Verder trekt de EU 1 miljoen euro uit voor de opzet van een goed asielsysteem in vijf Noord–Afrikaanse landen, waaronder Marokko en Libië. Nederland draagt daar 200.000 euro aan bij. Dat hebben de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken vrijdag besloten na informeel overleg in Scheveningen.

De hulp aan de vijf landen, waar ook hoog commissaris voor de vluchtelingen van de VN Lubbers bij betrokken is, moet op de lange termijn ook leiden tot een stelsel waardoor asielzoekers verblijfsvergunningen kunnen aanvragen buiten de EU.

Daarvoor is wel eerst een uniform Europees asielbeleid nodig, waarbij in alle lidstaten dezelfde regels van kracht zijn. Zo’n systeem kan er pas vanaf 2010 zijn, zo schatte minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie, die het overleg voorzat, vrijdag in. „Daarmee moeten we ook zeer zorgvuldig zijn", aldus Verdonk.

Het proefproject met de steun aan de Noord–Afrikaanse landen komt boven drie al bestaande Europese projecten in de regio. Om tot een goed asielsysteem in Noord–Afrika te komen, is het wel nodig dat sommige landen de Conventie van Genève voor bescherming van vluchtelingen ondertekenen. Ook moeten zij komen tot andere afspraken met de EU, waaronder een regeling over terugkeer van uitgeprocedeerden.

De transitcentra zijn nadrukkelijk geen „kampen", zo stelden Verdonk en Europees commissaris Vitorino (justitie en asiel) vrijdag. Die term ging in Scheveningen rondzingen, nadat de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Schily donderdag al aankondigde dat hij plannen in zou dienen voor opvang buiten de EU.

Daarbij kwam een discussie over een oud Brits plan weer om de hoek kijken. De Britten wilden vorig jaar het ook al mogelijk maken om asielaanvragen buiten de EU te doen. Daarvoor kwam toen geen steun. Schily, die zelf zei vrijdag geen volledig plan te kunnen presenteren wegens agendaproblemen, is daar zelf ook geen voorstander van.

Wel wil de Duitse bewindsman centra waar snel een eerste schifting plaats kan vinden. Mogelijk dient hij later deze maand nog wel concrete plannen in. Frankrijk, België en Zweden schoten de voorzetjes van Schily vrijdag grotendeels af. Volgens de Franse minister van Binnenlandse Zaken de Villepin zijn ze een vorm van „symptoombestrijding". Hij wees verder op het gevaar dat het type centra dat Schily wil mensensmokkelaars aantrekken.

Vanuit de transitcentra kunnen illegale migranten die buiten de territoriale wateren van de EU zijn opgevist terugkeren naar huis, asiel aanvragen in het Noord–Afrikaanse land waar zij dan verblijven of een verblijfsvergunning aanvragen voor de EU. Voorwaarde is wel dat het in dat laatste geval gaat om vervolgden, die gevaar lopen in eigen land. Verder moet het uniforme EU–asielbeleid dan al van kracht zijn.