Met een grootschalige inval in Samarra is het Amerikaanse leger samen met Iraakse troepen vrijdag begonnen aan de herovering van dit soennitische bolwerk van verzet. Sinds juni is Samarra in handen van opstandelingen. De Amerikanen willen de stabiliteit herstellen voor de verkiezingen in januari 2005.

Naar schatting 3000 Amerikaanse militairen deden aan de operatie mee. Zij vielen kort na middernacht de stad binnen, met tanks en gesteund vanuit de lucht. Het Amerikaanse leger verloor naar eigen zeggen slechts één militair bij de inval. De Amerikaanse en Iraakse militairen wisten het politiebureau en het gemeentehuis in te nemen. De Iraakse politie kreeg in de middag het centrum van de stad onder controle.

In de stad, die 125 kilometer ten noorden van Bagdad ligt, werden ruim honderd opstandelingen gedood. Dat vertelde Kasim Daoud, de nationale veiligheidsadviseur van Irak, op een persconferentie. „We hebben tot nu toe 37 terroristen, aanhangers van het verdreven regime en criminelen gearresteerd”, zei Daoud verder. Hij zwoer dat de operatie zou doorgaan totdat Samarra „van deze elementen gezuiverd” is.

Daoud noemde de operatie een inleiding tot het herstel van de veiligheid en stabiliteit in de stad en tot de wederopbouw, „zoals ook in Najaf is gebeurd.” Die stad was tot augustus in handen van sjiitische opstandelingen.

In Samarra hadden de Amerikanen sinds de machtsoverdracht in juni niet meer gepatrouilleerd. Begin september waren ze er al even terug, maar ondanks een overeenkomst met de plaatselijke leiders kwamen de Amerikanen onder vuur te liggen, waarop ze weer vertrokken.

Het Amerikaanse leger heeft laten weten voor de verkiezingen alle bolwerken van verzet te willen heroveren. Behalve Samarra staan ook Fallujah, Ramadi en Baquba en enkele wijken in Bagdad feitelijk onder controle van opstandelingen.

Het offensief in Samarra leverde de vrijlating op van een Turkse gijzelaar. De Turk is Yahlin Kaya, die in Samarra voor Bouwbedrijf 77 werkte, aldus het Amerikaanse leger. De afgelopen maanden zijn in de buurt van de stad tientallen buitenlandse vrachtwagenchauffeurs ontvoerd, onder wie veel Turken. Sinds april zijn in heel Irak meer dan honderd buitenlanders gegijzeld. Ongeveer dertig van hen zijn gedood.

Volgens de Amerikaanse nieuwszender CNN hebben zich in Samarra zo’n 2000 rebellen verschanst. De Amerikanen hadden zich sinds eind mei niet meer in de stad gewaagd, maar op 9 september keerden ze er terug na een vredesakkoord te hebben gesloten met lokale stamhoofden. Ondanks het akkoord kwam het de afgelopen weken tot confrontaties tussen rebellen en Amerikaanse soldaten.