Trump blijft zinspelen op vertrek uit NAVO
Tegenover medewerkers denkt Donald Trump weleens hardop over een terugtrekking uit de NAVO. Tijdens een tweede termijn zou dat kunnen gebeuren.
The New York Times schreef vorige maand in een groot artikel dat Trump nog steeds weg wil uit de verdragsorganisatie. Hij zint hem nog altijd niet dat van de 28 lidstaten maar een handjevol zich houdt aan de afspraak om 2 procent van het bruto binnenlands product aan defensie te spenderen. Landen hebben hun uitgaven wel verhoogd, maar dat gaat hem niet snel genoeg.
Een opgestapte veiligheidsadviseur van Trump, John Bolton, schrijft in zijn boek dat de president tijdens de NAVO-top in 2018 wilde dreigen met terugtrekking. Bolton had het hem uit het hoofd kunnen praten. Ook voormalig stafchef John Kelly zegt dat zijn moeilijkste taak was om de president af te houden van terugtrekking uit de NAVO.
Trump is niet de eerste president die zich stoort aan de Europese zuinigheid rond defensie. Veel van zijn voorgangers hebben hier ook over geblaft, maar Trump is de eerste die zegt dat hij daadwerkelijk gaat bijten.
De discussie over de NAVO gaat in Amerika gepaard met een andere visie op de verhoudingen in de wereld. Al onder de presidenten Bush en Obama verschoof de aandacht naar Azië. Trump ziet momenteel in China de grootste bedreiging. De NAVO past niet vanzelfsprekend in dat conflict Amerika-China.
Maar ook aan Europese zijde staat het denken niet stil. Uit onderzoek van het instituut Clingendael bleek vorige maand dat 29 procent van de Nederlanders Amerika ziet als een even grote bedreiging als China en Rusland. SGP’ers denken het gunstigst over Amerika: daar ziet nog geen 10 procent de VS als bedreiging. Daarentegen is bij DENK ruim driekwart bang voor de Amerikanen. Bij de ChristenUnie ziet meer dan 25 procent de VS als een bedreiging. Onder CDA’ers is ongeveer 18 procent bang voor de VS. Dit onderzoek bevestigt conclusies van het Amerikaanse bureau Pew in 2019.
Verschuiving
Onder Europese deskundigen op het terrein van internationale betrekkingen is een Amerikaanse terugtrekking uit de NAVO geen groot thema, vertelt dr. Trineke Palm. Ze doceert internationale veiligheid aan de Nederlandse Defensie Academie (NDA). „Het gesprek gaat vaker over de verschuiving van het zwaartepunt op de wereld. Voor de Amerikanen wordt Azië belangrijker dan Europa. Dat was al voor Trump aan de gang en zal na hem doorgaan. Die trend plaatst Europa sowieso al voor de noodzaak om meer samen te werken op het gebied van defensie.”
Palm heeft „geen glazen bol”, maar is niet bang dat Trump het afscheid van de NAVO doorzet. „Enerzijds weten we dat hij zich makkelijk terugtrekt. Zo hebben de VS zich teruggetrokken uit het klimaatakkoord van Parijs en uit de VN-Mensenrechtenraad. Maar de NAVO is dieper geworteld. Bovendien zijn er veel stappen die daaraan voorafgaan. Zoals bijvoorbeeld troepen verplaatsen, zoals hij gaat doen van Duitsland naar de Baltische landen. Een president kan wel een verdrag opzeggen, maar zodra daar kosten aan verbonden zijn kan het Congres dwarsliggen. Ik denk dat het Congres een terugtrekking uit de NAVO best ingewikkeld zou willen maken.”
Een daadwerkelijk afscheid van de VS zou de NAVO wel echt voor een probleem stellen, denkt Palm. „Wat is de NAVO zonder Amerika? Dat is dan niet echt een Noord- Atlantische organisatie meer.”
