De Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven staat aan de Aelbrechtskolk, het haventje van Delfshaven. De kolk ligt vol met oude vrachtschepen.

Delfshaven was ooit de haven van Delft. Maar de stad is opgerukt, nu heet het hier Rotterdam. Op deze plaats aan de Aelbrechtskolk vertrok op 22 juli 1620 De Speedwell, een kleine schoener, met pelgrimvaders aan boord. Nadat ds. John Robinson aan de havenkant een kort gebed had gedaan, zeilden ze onder saluutschoten weg. Deze Engelse calvinisten wilden naar de nieuwe wereld, naar Amerika.

Binnen is de kerkzaal ingedeeld voor de anderhalvemetersamenleving. Losse stoelen staan in het middenschip, zo’n honderd in totaal. Op een ervan zit ds. Markus. Hij vertelt het verhaal van de pelgrimvaders, over mensen die onderweg zijn, die iets nieuws zoeken, een plek om te wonen.

Op zoek

„Zulke mensen komen op zondag ook hier, op zoek naar de zin van het leven, misschien wel op zoek naar God, wie zal het zeggen? Wie in Delfshaven op zondag naar de kerk komt, komt heel bewust. Het zijn pelgrims, want we maken allemaal een reis door dit leven, of je nu gelovig bent of niet. We leven in een hectische samenleving, in een wereld waarin God nauwelijks meer ter sprake komt. Maar dat willen we hier nu juist wel doen, God ter sprake brengen. Vanuit inloophuis De Brug, tegenover de kerk, biedt de gemeente ook een plek voor de wijk, met een kop koffie, een gesprek of vorm van hulp.”

De Pelgrimvaderskerk is als een haven, een doorgangshuis, waar mensen even aanleggen. Vastgelopen mensen, kwetsbare mensen, jonge of oude mensen. Dat is het beeld dat steeds terugkeert in het betoog van ds. Markus. „Dit is een soort heilige ruimte in een seculiere wereld, een plek om op adem te komen, waar je perspectief krijgt aangereikt en waar we elkaar willen vertellen dat God een plan heeft met deze wereld. Wie hier binnenstapt, stapt de stilte binnen, om vervolgens weer het leven in de stad te vervolgen. Dit is een plek om stil te worden voor God, om Zijn stem te kunnen horen, om te bidden tot Hem, om samen te zingen. Wat een ramp is het als dat niet mag! Want pelgrims zingen graag, liederen voor onderweg.”

Op de galerij verrijst het orgel van de firma Bätz-Witte. In het koorgedeelte is de klassieke dooptuin. Daar staat ook de preekstoel, ouderwets en donkerbruin, met een vierkant klankbord erboven. Een van de gebrandschilderde ramen is gewijd aan het vertrek van de pelgrimvaders. Een ander raam bevat de tekst: ”Alleen bij God in Zion is, de Haave van Behoudenis.”

Wijzend in het rond, zegt ds. Markus: „Hier komen soms busladingen vol Amerikanen. Voor hen is dit een belangrijke plek, want het heeft met hun afkomst te maken. Ze willen graag de vertrekplaats van De Speedwell zien.” Ook veel voormalige presidenten uit Amerika, zoals Bush en Obama, stammen van de Pilgrim Fathers af.

Scheepsmodellen

Langs de rechter kerkmuur staan twee scheepsmodellen in vitrines. De kleinste is De Speedwell, waarmee de pelgrimvaders uit Delfshaven vertrokken. Het waren trouwens maar zestien mannen, elf vrouwen en negentien kinderen. De grotere is de Mayflower, waarmee ze vanaf Zuid-Engeland de grote overtocht naar Amerika maakten. Er hangt een plakkaat met de tekst: ”They knew they were pilgrims.”

Er waren allerlei plannen bedacht voor de herdenking van de Pilgrim Fathers. Door de coronacrisis is veel in het water gevallen. „Als gemeente hadden we op 12 juli een herdenkingsdienst gepland, waarvoor we ook het stadsbestuur hadden willen uitnodigen. Misschien was burgemeester Aboutaleb wel gekomen. Ik had iets willen vertellen over Psalm 84, over mensen die onrustig zijn, over pelgrims die hier voor anker kunnen gaan. Want wonen bij God is een zegen.”

„Het tij wacht op niemand”

„De hervormde gemeente van Delfshaven weet zich nog steeds sterk verbonden met het verhaal van de Pilgrim Fathers. Dat merk je als je in de kerk even rondloopt en luistert. Het Bijbelse woord pelgrim kleurt de gemeente. Er is een schitterend gebrandschilderd raam dat herinnert aan de pelgrimvaders. In de kerk vind je replica’s van de Speedwell en de Mayflower en een klein museum. In mijn tijd kwam daar nog een memorial bij, een rond reliëf in brons met de kerk op de achtergrond en een pelgrimvader met Bijbel. Achter hem staat ook een vrouw. Ten slotte moesten de moeders ook mee. De tekst luidt: ”The tide which stays for no man was calling them away.” Een echte pelgrimtekst: Als het in de haven hoogwater wordt, is het tijd aan boord te gaan. Het tij wacht immers op niemand. In deze woorden hoor je een laatste ernst. Pelgrims gaan aan boord, ze willen thuis komen.”

Ds. P. L. de Jong (van 1992 tot 2012 predikant in de Oude Kerk).