Ongeveer de helft van de werkende Colombianen verdient zijn of haar geld in de informele economie. Doorgaans vergaren ze daarmee net genoeg om van dag tot dag rond te komen. Sparen is voor de overgrote meerderheid dan ook een utopie. En thuisblijven vanwege een pandemie, is simpelweg geen optie.

„Alles komt goed! Niemand zal honger lijden of zijn huis verliezen”, beloofden Bogota’s burgemeester Claudia Lopez en president Ivan Duque daarom twee maanden geleden.

Het liep natuurlijk anders. Want de prompt vrijgemaakte overheidsbudgetten voor voedselpakketten en financiële bijstand aan de meest kwetsbaren in het land, bleken al te verleidelijk voor lokale bestuurders. Die zijn al sinds de onafhankelijkheid gewend belastinggeld, bedoeld voor overheidsvoorzieningen, in eigen zak te steken. Hoe armer het departement, hoe schaamtelozer er doorgaans wordt geroofd.

En zo sloten vele burgemeesters en gouverneurs slimme contracten voor de levering van voedselpakketten met bedrijven die dat veelal nog nooit gedaan hadden. Daar ging het ook niet om, want het belangrijkste was dat beide partijen er zélf wel bij zouden varen. De fraude verliep volgens het gangbare patroon: de leverancier rekent voor alles wat hij doet teveel, waarna het verschil netjes onder de betrokkenen wordt verdeeld.

Daarbij hadden ze echter buiten de oplettendheid van lokale journalisten gerekend. Die keken de contracten na en vergeleken ze met de prijzen die door het Colombiaanse Bureau voor de Statistiek waren vastgesteld. De verschillen bleken zo groot, dat met wat er teveel was uitgegeven, nog eens 68.000 families hadden kunnen worden gevoed, berekende mediaplatform La Silla Vacia. Meer dan 4 van de 10 contracten waren gemiddeld 17 procent te duur.

De grootste ophef veroorzaakte een blik tonijn uit het voedselpakket van het departement Arauca, een van de armste departementen van het land. Vijf euro kostte die tonijn omgerekend, een klein fortuin in Colombia. De gouverneur verdedigde zich nog dat het een „groot blik” betrof. Maar omdat ook de rest van het pakket veel te duur was berekend, een gemiddelde van 33 procent teveel, werd zijn verweer honend ontvangen.

Maar, zoals dat gaat, komt de meerderheid van de zakkenvullers zonder kleerscheuren met de fraude weg. Om een vuist te maken, zette de overheid de gouverneur van Colombia’s allerarmste provincie op non-actief. De goede man had het hulpbudget ingezet voor nogal duurbetaalde voorlichting over het virus, in een regio waar ziekenhuispersoneel nog niet eens mondkapjes kan betalen. En dat was dat.

Maar ook met de eenmalige uitkering die zou worden overgemaakt naar de armste families, ging het mis. De bijdrage van zo’n 40 euro bleek bij 16.000 niet-bestaande personen te zijn terechtgekomen. Hoe dat kan, is nog steeds niet duidelijk.

Ondertussen verschijnen steeds meer rode lappen aan de huizen, het stille protest waarmee een familie aangeeft dat ze honger lijdt.

Anderen gingen, ondanks het virus, de straat op om te demonstreren. Want wie niets te eten heeft, heeft niet veel meer te verliezen.