„Het is verstandig de EU meer macht te geven om de klimaatdoelstellingen te realiseren. Het beleid wordt nu nog te veel bepaald door lidstaten die achterblijven, zoals Polen. Maar Timmermans’ idee om boetes op te leggen bij onvoldoende presteren is echt onzin”, reageerde CU-Europarlementariër Peter van Dalen woensdagmiddag op de net gepresenteerde klimaatwet.

SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen stelde juist dat „klimaatmacht overdragen aan Brussel onaanvaardbaar is voor de SGP. En ik verwacht ook niet dat EU-landen en Europarlement daarmee akkoord gaan.”

De verschillende standpunten die de twee Europarlementariërs innemen, zijn opmerkelijk omdat de twee partijen in het Europees Parlement een gedeelde kieslijst en programma hebben. Tijdens de Europese Parlementsverkiezingen stelden de partijen gezamenlijk in hun programma dat „wie vrijheid, vrede en recht werkelijk wil bevorderen, oog zal moeten hebben voor ieders eigenheid; die zal macht en uniformiteit schuwen.”

Gedisciplineerd

Kritiek dat de Europese Commissie na 2030 te veel macht zou krijgen bij aanpassingen van de wet en versterking van instrumenten daarvoor, weersprak vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie. „Het Europees Parlement en de lidstaten blijven de baas over besluiten over wetgeving”, zei hij. Het gaat dan bijvoorbeeld om regels voor de energie-uitstoot van gebouwen of de handel in CO2-rechten.

„Aanpassingen zijn een essentieel element van onze strategie”, vervolgde Timmermans. Bosbranden, mislukte oogsten en overstromingen laten dat volgens hem zien. „Iemand moet dan vaststellen of we nog op koers liggen.”

De Europese klimaatwet moet ervoor zorgen dat de EU-lidstaten „gefocust en gedisciplineerd op het juiste pad blijven” om in 2050 zoals afgesproken de uitstoot van schadelijke broeikasgassen netto tot nul te reduceren. De landen zijn verantwoordelijk voor het nakomen van die belofte, aldus Timmermans bij de presentatie van de eerste EU-klimaatwet.

Het wetsvoorstel vormt de juridische basis van de Green Deal die de EU-leiders in december afsloten voor de overgang naar een klimaatneutrale economie in 2050. De wet moet de EU „als een soort TomTom” naar dat doel navigeren, aldus een diplomaat. De landen zijn verplicht om maatregelen te treffen en de nationale klimaatdoelstellingen te halen, en kunnen juridische stappen verwachten als ze daar te weinig aan doen.

Timmermans komt in september met voorstellen voor een nieuwe doelstelling voor 2030. Die wordt dan opgenomen in de klimaatwet. Tot nu toe was afgesproken de CO2-uitstoot in 2030 met 40 procent te verminderen ten opzichte van 1990, maar de commissie onderzoekt of dit percentage kan worden verhoogd naar 50 tot 55. Elke 5 jaar na 2030 wil de commissie de vooruitgang evalueren en indien nodig de klimaatdoelen in 2035, 2040 en 2045 snel bijstellen, zonder langdurige procedures via de ministerraden en het parlement.

De komende tijd zal Brussel zich vooral richten op herziening van bestaande EU-wetgeving om een schonere economie mogelijk te maken. Volgende week komt er een actieplan voor de circulaire economie en een strategie om de voedselketens duurzamer te maken.