„Ik weet sowieso dat bepaalde advocaten zo lek zijn als een mandje”, beweert Nabil B. in een rechercheverhoor. De kroongetuige heeft verklaringen afgelegd tegen topcrimineel Ridouan T. en diens kompanen. De bende rond T. staat in het Marengoproces terecht voor onderwereldmoorden.

Opvallend genoeg nam het openbaar ministerie afgelopen dagen de advocaten van verdachten op de korrel. Meerdere raadslieden zouden gedragsregels met voeten treden en de bende van Ridouan T. voeden met geheime informatie. Het OM presenteerde een document (proces-verbaal) met letterlijke conversaties van criminelen die uitweiden over advocaten. Die gesprekken ontdekte de recherche na het kraken van beveiligde telefoons van de misdadigers.

Geen bezoek

De loslippigheid zou er zelfs (mede) toe hebben geleid dat de bende rond Ridouan T. in 2015 Ronald Bakker op het spoor kwam en vermoordde. Bakker, die bij een winkel voor afluister- en volgapparatuur werkte, zou de recherche hebben geholpen in het onderzoek naar de bende van T.

Justitie wijst met de beschuldigende vinger onder anderen naar de advocaten Khalid Kasem, Yassine Bouchikhi, Leon van Kleef en Christian Flokstra. Justitie beticht enkele raadslieden ervan voorschriften rond de zogeheten beperkingen van hun cliënten te hebben geschonden.

Als een verdachte in volledige beperking zit, mag die geen enkel contact hebben met de buitenwereld. Geen bezoek, geen kranten, geen tv, geen telefoon. In die periode mag een advocaat informatie over het strafrechtelijke onderzoek alleen met zijn cliënt bespreken. Ook tegenover familie van een verdachte moet een advocaat dan zijn kaken op elkaar houden, zegt een tuchtrechtdeskundige desgevraagd. „Doel is om de verdachte van de buitenwereld af te sluiten.” Zodat de recherche ‘ongehinderd’ kan doorwerken.

Furieus

De aangeklaagde strafpleiters reageerden afgelopen dagen tijdens de rechtszaak furieus. Ze ontkennen dat ze een doorgeefluik zijn voor criminelen. „Pure laster!” fulmineerde advocaat Bouchikhi bijvoorbeeld. „Wij krijgen een emmer stront over ons heen!” De deken (toezichthouder) van de Amsterdamse Orde van Advocaten onderzoekt de gevoelige kwestie.

Zijn sommige advocaten een verlengstuk van onderwereldfiguren? Of loopt het zo’n vaart niet?

Het zal meer dan eens voorkomen dat advocaten buiten hun boekje gaan en op verzoek van een cliënt geheime informatie doorspelen, reageert strafrechtgeleerde prof. Theo de Roos. Hij wijst erop dat het „misging” met voormalig advocaat Bram Moszkowicz, voorheen raadsman van Willem Holleeder. Rechters stelden vast dat in 2002 op het kantoor van Moszkowicz de malafide vastgoedtycoon Willem Endstra is bedreigd door onder anderen Willem Holleeder.

Of raadslieden in het Marengoproces zich schuldig hebben gemaakt aan „de doodzonde” van het schenden van beperkingen, betwijfelt Roos. „Ik heb met ogen op steeltjes berichten daarover gelezen, maar voor mij is niet duidelijk of de advocaten daadwerkelijk loopjongens zijn voor hun cliënt en een doorgeefluik zijn naar de bende van Ridouan T. Ik kan begrijpen dat raadslieden woedend reageerden op de aantijgingen van het OM, al weet ik niet of die woede altijd terecht is.”

Hoe het ook zij, advocaten in dit soort zware zaken moeten op hun hoede zijn, zegt De Roos. „Criminelen kunnen heel vervelende druk uitoefenen op hun advocaten. Raadslieden kunnen met twee mensen een verdachte verdedigen. Dan steunen de advocaten elkaar en kunnen ze voorkomen dat ze bezwijken onder druk van misdadigers.”

Advocaten moeten „hun rug rechthouden” en mogen geen informatie doorspelen die ze geheim moeten houden. Ook niet als een cliënt daarop aandringt. Dat zegt prof. mr. Diana de Wolff, bijzonder hoogleraar advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam. „Je bent als advocaat weliswaar partijdig, dus je dient alleen het belang van je cliënt. Tegelijkertijd ben je onafhankelijk en blijf je binnen de grenzen van de wet en gedragscodes voor de advocatuur. Je bent geen handlanger van bijvoorbeeld een misdadiger. Als een verdachte zijn moordwapen wil verstoppen op jouw kantoor moet je daar natuurlijk nooit in meegaan. Ook werk je niet mee aan het indienen van vervalst bewijs.”

Emoties

Duidelijkheid bieden aan je cliënt is van belang, zegt De Wolff, zelf advocaat arbeidsrecht. „In mijn vakgebied komt het weleens voor dat cliënten een zaak onnodig op de spits willen drijven. Bijvoorbeeld rond onmiddellijke beslagleggingen of het sturen van brieven met een intimiderende toon naar de wederpartij. Wees dan als advocaat op je hoede.

Blijf je netjes gedragen. Neem emoties van je cliënt serieus, maar neem ze niet over. Als er een verschil van mening blijft met je cliënt kan dat ertoe leiden dat je een opdracht neerlegt.”

Klachten over advocaten komen nauwelijks van de zijde van het openbaar ministerie, stelt De Wolff. De jaarlijks ongeveer 1000 tuchtrechtelijke klachten die de Raden van Discipline op hun bordje krijgen zijn vrijwel allemaal van cliënten of van de wederpartij.