Daniela Di Carlo is donderdag in de Waldenzenkerk van Milaan in de weer met een spuitbus. „We zijn bezig de kerk de desinfecteren”, zegt de predikante terwijl ze met een doek over het altaar wrijft. „Omdat er nergens meer desinfecterende zeep is te krijgen, hebben we het ‘recept’ van de Wereldgezondheidsorganisatie genomen en het zelf gefabriceerd.” De dienst van aanstaande zondag gaat hoe dan ook niet door, zoals in geen enkele protestantse kerk in Milaan. Daarmee volgen de kerken de verordening van de regio Lombardije, die samenscholingen verbiedt.

„We hebben daarom besloten om gezamenlijk een preek op video voor te bereiden, die we op onze Facebookpagina’s zullen publiceren.” Behalve Di Carlo zullen op de video haar directe collega te zien zijn als ook drie voorgangers van de Baptistengemeente, twee gereformeerden, een Lutheraanse, een Zevendedagadventist en een methodistische predikant.

Een van de gereformeerde predikanten is de 55-jarige Duitser Johannes de Fallois. „De gevolgen van het coronavirus merken wij aan den lijve”, zegt De Fallois. „Afgelopen dinsdag heb ik in Varese –60 km ten noorden van Milaan– een begrafenis geleid. Volgens de regionale verordening mogen niet meer dan tien mensen bij een begrafenisdienst en de teraardebestelling samenkomen. De familie had er gelukkig begrip voor.” De gestorvene was een hoogbejaarde vrouw met weinig familie, zegt de predikant. „U kunt zich voorstellen wat het zou betekenen als iemand met een actief sociaal leven sterft.”

In Milaan staat niet alleen het religieuze en pastorale leven stil. Er rijdt verkeer, maar het is alsof het een autoloze zondag is. De trams rijden zo goed als leeg rond. In de kerk van Santa Maria delle Grazie lopen twee mensen. „Normaal is het hier afgeladen”, zegt een van hen. „Dat heeft te maken met het feit dat hiernaast het reftermuseum is met het ”Laatste avondmaal”, een schildering van Leonardo Da Vinci.” Bezoek aan de refter is opgeschort. ”Wegens coronavirus is het museum tot 2 maart gesloten” is de tekst die op het loket is aangeplakt. Ook de wereldberoemde kathedraal van Milaan is gesloten. Op het vrijwel uitgestorven plein ervoor loopt een groep Aziatische toeristen. Allen dragen een mondkapje.

De middenstand klaagt steen en been. „De maatregelen zijn compleet overdreven”, zegt Paola Aldibek van Bar Durini. „De maatregelen zouden zelfs te ver gaan bij de uitbraak van de pest.” Ze zegt dat ze zeker 50 procent minder omzet heeft dan gewoonlijk. „Het helpt absoluut niet dat de president van onze regio zich op Facebook laat afbeelden met een mondkapje.” Die foto ging donderdag de wereld over. President Attilio Fontana liet toen weten vrijwillig in quarantaine te gaan, nadat bleek dat een naaste medewerker van hem besmet was geraakt.

In Hotel Palazzo delle Stelline wijst de receptioniste demonstratief op de sleutelkast. „We hebben 105 kamers met een gemiddelde bezettingsgraad van 93 procent”, zegt ze. „En kijk nu eens: er zijn bijna geen sleutels in gebruik. Het is een drama. Iedereen zegt af, ook omdat alle beurzen en bijeenkomsten moeten worden afgezegd.” De receptioniste begrijpt niet waarom de overheid de boodschap afgeeft dat Milaan een risicogebied vormt. Het gevolg is dat Milaan, een belangrijke beurzenstad en het wereldwijde centrum van de mode, geheel is ontregeld.