Zeev Sternhell werd in 1935 in Polen geboren. Zijn vader stierf een natuurlijke dood en de nazi’s vermoordden zijn moeder en zuster. Hijzelf dook onder en nam een katholieke identiteit aan.

Na de oorlog vertrok hij naar Frankrijk waar hij zich verdiepte in de Franse taal en cultuur. Hij verliet het katholicisme. Toen hij 16 was, emigreerde hij naar Israël.

Daar werd hij officier in het leger en maakte een carrière aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem (HUJ). Hij schreef een aantal boeken over het ontstaan van het fascisme.

Prof. Dan Avnon, het hoofd van het departement politicologie van de HUJ, schreef dat zijn boeken en artikelen op grote schaal werden vertaald. Ze werden gebruikt door geleerden en studenten op de hele wereld. „Op persoonlijk vlak was hij een voorbeeld voor ons. Een persoon die academische topkwaliteit combineerde met een diepe toewijding aan de maatschappij en het land.”

Prof. Asher Cohen, de president van de HUJ, zei dat Sternhell een leidinggevende researcher was in politiek denken. Hij veranderde de wijze waarop wetenschappers ideologische bewegingen in het algemeen zien en radicale bewegingen in het bijzonder. In 2008 ontving hij de prestigieuze Israëlprijs voor politieke wetenschappen.

In 2008 vertelde hij Ari Shavit van Haaretz: „Ik vond het belangrijk te begrijpen hoe een liberale democratische orde zo snel in elkaar kon storten in het gevestigde, met cultuur doordrenkte Europa.”

Hij noemde zichzelf niet alleen zionist, maar „superzionist” „Voor mij was en blijft het zionisme het recht van Joden de controle te hebben over hun eigen lot en toekomst. Ik beschouw het recht van menselijke wezens hun eigen meester te zijn als een natuurlijk recht.”

Sternhell geloofde dat het onmogelijk is het Joodse bestaan te verdedigen zonder een eigen natiestaat. „Ik maak me geen illusies. Ik geloof dat als de Arabieren ons zouden kunnen uitroeien, ze dat graag zouden doen. Hoewel ik tegen de bezetting ben en wil dat de Palestijnen identieke rechten hebben als ik, begrijp ik dat ik het kader van de natiestaat nodig heb om mijzelf te verdedigen.”

Hij schreef jarenlang columns in Haaretz, waarin hij ongezouten kritiek leverde op de richting die Israël onder Likud is ingeslagen. Hij werd daarmee een leidinggevende stem van links.

Israël stond volgens hem voor de keuze. Wilde het heersen over een ander volk zonder het rechten te geven? Of wilde het een binationale staat worden, waarin twee volken in één staat dezelfde rechten hebben? Dat zou het einde van Israël als democratische of Joodse staat betekenen.

Haaretz schreef deze week dat Sternhell ook waarschuwde voor het gevaar van „afdaling in fascisme” in zijn land. Hij wees onder meer op het principe van verafgoding van de natie. De nationale Joodse wederopbloei, gegrond in het verlangen van Joden hun eigen lot in handen te nemen, is in de loop van de tijd „een soort heilige oorlog geworden, doordrenkt met vele religieuze en messiaanse elementen.”

Zal er nog naar Sternhell worden geluisterd? Of zal hij een roepende in de woestijn blijken te zijn?