Geen samenkomsten met meer dan tien mensen. Dat is de richtlijn die in ruim de helft van de Amerikaanse staten geldt. Veruit de meeste kerken –88 procent– houden zich aan die regel. Zij organiseren diensten die uitgezonden worden via YouTube.

Toch vindt bijna 20 procent van de religieuze Amerikanen dat ze ’s zondags naar de kerk, synagoge of moskee moeten kunnen. Dat blijkt uit een onderzoek dat een drietal hoogleraren vorige week uitvoerde onder 1038 mensen in heel de VS. Onderzoeksleider Andrew Lewis van de universiteit van Cincinnati weet dat onder deze 20 procent een aantal mensen zit dat huissamenkomsten bezoekt. „Maar een aanzienlijk deel behoort ook tot gemeenten waar ’s zondags 1000 of meer mensen in een kerk samenkomen.”

Lewis verklaart dit verlangen om toch kerk te houden deels uit de geestelijke nood die mensen in deze crisistijd ervaren. „Zij zoeken steun. En daarbij heeft het samenkomen als gemeente zeker een functie.” Maar dat is volgens de godsdienstsocioloog niet het enige. „Er zit, zeker bij conservatieve christenen, ook het sentiment dat de overheid zoveel mogelijk op afstand moet blijven, vooral als het gaat om de vrijheid van godsdienst.”

Aandrang

Om de grondwettelijle vrijheid niet aan te tasten hebben gouverneurs van verschillende staten in hun richtlijnen voor samenkomsten aangegeven religieuze bijeenkomsten niet expliciet te verbieden. Zij beperken zich tot de sterke aandrang om af te zien van diensten of vergaderingen met meer dan tien personen. In andere staten, zoals bijvoorbeeld Michigan, geldt wel een verbod, maar daar hebben kerken bij overtreding geen boetes te verwachten.

Burgemeester De Blasio van de stad New York voelt zich niet geremd door de grondwettelijke vrijheid van godsdienst. Zijn stad geldt momenteel als het epicentrum van de pandemie. Op een persconferentie heeft hij aangekondigd dat kerken, synagogen of moskeeën die zich niet houden aan de richtlijnen er mee moeten rekenen dat hun gebouwen voorgoed worden gesloten. „Bij overtreding van de regels, zullen we boetes en straffen opleggen en mogelijk ook het kerkgebouw definitief sluiten.”

De opmerking van De Blasio heeft in Amerika tot veel ophef geleid. Een groep juristen zegt dat een besluit tot sluiting van een religieus gebouw bij de rechter geen stand houdt. Anderen denken dat, gegeven de noodtoestand in New York, een beslissing tot permanente sluiting niet kansloos is. „Wie in zo’n noodsituatie de regels naast zich neerlegt, kan een fikse straf krijgen. Bij de noodtoestand heeft de overheid ook de ruimte om wettelijke rechten en vrijheden in te perken”, zegt de Amerikaanse rechtsgeleerde Kathleen McRee.

Gehoorzamen

De bekende baptistentheoloog dr. Albert Mohler zei dinsdag in zijn dagelijkse radiotoespraak dat de Bijbel gebiedt de overheid te gehoorzamen. „Dat geldt zeker als in crisistijd bijzondere maatregelen worden genomen. Maar de dreiging van De Blasio om kerken permanent te sluiten, gaat veel te ver. Dat past niet bij een democratisch gekozen burgemeester, maar bij een tiran.”

Mohler dringt er bij predikanten en kerken wel op aan zich te houden aan de overheidsregels voor samenkomsten. „Die zijn er voor het welzijn van mensen. Ze hebben niet tot doel de kerken hun vrijheid te ontnemen.”

Rodney Howard-Browne, predikant van de Tampa Bay Church in Tampa (Florida), denkt daar anders over. Hij koos er vorige week welbewust voor om zijn 4000 gemeenteleden uit te nodigen om zondag naar de kerk te komen. „Dat is de plaats waar we in deze gevaarvolle tijd samen moeten komen. Daar zijn we veilig. God heeft namelijk beloofd dat hij Zijn gemeente zal bewaren”, schreef hij in de uitnodiging. Het verbod van de gouverneur van Florida om samen te komen, legde Howard-Browne welbewust naast zich neer. Hij beriep zich op de uitzondering die de gouverneur had gemaakt voor vitale bedrijven. „Een kerk is een vitaal bedrijf”, zei de predikant.

Arresteren

Het doorgaan van de dienst was voor de politie van Tampa aanleiding om Howard-Browne deze week te arresteren. Hij kan voor het overtreden van de regels van de noodverordening een gevangenisstraf van 60 dagen of een boete van 500 dollar verwachten. „Het gaat ons er niet om de godsdienstoefening te verbieden, maar om de veiligheid van mensen”, zei de plaatselijke sheriff Chad Chronister. „God verlangt van alle mensen, maar zeker van christenen, dat ze het goede voor hun naaste zoeken. Als je dat wilt, ga je niet met honderden in een kerk samenkomen met het grote gevaar elkaar te besmetten.”

Howard-Browne is, voor zover bekend, tot nu toe de enige voorganger die door de politie is opgepakt vanwege het houden van diensten.