De zogenaamde ”piqueteros” (demonstranten) geven onder meer met het versperren van wegen blijk van hun onvrede. Ook organiseren zij op gezette tijden protestmanifestaties en bezettingen van overheidsgebouwen, fabrieken, winkels en kantoorpanden.

De piqueteros zijn de regering van president Nestor Kirchner al langere tijd een doorn in het oog. De aanvankelijk informele en spontane beweging is inmiddels uitgegroeid tot een politieke pressiegroep van formaat waarin allerlei extreem linkse splintergroeperingen hun krachten bundelen.

De piqueteros richten hun pijlen -en molotovcocktails- bovendien op alles wat ook maar iets weg heeft van het internationale grootkapitaal. Favoriet zijn hamburgerrestaurants en filialen van buitenlandse banken. Het lag voor de hand dat de piqueteros het bezoek aan Argentinië eerder deze maand van de onlangs aangetreden directeur van het Internationaal Monetaire Fonds (IMF), Rodrigo Rato, niet onopgemerkt voorbij zouden laten gaan. De meer radicale elementen van de beweging grepen de gelegenheid aan om zowel het presidentieel paleis als het ministerie van Economische Zaken met brandbommen en andere geïmproviseerde projectielen te bestoken. Het kwam hierbij tot een ware veldslag in het centrum van Buenos Aires tussen gemaskerde jongeren en de oproerpolitie.

De piqueteros van het zogeheten Quebracho-front -de naam is ontleend aan een boomsoort uit Noord-Argentinië waarvan het hout zo hard is dat bijlen en kettingzagen ontoereikend zijn om het gevaarte te vellen- wisten het politiekordon dat haastig rond de belangrijkste overheidsgebouwen was gelegd te doorbreken. Het grenadiersregiment dat met de bewaking van het Casa Rosada aan het Meiplein belast is, moest zich uiteindelijk zelfs wapenen en stellingen innemen om een aanval op het presidentieel paleis af te slaan.

Na een lange reeks schermutselingen slaagde de politie erin de betogers uit het stadscentrum te verjagen, om hen vervolgens tot in de tunnels van de ondergrondse te achtervolgen. Tijdens de ongeregeldheden verrichtte de politie 108 arrestaties. Zeker twintig demonstranten en politieagenten zijn met zware verwondingen in het ziekenhuis opgenomen.

Hoewel het Quebracho-front slechts een kleine stroming is binnen een veel bredere beweging, zorgt het samen met andere extreem linkse groepjes voor een verdere radicalisering van de piqueteros. Het is voor de regering daardoor steeds moeilijker om een constructieve dialoog aan te gaan met de beweging.

De piqueteros vormen een groeiend probleem voor president Nestor Kirchner. Hun bezettingen van bedrijven en winkels -zogenaamd om werk en voedsel te vragen- schrikken buitenlandse investeerders af. De Spaanse telecommunicatiegigant Telefonica besloot onlangs af te zien van een investering die ongeveer 650 nieuwe arbeidsplaatsen zou hebben opgeleverd nadat piqueteros de kantoren van de maatschappij anderhalve dag lang bezet hielden zonder dat de autoriteiten ingrepen. De regering huivert voor een hardere aanpak van de sociale onrust. Het met politiegeweld opbreken van manifestaties heeft in het verleden presidenten ten val gebracht.

Ook de Spaanse oliemaatschappij Repsol maakt zich zorgen over de toenemende wetteloosheid in Argentinië. Voor directeur Manfred Müller van de Argentijnse vestiging van het DaimlerChrysler-concern maken de aanhoudende sociale onrust en de uitbarstingen zoals eerder deze maand het hem haast onmogelijk de beleidsmakers van het hoofdkantoor in Duitsland ertoe te bewegen de geplande investeringen te laten doorgaan. „Het instabiele sociaal-economische klimaat draagt niet echt bij aan de wederopbouw van Argentinië. De regering moet met hardere hand optreden om de openbare orde te handhaven en het particulier bezit tegen vandalen te beschermen”, aldus Müller.

De piqueteros vinden dit allemaal onzin. „De Argentijnse staat is tot dusver niet bij machte gebleken de honger uit te bannen. Wij zien ons daardoor genoodzaakt een beroep te doen op buitenlandse bedrijven. Zij plukken immers de vruchten van ons land en moeten, nu de nood hoog is, maar eens iets teruggeven”, aldus Saturnina Pelozo van de Beweging van Gepensioneerden en Werkelozen, een van de pijlers van de piqueteros-beweging.

Pelozo is de echtgenote van de onlangs gearresteerde piqueteros-leider Raul Castells, die in voorarrest zit wegens het plegen van vernielingen in een hoofdstedelijk casino. De autoriteiten hebben lang gewacht met de arrestatie van Castells als teken van goede wil en in een poging te komen tot een constructieve dialoog met diens beweging. Die opzet is mislukt. „De piqueteros zijn helaas niet voor rede vatbaar”, verzuchte minister Anibal Fernandez van Binnenlandse Zaken. De bewindsman verzekerde evenwel dat de regering zich niet zal laten uitlokken tot geweldplegingen. „Het is onze bedoeling de piqueteros tot inzicht te brengen door hen continu te wijzen op de bereidheid van deze regering om aandacht te schenken aan hun grieven”, aldus minister Fernandez.

Hoewel Argentinië nu economisch weer in de lift zit en de regering verschillende omvangrijke meevallers mocht incasseren, blijft het land een internationale paria. Oorzaak is het uitblijven van een betalingsschikking met particuliere kredietverleners en beleggers, die nu al bijna drie jaar vergeefs op hun geld wachten. Het zich voortslepende geschil belet Argentinië de toegang tot de internationale kapitaalmarkten, hetgeen zich wreekt in uiterst beperkte financieringsmogelijkheden voor de groei van de economie. President Kirchner weigert evenwel tot een vergelijk te komen met de gedupeerde houders van Argentijnse staatsobligaties wanneer dit verdere schuldaflossingen inhoudt. Het staatshoofd redeneert dat het land zich geen extra schuldbetalingen kan veroorloven, omdat die Argentinië opnieuw in een recessie zullen storten.

Om de impasse te doorbreken reisde IMF-directeur Rodrigo Rato deze week naar Buenos Aires. De voormalige Spaanse minister van Financiën kreeg hier van Kirchner te horen dat zijn regering er niet over piekert de aflossingen op te voeren. Politiek gezien kan het staatshoofd ook niet anders zeggen wil hij in het parlement, en daarbuiten, overleven.

Oud-president Raul Alfonsin -altijd goed voor een flinke duit in het zakje- verklaarde gisteren dat de gematigd progressieve aanpak van Kirchner, en diens weigeren om de piqueteros-beweging in het gareel te dwingen, de stabiliteit van het land in gevaar kunnen brengen. Volgens Alfonsin werken „duistere krachten vanuit extreem rechtse hoek” aan een al dan niet door militairen gesteunde coup, die in maart van het volgend jaar zijn beslag moet krijgen.

Volgens Alfonsin zou Kirchner er daarom verstandig aan doen zijn regering -in navolging van hetgeen met de piqueteros-beweging gebeurde- verder te radicaliseren om een breed volksfront in het leven te roepen dat enerzijds de piqueteros-beweging inkapselt en anderzijds de regering beschermt tegen een coup van rechts. De koers die president Kirchner probeert te varen ligt evenwel hier precies tussenin.