Sinds de Britten in 1997 Hongkong overdroegen aan China is de ”Speciale Administratieve Regio” het middelpunt van een opvallend politiek experiment. China hanteert voor Hongkong het principe van „één land, twee systemen”, wat betekent dat de communistische partij vanuit Peking de echte baas is, maar dat het zeer kapitalistische Hongkong, althans formeel tot 2047, een hoge mate van autonomie behoudt. Tung Chee Hwa is door Peking in Hongkong neergezet als plaatselijke zetbaas, de chief executive. Voor deze post zijn er geen rechtstreekse verkiezingen.

Resteert de Wetgevende Raad waarover de inwoners van Hongkong nog op zijn minst deels zeggenschap hebben. Van de zestig zetels worden er dertig echt door het volk bezet. Op de overige dertig nemen kandidaten plaats die door de zakelijke elite van Hongkong zijn aangewezen. Het gaat hier eigenlijk zonder uitzondering om personen die als pro Peking gelden.

De verwachting is dat de hervormingsgezinde kandidaten zullen winnen bij de verkiezing voor de ’directe zetels’, waarover de 3,2 miljoen kiesgerechtigde burgers een oordeel vellen. Het systeem maakt een absolute meerderheid evenwel onmogelijk. Welgeteld 199.539 vertegenwoordigers uit sectoren als industrie, transport, vastgoed, financiën of cultuur bepalen wie op de resterende dertig plekken komen.

Het uiterst complexe systeem is overigens geen Chinese vinding, maar stamt nog uit de tijd van de Britse koloniale overheersing. Momenteel bezetten de ”democraten” zeventien zetels. De verwachting is dat zij de beschikbare dertig zondag bijna zullen volmaken. Precies dat laatste is de boodschap die veel Hongkongers willen uitdragen. Werkelijke macht hebben ze niet, maar de drang naar democratisering is wellicht groter dan ooit.

Peking heeft sinds 1997 gepoogd zijn stempel te drukken op Hongkong, maar zonder slag of stoot gaat dat niet. De media in Hongkong zijn aanmerkelijk vrijer dan in de rest van China en verscheidene Chinese mensenrechtengroepen ageren tegen Peking vanuit Hongkong, dat in totaal 6,8 miljoen inwoners telt.

Eerder dit jaar gingen honderdduizenden Hongkongers de straat op om directe verkiezingen te eisen en vorig jaar was er een massabetoging tegen een voorgestelde nieuwe veiligheidswet die volgens de tegenstanders de burgerrechten aantast. Deze uitingen van publieke onvrede waren volgens commentatoren in Hongkong opvallende tekenen dat er iets broeit in de bruisende metropool.

De argwaan van de bestuurders in Peking is niet gericht tegen het kapitalisme in Hongkong. De almachtige communistische partij in de rap moderniserende volksrepubliek is eigenlijk alleen nog communistisch in naam. De machthebbers in Peking zijn vooral bevreesd voor ontwikkelingen die hun eigen machtsbasis ondermijnen. Democratische experimenten prima, maar wel met mate en zonder de kans dat er een werkelijk ontwrichtende volksbeweging kan ontluiken.

De Chinese staatsleiding houdt de zaak voorlopig in bedwang met vage toezeggingen over directe verkiezingen van de topbestuurder en het parlement in Hongkong over enkele jaren. De ”minigrondwet” van Hongkong voorziet in directe verkiezingen, maar voor 2008 valt er eigenlijk weinig te verwachten, zo klinkt het vanuit de hoofdstad. De zondag te kiezen Wetgevende Raad zit er tot oktober 2008 en daarom is deze stembusgang voor veel Hongkongers een uitgelezen kans om op democratische wijze te laten zien welke koers ze willen varen.