Naar het zich laat aanzien heeft ook de aanslag in Wenen een jihadistische achtergrond. Oostenrijke media berichtten dinsdag dat de doodgeschoten dader op de radar stond van de inlichtingendiensten, omdat hij in juli wilde uitreizen naar Syrië. De politie kon daar een stokje voor steken, maar had geen aanwijzingen dat de man een aanslag op Oostenrijkse bodem wilde plegen.

Opnieuw, net als in de Franse gevallen, was de dader opmerkelijk jong: 20 jaar. Bij de aanslagen in Parijs in 2015, op muziekpodium Bataclan en verschillende restaurants, waren de daders ook allemaal jong: meest twintigers. Het is voer voor deskundigen daar verklaringen voor te vinden, maar duidelijk is dat ouderen die een giftige ideologie verspreiden hier niet vrijuit gaan. Woorden die aanzetten tot daden, doen er toe. Daar zit het gelijk van de aanpak van de Franse president Emmanuel Macron: wie aanslagen wil tegengaan, moet de bron ervan dempen: in deze gevallen de politieke islam. Hoe, dat is nog niet zo gemakkelijk.

De moeilijkheid zit hem in de vraag wanneer de vrijheid van meningsuiting en van geloof ophoudt en het aanzetten tot haat begint. Hoe expliciet moeten haatoproepen zijn voordat actie van overheidswege gerechtvaardigd is? Een imam moet spotprenten van de profeet Mohammed kunnen veroordelen, zo goed als een christen cartoons van Christus zal verwerpen. Maar wat er verder gezegd wordt, luistert nauw. In het gewone leven zeggen we nog weleens: „Het zijn maar woorden.” Maar woorden kunnen een enorme kracht hebben. Dat geldt zeker religieus geladen woorden.

Woorden doen er ook ten positieve toe. Een maandag uitgegeven verklaring van zes islamitische organisaties in Frankrijk, waarin de aanslagen krachtig worden veroordeeld, moet dan ook worden verwelkomd. Er is geen reden die smalend terzijde te schuiven met de opmerking dat het maar woorden zijn. De verklaring is glashelder en laat geen ruimte voor gebruik van geweld in welke vorm dan ook, zoals ‘vreedzaam’ via de boycot van Franse producten. De ondertekenaars representeren het overgrote deel van de Franse moslimgemeenschap.

Christenen leven intussen in alle tijden, ook temidden van aanslagen, van de woorden van God. Wereldwijd lazen miljoenen christenen zondag met de Dagteksten van de Hernhutters de volgende tekst uit Romeinen: „Wordt van het kwade niet overwonnen, maar overwint het kwade door het goede” – een gedeelte dat vorige week ook door Franse kerkleiders werd aangehaald. Bijbels gezien blijft het vervolgens niet bij woorden.