Het Kremlin hield zich de afgelopen weken opvallend stil over de situatie in Wit-Rusland. Maar donderdag verbrak president Vladimir Poetin dan eindelijk de radiostilte en besprak hij in een groot interview met het nieuwskanaal Rossija 24 op de Russische staatstelevisie de situatie in buurland Wit-Rusland.

In Poetins eigen woorden stelde de Russische overheid zich „terughoudend op” om zo „objectief” en „neutraal” mogelijk te zijn over de situatie in Wit-Rusland. „Wat er in buurland Wit-Rusland gebeurt, moet de Wit-Russische maatschappij vooral zelf oplossen,” zei president Poetin. Rusland is veel terughoudender dan de Europese Unie en de Verenigde Staten, sneerde hij naar het Westen.

Die objectiviteit en neutraliteit bleken gelijk al betrekkelijk toen Poetin zei bereid te zijn in te grijpen in buurland Wit-Rusland: „Alexander Grigorjevitsj (Loekasjenko, WI) vroeg me om een zekere reserve van wetshandhavers te vormen en dat heb ik gedaan”, verklaarde Poetin. Daarmee doelde hij allereerst op de OMON, de Russische oproerpolitie, maar met de annexatie van de Krim in het achterhoofd, lijkt het zelfs te kunnen slaan op een militaire reserve.

Poetin benadrukte echter dat hij het nu nog niet nodig acht de reserves in te zetten: Rusland zal alleen te hulp schieten als „extremistische elementen, die zich verschuilen achter politieke slogans, bepaalde grenzen overschrijden, zoals het plunderen, in brand steken van auto’s, huizen en banken of pogingen administratieve gebouwen in beslag te nemen, enzovoort”.

Volgens Poetin mag het Russische leger Wit-Rusland te hulp komen. In een verdrag dat de twee landen overeenkwamen in de jaren negentig staat dat Rusland en Wit-Rusland „elkaar moeten helpen bij zowel de bescherming van de soevereiniteit, van de buitengrenzen als van de stabiliteit.” Als de situatie uit de hand loopt, zal Rusland zeker te hulp komen, verzekerde Poetin.

Maksim Kats, een Russische oppositieleider en voormalig lid van de Jabloko-partij, zegt dat de woorden van Poetin vooral een strategie zijn om de Wit-Russische demonstranten te demotiveren, zodat ze het protesteren opgeven. „Dat is nog zijn enige kans om te winnen in een situatie, waarbij honderdduizenden mensen de straat op gaan, arbeiders staken en elke dag nieuwe protestacties verzinnen.”

Toch is het volgens Kats „ondenkbaar” dat Poetins woorden overgaan in daden: „Het ingrijpen van de Russische oproerpolitie zal in Rusland zeer negatief worden ervaren en van de Wit-Russen kan ik me de reactie al helemaal niet voorstellen als buitenlanders, zelfs uit een bevriend land, hun kinderen, ouders en kennissen op het plein komen slaan.”

Niet nadrukkelijk

Bovendien is het volgens Kats opvallend dat Poetin niet nadrukkelijk zijn steun voor president Loekasjenko uitsprak. Daarmee lijkt het erop dat de boodschap is bedoeld om de situatie te laten ‘overwaaien’. Daarom roept Kats de Wit-Russische bevolking op om de moed niet te verliezen.

Vorige week riep president Loekasjenko nog dat hij een „serieuze beweging van NAVO-troepen” zou hebben waargenomen in Polen en Litouwen. De NAVO hekelde de „waarneming” van de president als een voorwendsel om demonstranten uit elkaar te drijven.

Intussen neemt het geweld tegen de demonstranten weer toe. In de nacht van donderdag op vrijdag werden ruim tweehonderd mensen gevangen genomen.