Politici moeten bij coalitievormingen compromissen sluiten. Maar kiezers mogen wel verwachten dat politici zich zo goed mogelijk aan hun beloftes proberen te houden. Precies het omgekeerde doen van wat een politicus keer op keer heeft beloofd en aanhangers een harde klap in het gezicht geven, is ”not done”. Op deze wijze verliezen kiezers het vertrouwen in de democratie. Waarom de volgende keer stemmen als politici toch niet te vertrouwen zijn?

In Israël zijn er de afgelopen tientallen jaren verschillende politici geweest die onbetrouwbaar bleken. Maar de wijze waarop Benny Gantz van Blauw-Wit deze week handelde, is mogelijk de ergste vorm van kiezersbedrog dat ooit in Israël heeft plaatsgevonden.

Bij de afgelopen drie verkiezingen heeft Gantz zich gepresenteerd als alternatief voor premier Benjamin Netanyahu. Deze moest volgens hem weg omdat hij van corruptie wordt verdacht. Dat was de boodschap die hij steeds herhaalde. Blauw-Wit bood echter geen politieke plannen die wezenlijk van Netanyahu’s Likud afweken. Dat was blijkbaar geen bezwaar voor de miljoen Israëliërs die op Gantz stemden. Hij zou Netanyahu vervangen, en dat vonden ze genoeg.

Gantz’ besluit om zich bij Netanyahu aan te sluiten, leidde tot de ontmanteling van zijn Blauw-Wit. Opnieuw blijkt dat Israëlische centrumpartijen weinig overlevingskansen hebben. Blauw-Wit was een samenraapsel van verschillende partijen, namelijk van Hosen L’Yisrael van Gantz en Ashkenazi, Telem van Moshe Ya’alon en Yesh Atid van Yair Lapid. Het idee dat hen bijeenhield, was dat Netanyahu weg moest.

Enkele Israëlische verslaggevers wezen er de laatste weken al op dat Blauw-Wit barsten vertoonde. De fragiele alliantie kon de krachtmeting met Likud niet aan, die staat voor een duidelijke rechts-nationalistische politiek.

Natuurlijk, er moest een regering komen. Maar waarom geen rotatieovereenkomst met Gantz eerst als premier? Gantz was mogelijk bang om Israël te leiden tijdens de wereldwijde coronacrisis. Door zich bij Netanyahu aan te sluiten, zendt Gantz een duidelijk signaal: er is in tijden van nood geen alternatief voor Netanyahu.

Deze week was om nog een andere reden historisch. De voorzitter van de Knesset, Yuli Edelstein (Likud), weigerde het parlement –die aantrad op 16 maart– een nieuwe voorzitter te laten kiezen. Toen het Hooggerechtshof hem sommeerde dat wel te doen, besloot hij het bevel te negeren en af te treden.

Rechtse partijen verwijten het Hooggerechtshof dat het zich te veel met de politiek bemoeit. De rechtsgeleerde en hoogleraar Mordechai Kremnitzer zegt echter dat het hof juist handelde. De meerderheid van de Knesset wilde namelijk voorzittersverkiezingen. „Dan kan de voorzitter niet zeggen: Ik weet het beter. Ik besluit de meerderheid te weerstaan. Dat gaat in tegen de fundamentele beginselen van een democratie.”

Niet dat de huidige voorzitter Edelstein repercussies hoeft te verwachten. De Knesset gaat hem misschien opnieuw kiezen. Israël kan weer op volle kracht vooruit onder Netanyahu.