,30 euro.
Mijn gastvrouw ziet de toekomst somber in en wil de stad zo snel mogelijk verlaten. Bij vorige stakingen werden wegen om zes uur ’s morgen gebarricadeerd, nu gaan geruchten dat Caracas vanaf twaalf uur ’s nachts onbegaanbaar zal zijn.
Bovendien kondigde de oppositie voor vrijdag een protestmars aan naar het paleis van president Maduro. De president wil zondag gloriëren bij de verkiezingen voor de constitutionele raad en heeft de stakingen verboden. Maduro stelt Venezolanen die morgen komen stemmen een voedselpakket in het vooruitzicht. Velen zeggen te bedanken voor die eer.
De oppositie organiseerde eerder deze maand zijn eigen, onofficiële, referendum. Een grote meerderheid van de ongeveer 7 miljoen stemmers die toen kwam opdraven, sprak zich tegen de plannen van Maduro uit. Enige rechtsgeldigheid had deze peiling niet, maar het geeft de oppositie wel draagvlak in hun strijd tegen het regime.
Viva Venezuela
Om de stakingen te vermijden, word ik zestien uur te vroeg afgeleverd op het vliegveld, dat volstroomt met mensen die Venezuela willen ontvluchten.
De crisis maakt Venezolanen of buitensporig wreed of onwaarschijnlijk dapper, concludeer ik. Ik denk aan de heldhaftige demonstrant die, voor mijn neus, hardhandig werd opgepakt door militairen en werd afgevoerd op een motor, ingeklemd tussen twee van hen. Hij stond op en juichte, staand op de motor: „Viva Venezuela, Venezuela libre!” Terwijl hij dat schreeuwde kantelde het voertuig en nam ook militairen mee in zijn val. Die waren razend en botvierden al hun agressie op hun onwillige arrestant. Ik wens hem en alle Venezolanen vrede.
