Voordat Valentin Frolov het flatgebouw verlaat, kijkt hij snel door het raam van de voordeur naar links en rechts. Het is ter controle of er geen agent van de Wit-Russische geheime dienst in een auto hem in de gaten houdt. Als Frolov, lid van de Christen Democratische Partij, de kust veilig acht, stapt hij naar buiten. Het is een automatisme dat hij heeft overgehouden aan de vijftien dagen die hij in de gevangenis zat, zegt hij even later.

Lees ook

Het geduld met Loekasjenko raakt op

Thuis in zijn keuken in een buitenwijk van de hoofdstad Minsk vertelt hij hoe hij als oppositielid de onderdrukking onder de Wit-Russische autoriteiten beleeft. Die neemt toe richting de presidentsverkiezingen van zondag. President Aleksandr Loekasjenko, sinds 1994 aan de macht, regeert met straffe hand en duldt geen tegenspraak.

Helemaal niet nu de oppositie duizenden mensen aantrekt. Campagnebijeenkomsten zijn inmiddels verboden. Het aantal arrestaties onder oppositieleden loopt op. De top van de Christen-Democratische Partij weet zich verzekerd van de continue aandacht van de KGB, de Wit-Russische geheime dienst die net zo heet als in de Sovjettijd.

Geheime agenten doen zich in verschillende gedaanten voor, zegt de 37-jarige Frolov. „Een agent kan me in een duidelijk zichtbare auto opwachten. Die methode is bedoeld om te laten zien dat de veiligheidsdienst mij in het vizier heeft. De tweede mogelijkheid is de onzichtbare agent. Nergens zie je iemand, maar je weet dat de geheime dienst er is. Dat moet je ook onder druk zetten.”

Eenmaal buiten op straat, in de supermarkt of op een terras kan Frolov –shirt, beige broek, kort geknipt haar– zonder aanleiding worden gearresteerd, zegt hij. Dat is het gevolg van zijn arrestatie vorige maand. Hij werd veroordeeld voor het organiseren van een ongeautoriseerde demonstratie en kreeg daarvoor vijftien dagen cel. Sinds zijn vrijlating kan de geheime dienst hem zomaar weer oppakken.

Oppositieleden gaan daarom liever met zijn tweeën de straat op. Dan is er altijd iemand die om hulp kan roepen bij een arrestatie. In je eentje kun je verdwijnen in het niets. Ontvoerd, zonder dat iemand weet waar je vervolgens gevangenzit.

Zwervers

In de gevangenis zat Frolov in een cel met vier tot zes man; met drugsgebruikers en zwervers. „Met mensen bij wie door alcoholproblemen opeens het licht uitgaat en erop los slaan. Bewust bedoeld om mij te intimideren. Dat gebeurde niet. Mijn celgenoten begrepen mijn situatie en lieten mij met rust.”

In spanning zitten over een tweede arrestatie doet Frolov niet, al slaapt hij soms slecht. Het maakt hem rustig dat hij steun krijgt van zijn ouders en oma. Dat scheelt. Als die je niet bijstaan, groeit de druk op je. Maar ook zijn oma heeft weleens te maken met een wachtende geheime agent voor de deur, vertelt Frolov.

De kopstukken van de Christen-Democratische Partij weten hoe het is om op te boksen tegen de staat. Pavel Severinets zit in de cel, Olga Kavalkova kreeg een reisverbod opgelegd en Vitali Rymasjevski zat meerdere malen gevangen. Ook hij loopt kans elk moment opgepakt te worden, zegt Rymasjevski in de hal van een flatgebouw in Minsk.

Zijn partij slaagt er niet in om zich officieel te laten registeren. Want de partij stuit constant op bezwaren van de autoriteiten. Hebben de leden bijvoorbeeld genoeg handtekeningen voor registratie verzameld, dan blijkt een handtekening niet te kloppen en gaat er een streep door de registratie, vertelt de 45-jarige Rymasjevski, gekleed in spijkerbroek en paars overhemd.

Loekasjenko en zijn medestanders stammen uit de tijd van de Sovjet-Unie, gaat Rymasjevski verder. „Ze kennen alleen een totalitair systeem. Elk ander geluid zien ze als een bedreiging en moet uit de weg worden geruimd.” Vorige maand arresteerden de autoriteiten zeker 200 activisten in Minsk en andere steden. Zij gingen de straat op nadat de centrale kiescommissie had aangekondigd twee belangrijke oppositiekandidaten voor de presidentsverkiezingen van de kieslijst te halen.

Naar verwachting gaat de oppositie op de verkiezingsdag zondag protesteren tegen de verkiezingsuitslag. Zo goed als zeker staat vast dat Loekasjenko wint, geholpen door de nodige fraude. De president heeft al gedreigd met hard ingrijpen als de oppositie zich de komende dagen roert.

Frolov hoopt een tweede arrestatie te voorkomen. Hij ziet het als zijn taak om bijeenkomsten te organiseren, om mensen te ontmoeten en te informeren. Die rol kan hij in de gevangenis niet op zich nemen. Maar in de aanloop naar de verkiezingen probeert de overheid elk verzet te smoren. „Misschien ben ik voor deze zondag al gearresteerd.”

Dit is het tweede deel van een tweeluik over de presidentsverkiezingen in Wit-Rusland.