Het is rustig in het Valkenbergpark in Breda. De bouwput in het centrum van de stad ligt er verlaten bij. De bouwvakkers trekken, gewapend met spandoeken, T-shirtjes en actiepetjes, naar het stadhuis om een petitie te overhandigen aan de burgemeester. Maar de beste man laat zich niet zien. Goed, dan niet. De stakers overhandigen hun protestbrieven dan maar aan wat opgetrommelde raadsleden.

Vervolgens trekt de groep naar café Den Bommel om zich te laten registreren als staker. De schattingen over de omvang van de groep lopen uiteen. „Tachtig man”, biedt FNV’er Bert Roes. „Honderd”, reageert CNV’er Henk Wuijten. Ook de inschatting van de actiebereidheid verschilt. „Heel groot”, oordeelt de CNV’er. „Redelijk groot”, relativeert de FNV’er. Joelend genieten de stakers van hun onverwachte uitje.

Ook in Amsterdam, Geleen en Capelle aan den IJssel hebben bouwvakkers gisteren gestaakt. De grootste actie vandaag is langs de A15. Het werk aan tien tot elf viaducten ligt stil over een afstand van 31 kilometer. De stakers willen hun werkgevers hiermee dwingen terug te keren naar de onderhandelingstafel. Want de gesprekken voor een nieuwe CAO zitten al maanden vast. Werkgevers verenigd in het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB) willen de huidige reistijd-vergoeding voor woon-werkverkeer op de helling zetten.

Bouwvakkers krijgen momenteel voor elke 50 kilometer die ze moeten rijden naar hun werkplek een uur uitbetaald. Alleen de eerste 50 kilometer betaalt de werknemer zelf. De AVBB wil de dure regeling afschaffen en de reiskosten voortaan individueel regelen. Voordat er verder wordt gepraat, moet dit punt zijn geregeld, eisen de werkgevers.

De bonden zijn furieus over dit „dictaat” vooraf. „De regeling is na veertig jaar getob sinds vorig jaar voor het eerst in de CAO vastgelegd. Nu willen de werkgevers er al weer van af. Maar dat laat ik me niet meer afpakken”, reageert Peter Pot (55) in Breda verbolgen. „’n Man ’n man, een woord een woord”, schreeuwen dikke rode letters op z’n witte shirtje. De tekening daaronder, een roodaangelopen chauffeurtje in een auto met twee lekke banden, onderstreept het protest. „De bouw is al te lang onderweg.”

Het werk in de bouw is zwaar, benadrukken drie bouwvakkers van bouwbedrijf BAM Wilma in café Den Bommel. „Als ik een klus in Utrecht heb, moet ik om 5.15 uur m’n bed uit, om 5.45 uur m’n maat ophalen en voor 7.00 uur klaar staan. Dan ben ik zo’n elf uur per dag in touw. Dat is 55 uur in de week. Dat moet betaald worden.”

FNV Bouw, de Hout- en Bouwbond CNV en Het Zwarte Corps eisen daarom onvoorwaardelijk 1,5 procent meer loon (met terugwerkende kracht tot 1 januari) voor dit jaar en prijscompensatie. Met de huidige inflatie komt dit „ongeveer neer op een looneis van bijna 4 procent.” Verder vragen de bonden een winstuitkering, betere voorzieningen voor zieke bouwvakkers en beter begaanbare bouwplaatsen.

Beide partijen beschuldigen elkaar ervan de gesprekken te traineren. Een AVBB-woordvoerder is teleurgesteld over de acties. „Wij willen de onderhandelingen graag voortzetten. Volgens ons dwarsbomen de bonden de gesprekken. Zij willen niet serieus in gaan op onze wens de reisurenregeling te moderniseren.”

De bonden kaatsen de bal terug. „Zolang de werkgevers weigeren te luisteren, breiden de acties zich uit. Alleen een staking kan de werkgevers nog tot inkeer brengen. Nou, die kunnen ze krijgen.” De estafetteacties duren per locatie twee tot vier dagen. Timmerman Theo trekt z’n zondagse gezicht. „Ik ga thuis afwassen en aardappels schillen.”

De stakingsleiders houden hun actielocaties geheim om het verrassingseffect en de financiële pijn voor de werkgevers zo groot mogelijk te maken. „Hoe meer pijn hoe beter. We kiezen gevoelige, prestigieuze projecten uit waarop een grote druk ligt om op tijd klaar te zijn.” Daarbij gaat het om grote en kleine bouwplaatsen van grote en kleine aannemers. De aanleg van de hsl staat de komende dagen op het programma.

Uitvoerder Herman zit in zijn keet bij een nieuw te bouwen glazen theehuis in Breda. Z’n planning loopt aardig in het honderd. Herman haalt z’n schouders op. „Ik vind de zaak geen staking waard.” Buiten werkt een bouwvakker rustig door. Onverstoorbaar. „Ik werk achttien jaar bij deze baas. Ik heb het goed. Waarom zou ik dan staken?” Zijn houding wordt hem niet in dank afgenomen. „Erg vriendelijk waren de collega’s niet. Je wordt behoorlijk uitgejouwd.”