Rekeningen aan buitenlandse investeerders worden door Saudi-Arabië niet of te laat betaald, salarissen en pensioenen werden verlaagd en op subsidies werd gekort. Lage olieprijzen, maar ook de geldverslindende oorlogen in Jemen en Syrië zijn hier mede debet aan. Met als reslutaat dat onrust en wrevel onder vooral Saudische jongeren toenemen.

Dit is een gevaarlijke ontwikkeling in een land waar het koningshuis dissidentie traditioneel heeft afgekocht. Dit gebeurde voor het laatst tijdens de Arabische lente van 2011, maar de toestand van de Saudische schatkist staat dit niet langer toe. De val van Aleppo maakte bovendien duidelijk dat de Saudische investeringen in Syrië geen rendement hebben opgeleverd, terwijl de oorlog in Jemen een regelrechte nachtmerrie is geworden.

Aan de andere zijde van de Perzische Golf kraait Iran echter victorie. Als gevolg van het nucleaire akkoord werden economische sancties opgeheven. Westerse investeerders verdringen elkaar in Teheran. Iran maakte onlangs bekend dat zijn militair budget voor 2017 met 39 procent is gestegen.

De Amerikaanse president Obama heeft zich in de Syrische burgeoorlog altijd afzijdig gehouden omdat hij het nucleaire akkoord met Iran niet in gevaar wilde brengen. Obama hoopte dat dit akkoord zou leiden tot betere Amerikaans-Iraanse relaties, maar in werkelijkheid ging Iran nauwer samenwerken met Rusland. Op dezelfde wijze willen veel westerse landen momenteel winstgevende deals met Iran veiligstellen. Ze reageren daarom nauwelijks op de oorlogszuchtige retoriek die uit Teheran is te horen en die de Arabische Golfstaten angst aanjaagt.

Zo liet vorige maand de Iraanse mullah Mehdi Ta’eb weer eens van zich horen. Hij is een vertrouweling van Ayatollah Khameini. Deze mullah had reeds eerder geconstateerd dat Iran nu vier Arabische hoofdsteden bezet. Daarmee bleek hij Bagdad, Damascus, Beiroet en het Jemenitische Sana’a bleek te bedoelen. In Jemen steunt Iran de sjiietische Houthis en mullah Ta’eb sprak vorige maand over de mogelijkheid dat deze Houthis de steden Mekka en Medina in Saudi-Arabië zouden veroveren.

Sinds de val van Aleppo hebben Iraanse generaals uitspraken gedaan die in de Arabische Golfstaten worden geïnterpreteerd als een uitgedachte Iraanse strategie. De Iraanse generaal Hossein Salami sprak bijvoorbeeld over de bevrijding van Aleppo die hij een „islamitische verovering” noemde. De generaal voorspelde dat ook Bahrein en Jemen op de nominatie stonden om ’bevrijd’ te worden.

De sjiieten in Bahrein vormen een demografische meerderheid onder een soennitische dynastie. Ook in Bahrein braken in 2011 demonstraties uit en sindsdien is het in deze kleine Golfstaat onrustig gebleven. In de visie van Saudi-Arabië is Iran verantwoordelijk voor deze onrust. Iran is zich steeds meer gaan profileren als beschermheer van alle sjiieten in de regio. De sjiieten in Bahrein, die zich achtergesteld voelen, vormen voor Iran een aantrekkelijke doelgroep.

Voor Saudi-Arabië is Bahrein van groot belang omdat beide landen worden verbonden door een brug die zich in het oosten van Saudi-Arabië bevindt. In deze oostelijke Saudische provincies wonen echter veel sjiieten. De sjiietische geestelijke Al-Nimr die begin dit jaar in Saudi-Arabië werd geëxecuteerd had er openlijk op gezinspeeld dat de Saudische sjiieten zich weleens zouden kunnen afscheiden. Om zich dan vervolgens bij hun geloofsgenoten in Bahrein aan te sluiten.

Ook de Iraanse dreiging aan de Saudische zuidgrens met Jemen is reëel. De organisatie ”Conflict Armament Reseacrh” bevestigde recent dat Iran begonnen is wapens –waaronder raketten– naar de Houthis in Jemen te verschepen.

Toen in 2011 de Arabische Lente uitbrak beweerde Iran dat dit de voortzetting zou zijn van zijn eigen islamitische revolutie. Vijf jaar later spreekt Iran plotseling over islamitische „veroveringen.” Revoluties kennen altijd winnaars en verliezers en Iran is waarschijnlijk de grootste overwinnaar van de Arabische Lente.