De Russische veiligheidsdienst heeft woensdag een bedrag van 300 miljoen roebel -ruim 9 miljoen euro- uitgeloofd voor de gouden tip die leidt tot de arrestatie van de Tsjetsjeense veldheer Sjamil Basajev en de voormalige Tsjetsjeense president Aslan Maschadov.

Hun wacht in dat geval vrijwel zeker de doodstraf. Hoewel Rusland hierop officieel een moratorium heeft ingesteld na het toetreden tot de Raad van Europa, wil de Doema al lange tijd een uitzonderingsregel invoeren voor terroristen en zware criminelen.

Het Kremlin beschouwt Basajev als het grote brein achter het bloedbad in Beslan en achter een serie eerdere bloedige gijzelingacties waarbij eveneens vele honderden doden vielen. Ook Maschadov zou hebben meegeholpen bij de voorbereidingen van de terreurdaad in Beslan, hoewel hij zelf de gijzelingsactie nadrukkelijk heeft veroordeeld als onmenselijk.

Tot nu toe beschouwden sommige liberale politici in Rusland Maschadov nog als de belangrijkste vertegenwoordiger van de meer gematigde krachten binnen de Tsjetsjeense rebellenbeweging. Hij zou daardoor een kandidaat zijn voor eventuele onderhandelingen. Maar het Kremlin stelt Maschadov op één lijn met Basajev en de andere rebellen, en die moeten volgens Poetin zo snel mogelijk worden „vernietigd.”

Aangezien de Tsjetsjeense strijders volgens het Kremlin hun opleiding gedeeltelijk in het buitenland krijgen, moet ook daar de jacht op hen worden geïntensiveerd. Een van de middelen om hen daar te kunnen uitschakelen is de inzet van de Russische strijdkrachten.

De chef van de generale staf, Joeri Baloejevski, verklaarde woensdag dat Rusland zich daarom gevolmachtigd beschouwt om overal in de wereld preventieve aanvallen uit te voeren op bases waar Tsjetsjeense rebellen getraind worden om terroristische aanslagen uit te voeren.

Sommige waarnemers zien in de verklaring van Baloejevski ook een oorlogsverklaring aan de in ballingschap levende Tsjetsjeense strijders in het Westen, zoals voormalig vice-premier Achmed Zakajev in Groot-Brittannië en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Ilias Achmadov in de VS.

Zakajev, die zich nog steeds als woordvoerder van Maschadov presenteert, heeft inmiddels laten weten voor een liquidatie te vrezen. Hij verwijst daarbij naar de moord eerder dit jaar op de voormalige Tsjetsjeense president Zelimkan Jandarbijev in Qatar, die vrijwel zeker is gepleegd door de Russische geheime dienst. De rechter heeft inmiddels twee Russische geheimagenten tot levenslang veroordeeld.

In Tsjetsjenië zelf is volgens de Russische pers de afgelopen dagen ook al een verhoogde activiteit van de Russische veiligheidsdiensten waar te nemen. Zo zijn al tijdens de gijzelingsactie familieleden van de gijzelnemers -van wie er toch meer uit Tsjetsjenië lijken te komen dan aanvankelijk gemeld- voor korte of langere tijd in hechtenis genomen om te worden verhoord over eventuele betrokkenheid.

Er zijn zelfs enige arrestaties verricht, maar de meeste familieleden zouden niet op de hoogte zijn geweest van de terroristische activiteiten van hun bloedverwanten. De website van het onafhankelijke weekblad Moskovski Novosti meldt dat de FSB ook woningen van betrokken terroristen heeft opgeblazen. Het baseert zich daarbij op ooggetuigen ter plekke en op berichten van de lokale Tsjetsjeense televisie. De FSB zelf heeft dit feit in de krant Izvestia ontkend, de plaatselijke politie houdt het liever bij door terroristen zelf opgeblazen huizen.

Ondanks dat het Kremlin de gijzelingsactie als een daad van internationaal terrorisme heeft gepresenteerd, lijkt het nu dus toch openlijk de Tsjetsjeense oorsprong ervan te onderkennen. Dit lijkt onder sommige delen van de etnisch Russische bevolking de toch al aanwezig anti-Tsjetsjeense stemming aan te wakkeren.

Zo suggereerde burgemeester Loezjkov dinsdag al strengere registratieregels op te stellen voor niet-Moskovieten die de stad bezoeken. Hierdoor zullen vooral Tsjetsjenen en andere „litsa kavkazskoj natsionalnisti” -mensen van Kaukasische afkomst- strenger gecontroleerd worden, want zij zijn volgens de Moskouse politie allen potentieel terrorist.

Ook in Noord-Ossetië zelf nemen de etnische spanningen toe. Berichten in de Russische media spreken over gevluchte islamitische Ingoesjetiërs die bang zijn voor wraakacties van Russisch-orthodoxe Ossetiërs.

De demonstraties in Noord-Ossetië tegen de autoriteiten werden woensdag voortgezet. Ze leidden onder meer tot de belofte van president Aleksandr Dzasochov om zijn regering te ontslaan. Maar de bevolking eist ook het aftreden van de president, omdat hij heeft geweigerd met de gijzelnemers te onderhandelen, ondanks dat ze hier nadrukkelijk om verzocht hadden.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken meldde woensdag dat het 50.000 euro geeft voor medische zorg aan de gewonden van het gijzelingsdrama in Beslan. Het geld gaat via het Nederlandse en het Internationale Rode Kruis naar ziekenhuizen in Beslan en omgeving.