Het was een avond om te vieren. Om middernacht zou de lockdown ingaan. Daarbij was het de warmste 2 november ooit gemeten. Veel inwoners van Wenen gingen daarom nog even de zwoele binnenstad in. Daar langs de oever van de Donau is Wenen op zijn mooist.

Dinsdagmorgen, als Wenen in de mist wakker wordt, is nog altijd niet precies duidelijk wat er is gebeurd. Omdat er zoveel mensen onderweg waren, zijn er talloze filmpjes waarop de angst en paniek te zien is die plots over de stad viel. De autoriteiten vroegen de video’s niet op sociale media te plaatsen maar aan de politie te geven.

De eerste schoten vielen tegen acht uur bij de Stadttempel, de Weense synagoge. Die was in 1981 al eens doelwit van een aanslag, waarbij twee doden vielen. Het lijkt erop dat de dader van maandag het joodse gebedshuis toch niet in het vizier had. De terrorist heeft zich daarna verplaatst. De politie telde uiteindelijk zes plaatsen waar hij met zijn automatisch geweer heeft geschoten, voor hij zelf werd gedood.

De politie reageerde direct met grote inzet. Volgens minister Nehammer van Binnenlandse Zaken werden duizend extra agenten ingezet.

Vermoedelijk was er maar één schutter, hoewel maandagavond werd uitgegaan van meerdere daders. Door onderzoek van zijn woning was al snel duidelijk dat hij sympathiseerde met de terreurbeweging Islamitische Staat.

Volgens de media is de dader een 20-jarige man die in Noord-Macedonië is geboren. Eerder zou de politie hem hebben belemmerd om naar Syrië af te reizen om daar te vechten. De politie heeft diverse mensen uit zijn omgeving aangehouden.

De scholen in Wenen bleven dinsdag dicht. Aanvankelijk was ook de binnenstad afgesloten en gold het advies binnen te blijven. In de loop van de ochtend werd alles weer vrijgegeven.

Frankrijk

Door de aanslag in Oostenrijk is islamitische terreur weer terug in het hart van Europa. In de afgelopen weken kampte vooral Frankrijk met aanslagen. Half oktober werd in Parijs een docent onthoofd na het tonen van Mohammedcartoons in de klas. Daarop volgden diverse incidenten, waarvan de dodelijke steekpartij vorige week donderdag in de kerk van Nice de grootste was.

Frankrijk staat bekend om zijn ferme opstelling tegenover de islam. In de afgelopen weken verdedigde president Marcron tegenover moslims het tonen van spotprenten van de profeet Mohammed. Oostenrijk heeft zich wat dat betreft altijd meer op de vlakte gehouden, en dat maakt Wenen als doelwit ook minder logisch.

In de jaren na 11 september 2001, toen terrorisme in de hele westerse wereld een thema was, bleef Oostenrijk vrij van aanslagen. De aanval op de synagoge in 1981 is de laatste keer dat het land met islamitisch geweld te maken had.

„We zijn eraan gewend om in een veilig land te leven”, zei kardinaal Christoph Schönborn, de rooms-katholieke aartsbisschop van Wenen, dinsdagochtend op tv. „Toch kan haat niet het antwoord op de haat van de aanslagpleger zijn. Laat de menselijke warmte warmer blijven dan de kilte van de haat.”

Bondskanselier Sebastian Kurz sprak van een „weerzinwekkende terreurdaad” en het „donkerste uur van de republiek.”