Op het voormalige Zuid-Hollandse eiland wordt verhoudingsgewijs meer amfetamine (speed) gebruikt dan in steden als Amsterdam, Barcelona, Parijs en Milaan, blijkt uit onderzoek van het rioolwater. Er werd op Goeree-Overflakkee een gemiddelde van 583 milligram drugsresten per dag per 1000 inwoners gemeten. Dat is bijna vier keer zoveel als in Amsterdam dagelijks per 1000 inwoners wordt gebruikt.

„Die vergelijkingen zeggen me niet zoveel”, reageert Gerwin Rikkers van stichting Ontmoeting. „Misschien gebruiken Amsterdammers wel andere drugssoorten dan speed.” Goeree-Overflakkee staat wel bekend om de drugsverslaving onder jongeren. „Maar in de Drechtstreek, waar ik woon, zou ik ook een voltijdsbaan als veldwerker kunnen hebben.”

Dat doet niets aan de ernst van het probleem af. „Ik kom soms jongeren van veertien, vijftien jaar tegen die al speed gebruiken. Onder christelijke jongeren gebeurt dat niet minder dan bij anderen.”

Verplichte stage

Sinds 2017 is Rikkers veldwerker voor Ontmoeting. Op zijn motor trekt hij het gebied in om contact te leggen met jongeren die op straat rondhangen. Bij problemen probeert hij hen in contact te brengen met hulpverleners. Sinds een halfjaar zijn naast Rikkers nog twee jeugdcoaches actief.

Vanwege het drugsgebruik staat Goeree-Overflakkee bekend als ”het witte eiland.” Vooral speed is een probleem. „Het is heel goedkoop, dus het wordt gemakkelijk uitgedeeld. En het is enorm verslavend, dus gebruikers raken er snel afhankelijk van. Tot op zekere hoogte is gebruik ervan te combineren met studie of werk. Maar het is troep; het sloopt je lijf. Je zou jonge gebruikers verplicht een maatschappelijke stage willen laten volgen in een beschermde woonvorm waar langdurige gebruikers terecht zijn gekomen: daar zie je de gevolgen.”

Twee weken wakker

Van speed blijf je langer wakker. „Dan kun je dus langer feesten of gamen”, zegt Rikkers. „Als het is uitgewerkt, val je in een gat, dus dan heb je weer een nieuwe dosis nodig. Ik raak met jongeren in gesprek die al twee weken wakker zijn.”

Het gaat van kwaad tot erger. „Vaak begint het met tabak of alcohol. Zeker in christelijke kring, want daar zijn die vormen van gebruik meer geaccepteerd dan drugsgebruik. Vervolgens gaat het naar andere middelen, zoals xtc en speed. Veel ouders hebben dat niet in de gaten. Ze zien wel een gedragsverandering bij hun kind, maar ze zoeken de oorzaak ergens anders, of ze wíllen niet aan mogelijk drugsgebruik denken.” Bij fors gebruik ontstaat gewichtsverlies, omdat speed de eetlust vermindert en het wakker blijven veel energie vraagt.

Kerken

Het komt voor bij jongeren uit alle lagen van de bevolking. „Toen ik met dit werk begon, had ik een bepaalde doelgroep voor ogen. De eerste jonge drugsgebruikers die ik tegenkwam, behoorden juist niet tot die doelgroep”, zegt Rikkers.

Het veldwerk onder verslaafde jongeren is in 2009 gestart vanuit de kerken op Goeree-Overflakkee. Die namen daarvoor stichting Ontmoeting in Rotterdam in de arm. Het gemeentebestuur van Goeree-Overflakkee deed al snel mee en vergoedt nu twee derde van de kosten.

Torenhoge schulden

Rikkers en zijn collega’s van Veldwerk Goeree-Overflakkee komen jongeren tegen die als gevolg van drugsgebruik kampen met gezondheidsproblemen of torenhoge schulden. „We proberen altijd de achterliggende oorzaak van de moeilijkheden te ontdekken”, zegt Rikkers. „Het opgeheven vingertje past niet zo bij mij; ik ga liever in gesprek.”

Jongeren vinden het fijn dat iemand naast hen wil staan om een helpende hand te bieden, is zijn ervaring. „Dan vertellen ze over de zorgen thuis, of over de onrust in hun hoofd die ze met speed even het zwijgen opleggen. Ik vind het steeds weer bijzonder dat ze je vertrouwen geven.”

Verveling

Waardoor het probleem zich op dit eiland veel voordoet? „Jongeren hebben er soms weinig te doen. Ze zoeken de grenzen op. Binnen hun vriendengroep komen ze in aanraking met drugs. Sommigen gebruiken speed omdat ze willen meedoen. Anderen om hun onzekerheid te overschreeuwen.

Dit komt in veel meer plattelandsgebieden voor; het is dapper van Goeree-Overflakkee dat ze het probleem onderzoekt en aanpakt.”

Afkicken

De veldwerker van stichting Ontmoeting beklemtoont het belang van preventie: „We wijzen jongeren en hun ouders op de gevaren van drugs. Pubers experimenteren; ze kunnen de effecten ervan slecht inschatten. Op de gevolgen van drugsgebruik hebben ze totaal geen zicht.”

Die gevolgen moeten volgens Rikkers niet worden onderschat. „Veel gebruikers willen stoppen als ze verkering krijgen of zich realiseren dat ze hun gedrag moeten veranderen. Maar dat is een enorm gevecht, dat soms jaren duurt. Eigenlijk kom je er je hele leven niet meer vanaf. Vergelijk het met ex-rokers: na vele jaren krijgen ze in stressvolle situaties soms opeens weer trek in een sigaret. Dat is met drugs net zo.”

Kerkverlating

De veldwerker wijst erop dat lang niet alle hangjongeren drugs gebruiken. „Een deel van hen zet zich juist af tegen die ”snuvers”, zoals ze hen op Flakkee noemen. Met verreweg de meeste jongeren op het eiland gaat het gewoon goed. Maar het drugsgebruik is wel een hardnekkig probleem. Het bestaat al lang, dus er is steeds een nieuwe groep die ermee begint.”

Er zijn potentiële kerkverlaters bij. „Ik kom jongeren tegen die al half zijn afgehaakt van de kerk. Laten ouders en kerkenraden vooral met hen in gesprek blijven. Het gedrag is vaak een schreeuw om aandacht. Ik kom onder jongeren veel eenzaamheid tegen.”