Onder de protestanten zijn de pinkstergemeenten duidelijk in opmars. Ook president Bouterse (van huis uit rooms-katholiek) hoort daar tegenwoordig bij. Hun opzwepende liturgie spreekt veel Surinamers aan. Ze zijn inmiddels groter dan de in aantal leden teruggelopen Evangelische Broedergemeente. Daar zingt men volgens Herman Vuijsje „slepend en gedragen: alleen hele noten.”

Het Jodendom stelt in het huidige Suriname niet veel meer voor, maar was in de koloniale tijd wel degelijk van belang. Joodse plantagehouders hadden het recht om hun slaven op zondag te laten werken. Op de sabbat hadden ze dan vrij.

Studiereis

Herman Vuijsje, socioloog en journalist, heeft met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten een studiereis gemaakt naar onze voormalige kolonie. Daarbij ging het hem vooral om de plaats van de verschillende godsdiensten in het hedendaagse Suriname en hun maatschappelijke betekenis. Vijftig jaar eerder was die godsdienstige verscheidenheid ook het onderwerp van zijn stage als sociologiestudent.

Vuijsje, zelf een volstrekt seculiere ”vaderjood”, beklemtoont dat religie in Suriname in het dagelijks leven een betekenis heeft die de gemiddelde Nederlander zich nauwelijks kan voorstellen. Overigens is er wel sprake van een teruglopend bezoek aan kerk, tempel en moskee.

Ondanks al die etnische en religieuze verscheidenheid bestaat er een grote mate van harmonie. Wellicht werkt hier het Nederlandse verzuilingsmodel door. Suriname is bij uitstek een multiculturele samenleving.

Kenmerkend voor het religieuze patroon in Suriname is de onderlinge beïnvloeding van de verschillende godsdiensten. De hindoes houden hun tempeldiensten vaak op zondagmorgen en hebben tegenwoordig ook kerkbanken in de tempel staan. Daarentegen is het in India zo dominante kastenstelsel vervaagd.

In de negentiende eeuw lieten arme Joden zich dopen om hun maatschappelijke kansen te verbeteren. In later tijd lieten Chinese, Javaanse en Hindoestaanse contractarbeiders hun kinderen dopen met hetzelfde motief.

Joodse gebruiken als mezoezakokertjes en davidssterretjes zie je ook bij tal van niet-Joodse Surinamers. In een marrondorp kwam Vuijsje de passer en de winkelhaak tegen, symbolen van de vrijmetselarij. De vroegere machtselite in Suriname behoorde tot de vrijmetselarij en door die symbolen in het houtsnijwerk van je hut op te nemen, hoop je dat iets van die macht op jou afstraalt.

Het wintigeloof, vroeger beschouwd als een vorm van afgoderij die bestreden moest worden, is de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Om de marrons te paaien gaf Bouterse wintivoorgangers een officiële status. Maar ook christenen, met name leden van de Evangelische Broedergemeente, zijn gehecht aan allerlei wintirituelen, die uit de slaventijd zijn overgeleverd. Zij zijn in hoge mate beducht voor magische handelingen en bezweringen (wisi) die veel onheil kunnen veroorzaken, maar maken er ook vaak gebruik van. In heel Suriname heerst een cultuur van angst en bezwering, aldus Vuijsje.

De pinksterkerken verzetten zich tegen de invloeden van het wintigeloof, andere kerken hebben zich erbij neergelegd dat hun leden daar geloof aan hechten. In Suriname combineert men zonder gewetensbezwaren elementen van verschillende godsdiensten. Mensen nemen er gemakkelijk een god bij, want elke godsdienst is goed. Dat denkt men althans.

God zij met ons Suriname, Herman Vuijsje; uitg. WalburgPers; 238 blz.; € 19,99