Het is heel goed denkbaar dat rond een uur of half drie Pennsylvania, een swing state, bekend maakt dat de telling van de stemmen die dinsdag zijn uitgebracht afgerond is en Trump op winst staat. Omdat het om een swing state gaat, lijkt het er dan op dat Trump een belangrijke stap naar de overwinning heeft gezet. Alleen, twee dagen later kan het zijn dat de staat alsnog naar Biden gaat. Want dan zijn de poststemmen geteld.

Meer dan andere jaren bestaat de kans dat het lang onduidelijk zal blijven wie uiteindelijk de winnaar is van de presidentsverkiezingen. De reden is dat er dit jaar –meer dan andere jaren– per post is gestemd. Vier jaar geleden werd een kwart van de stemmen per post uitgebracht; dit keer kan dat aandeel wel tot boven de 50 procent oplopen. Veel Amerikanen kiezen daar dit keer voor omdat ze de gang naar het stemlokaal niet willen maken om te voorkomen dat ze met het coronavirus besmet raken.

Die poststemmen moeten uiteraard allemaal worden geteld, en dat kan in sommige gevallen nog dagenlang doorgaan. De regels voor het tellen van per post verstuurde stemmen verschillen van staat tot staat, maar het kan mogelijk dagen of zelfs weken duren voordat ze allemaal zijn verwerkt.

Poststempel

In de meeste staten moeten de poststemmen op 3 november binnen zijn. Maar in sommige staten mogen poststemmen tot een week na de verkiezingen nog binnenkomen om meegeteld te kunnen worden, waaronder een aantal swing states: Pennsylvania (6 november), Iowa (9 november), Nevada en Minnesota (10 november), North Carolina (12 november) en Ohio (13 november). Ze moeten dan wel zijn opgestuurd op de dag van de verkiezingen. Dat is te zien is aan het poststempel.

De telling van de poststemmen is tijdrovend. Niet alleen moet het poststempel worden gecontroleerd, maar ook de handtekening. Er wordt ook nagegaan of de biljetten wel in de correcte envelop zijn opgestuurd.

In een beperkt aantal staten is men al begonnen met het tellen van de ontvangen poststemmen, maar in veruit de meeste begint men pas na het sluiten van de stemlokalen. „Het kan tot vrijdag 6 november duren voordat alle stembiljetten zijn geteld”, maakte verantwoordelijk minister Jocelyn Benson van de staat Michigan onlangs bekend. Dat betekent volgens haar dat er dinsdag vermoedelijk nog geen uitslag ligt als het weer een nek-aan-nekrace wordt in haar staat.

Voorsprong

Door deze problemen kunnen de voorlopige uitslagen een vertekend beeld geven. Te verwachten is dat in een aantal swing states Trump aanvankelijk een voorsprong heeft en dat Biden die vervolgens door de telling van de poststemmen weer inloopt. Het zijn namelijk vooral Democraten die per post hebben gestemd.

De Amerikanen noemen dit verschijnsel de ”blue shift” of ”red mirage”. De uitslagenkaart kleurt dan eerst rood (Republikeins) maar wordt vervolgens langzaam steeds blauwer (Democratisch). Andersom kan ook: in staten waar de poststemmen al vroeg worden geteld zoals Florida, Ohio en North Carolina, heb je een ”blue mirage.” Dan lijkt het dus dat de Democraten daar winnen, maar uiteindelijk kunnen de Republikeinen dan een comeback maken.

Onrust

Het valt niet uit te sluiten dat een dergelijke gang van zaken zal leiden tot juridische procedures en maatschappelijke onrust. Beide partijen hebben al een leger advocaten ingehuurd om, indien nodig, de uitslag bij de rechter aan te vechten.

Er zijn in de achterliggende weken ook al enkele processen gevoerd. Zo bepaalde het hooggerechtshof dat de staat Wisconsin, een swing state, de regels voor het meetellen van de poststemmen niet mag verruimen. Eerder had een lagere rechtbank, met het oog op de coronapandemie en het enorme aantal stemmen per post, bepaald dat ook stembiljetten die nog zes dagen na de dag van de verkiezingen binnenkomen, mee mogen tellen voor de uitslag. Het hooggerechtshof keerde zich tegen het verschuiven van de deadline.

De uitspraak geldt alleen voor Wisconsin. Maar het is niet uit te sluiten dat ze ook voor andere staten van invloed zal zijn bij de regels voor het tellen van de per post uitgebrachte stemmen. De meerderheid in het hooggerechtshof vindt dat de staten zelf moeten bepalen of er soepeler moet worden omgegaan met de deadlines, met het oog op de problemen bij de post. In de meeste staten hebben de Republikeinen de touwtjes in handen en die willen de uitslag op 3 november hebben.

Ondermijnd

De Democraten wijzen erop dat het hooggerechtshof in april dit jaar wél toestemming had gegeven voor het meetellen van te laat binnengekomen stembiljetten, op voorwaarde dat die wel vóór de uiterste datum op de post waren gedaan. Het ging toen om problemen bij de voorverkiezingen.

De conservatieve opperrechter Brett Kavanaugh waarschuwde vorige week dat de geloofwaardigheid van de verkiezingen zal worden ondermijnd als er na de verkiezingsdag nog een stroom stemmen binnenkomt waardoor de uitslag anders uitvalt. President Trump deelt die mening.