Journalist en programmamaker Leo Fijen constateert dat in zijn inleiding op het boek ”Kerk in tijden van corona” (uitg. Adveniat, Baarn). Daarin geven veertien theologen en opinieleiders hun visie op de gevolgen van de coronacrisis voor de kerken. Het boek werd dinsdagmiddag overhandigd aan de protestantse scriba dr. René van Reuver en de rooms-katholieke bisschop dr. Gerard de Korte.

Betrokkenheid

Volgens Fijen verflauwt de aandacht voor onlinediensten, de nieuwigheid is er af. Wel is er een verdubbeling van het aantal kijkers naar de mis op zondag. „Maar de kerk is meer dan de viering op zondag. De betrokkenheid van kerkgangers piept en kraakt in deze crisis.”

Het valt Mirjam Spruit (Centrum Parochie Spiritualiteit) op dat parochies die een heldere missie en visie hebben veel sneller de omslag hebben gemaakt naar de nieuwe werkelijkheid. „Zij waren al missionair en konden deze missionaire lijn voortzetten.”

Ook Nynke Dijkstra van Kerngroep Kerkproeverij stelt dat onlinevieringen een missionaire uitstraling hebben. Hetzelfde geldt voor de televisie-uitzendingen, die, juist ook in coronatijd, veel extra kijkers trokken.

Sam Goyvaerts, docent liturgiewetenschappen in Tilburg, is echter geschrokken van de slechte preken, „nasale” zangstemmen en de middelmatige tot slechte „kunst van het vieren” van bepaalde voorgangers. „Allemaal zaken die normaal binnen de eigen parochiebubbel blijven, maar nu te grabbel gegooid via Facebook of YouTube.”

Anton ten Klooster, docent aan de Tilburg School of Catholic Theology, constateert dat het aantal kijkers van de landelijk uitgezonden eucharistieviering op zondagmorgen is verdubbeld. Er wordt veel nadruk op „geestelijke communie” gelegd. Maar het gemis van het ontvangen van de eucharistie, als fysieke ontmoeting met Christus en elkaar, wordt daarmee niet weggenomen, vindt hij. „Sacramenten kunnen niet gemist worden. Daarom is het pijnlijk om ze langere tijd niet te kunnen vieren. Het gat dat daarmee geslagen wordt, kunnen we niet dempen met schijnoplossingen.”

Kleine kringen

Bram van de Beek, emeritus hoogleraar theologie in Amsterdam, stelt dat de eredienst het hart van het leven is. „Door de coronacrisis konden we er niet bij zijn. Dat kun je niet opvangen door een onlinekerkdienst. Dat is geen kerkdienst. Dat is op afstand een kerkdienst bekijken.”

Hij vraagt aandacht voor kleine kringen, waarin ook samen gevierd wordt, maar waarbij het belangrijk is de gemeenschap met allen goed in het oog te houden. „Anders wordt het makkelijk hobbyisme. Er zal aansturing nodig zijn. De voorgangers zullen ambtelijk aangesteld of ondersteund moeten worden. In een kerk met kleine gemeenschappen of huisgemeenten is het ambt des te belangrijk. Door de ambtelijke aansturing wordt de gemeenschap met de kerk van alle eeuwen bewaard.”