Segers pleit in een manifest, dat de CU donderdag presenteerde, voor een relationeel mensbeeld. Daarom moet het belastingstelsel op de schop. En de voltooidlevenwet van D66 is een breekpunt.

U opent in uw manifest de aanval op de twee liberale partijen waar u mee samenwerkt in het kabinet. Waarom en waarom nu?

„Ik bekritiseer het ménsbeeld van VVD en D66. Dat gaat dieper dan een aanval op de partijen. Ik ben mede door de coronacrisis nog dieper gaan inzien dat politieke keuzes teruggaan naar je diepste overtuiging en naar je mensbeeld. Het liberale mensbeeld beschouwt de mens als een homo economicus; als een individu dat zelfstandig, sterk en rationeel in het leven staat.”

Waarom klopt het liberale mensbeeld niet?

„Als de coronacrisis ons iets laat zien is, dat wij niet alleen maar een individu zijn en dat we niet alleen sterk zijn en zelfredzaam. Deze crisis laat zien dat we mens zijn als we voor elkaar zorgen.

Onderzoekers van de Harvard-universiteit volgen al tachtig jaar lang groepen mensen. Ieder jaar maken ze een scan van het leven van de gevolgde personen. De grote vraag die daarbij centraal staat, luidt: Wat maakt je gelukkig? Als je dat aan een tiener vraagt, dan wil die vaak rijk, beroemd en succesvol zijn. Precies wat onze cultuur en het liberale mensbeeld waardeert. Deze Harvard-studie concludeert na tachtig jaar onderzoek: de sleutel voor geluk ligt in duurzame relaties, in gezinnen, in kerkelijke gemeenschappen en in vriendschappen.

Voor mij gaat dat terug naar wat de Bijbel zegt over wie wij zijn. We zijn geschapen naar het beeld van God, bedoeld om in duurzame relaties te leven, om trouw te zijn, elkaar lief te hebben en om in mooie en moeilijke dagen er voor de ander te zijn.

Achter de voltooidlevenwet van D66 zit hetzelfde liberale mensbeeld: als jij er een eind aan wil maken, als jij dood wil, dan gaan wij jou daarbij helpen. Onderzoek laat zien dat als er betere zorg is, als er minder eenzaamheid is, de vraag naar een zelfmoordpil verdwijnt.”

Welke boodschap wilt u geven?

„Het liberale mensbeeld duwt ons weg bij hetgeen ons gelukkig maakt. De flexibilisering van de arbeidsmarkt leidt tot een laagterecord in het geboortecijfer, zo concludeert het CBS. De flexibilisering gunt jonge stellen geen tijd om kinderen te krijgen en op te voeden. Keuzes in ons belastingstelsel en in onze arbeidsmarkt, lijken heel technisch, maar voeren terug op het liberale mensbeeld. Mensen hebben niet meer de tijd om voor elkaar, voor kinderen of voor ouders te zorgen. Daar moeten we vanaf. We moeten terug naar een relationeel, Bijbels mensbeeld.”

Wat betekent dat concreet voor het belastingstelsel?

„Dat moet op de schop. In deze kabinetsperiode hebben we met kunst- en vliegwerk de kloof tussen een- en tweeverdieners min of meer gelijk kunnen houden. Als er geen nieuwe maatregelen worden genomen, dan gaat de kloof verder uiteen. Er staat een fiscale boete op het eenverdienerschap. Het stelsel van toeslagen is te ingewikkeld en zit vol verkeerde prikkels.

Binnenkort komt de fractie met een uitgewerkt plan om het hele belastingstelsel te herzien. Ons voorstel ligt momenteel voor een doorrekening bij het Centraal Planbureau. Het moet in ieder geval socialer en duurzamer; de schepping zucht.

Het moet ook rechtvaardiger. De Rabobank becijferde onlangs dat gezinnen al veertig jaar lang hetzelfde besteedbare inkomen hebben. En dat terwijl de economie met tientallen procenten is gegroeid.”

Waarom heeft de CU dit thema niet tijdens deze kabinetsperiode op de agenda gezet?

„Een terechte vraag, maar dat hebben we natuurlijk wél. Wij zijn eigenlijk aan het klussen geweest in die bestaande machine van de belastingkamer. Hier wat moertjes aangedraaid, daar wat knopjes omgezet. Daarmee hebben we ook echt goede dingen kunnen doen. Maar ten diepste is de neoliberale machine aan het einde van zijn levensduur. We hebben een nieuwe machine nodig. Ik ben dat de afgelopen jaren, ook door samenwerking met de liberalen, meer en meer gaan inzien.”

Denkt u dat u VVD en D66 meekrijgt in deze strategie?

„Ik ben niet zonder hoop. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff stelde vorig jaar september bij de algemene beschouwingen Philips als voorbeeld voor het bedrijfsleven. Philips van 100 jaar geleden zorgde er onder meer voor dat werknemers betaalbare woningen kregen en dat hun kinderen konden studeren. Philips was een werkgever met een hart. Nu kijken grote bedrijven vooral naar hun aandeelhouders.

Dijkhoff spoorde bedrijven aan om naar Philips van honderd jaar geleden te kijken. Ik steun die suggestie van harte.

Als het gaat om D66 is het echt de vraag welke afslag ze nemen onder de nieuwe leider Sigrid Kaag. Ze noemen zich sociaal-liberaal. Wordt het sociaal of liberaal? Als de democraten kiezen voor het liberale, dan wordt het voltooid leven, dan wordt het kiezen voor verdere flexibilisering. Neemt D66 de sociale afslag en onder meer werk gaat maken van waardig ouder worden, dan kunnen we elkaar vinden.”

Moet de voltooidlevenwet van tafel als de ChristenUnie volgend jaar eventueel weer zou aanschuiven bij onderhandelingen over een regeerakkoord?

„De ChristenUnie kan nooit verantwoordelijk zijn voor de invoering van deze wet. Die zet een fundamentele wissel om in het omgaan met eenzaamheid en ouderdom. Als deze wet in de volgende periode door de Tweede en Eerste Kamer zou gaan, dan doen wij niet mee met een coalitie.”