De grootste externe bron van destabilisatie in de regio is volgens het rapport te wijten aan inmenging van Rusland. Om de loyaliteit van de Balkanlanden aan de rest van Europa te verminderen, gebruikt Rusland allerlei strategieën om tussen de landen tweedracht te zaaien en etnisch-nationalistische sentimenten op te wekken, stelt onderzoekster Arlinda Rrustemi.

Rusland profiteert bijvoorbeeld van een gevoel van gedeelde Slavische identiteit om steun te krijgen bij verschillende volkeren, met name Serviërs. Het gebruikt ook het gezag van de orthodoxe kerk om een beroep te doen op de traditionele waarden die bijvoorbeeld in Servië gelden.

„In Bosnië en Herzegovina probeert Rusland bijvoorbeeld moslims als gevaarlijke fundamentalisten neer te zetten, waardoor islamofobie wordt aangemoedigd. Soortgelijke claims worden gedaan tegen moslims in Kosovo in een poging de inspanningen van de staat om internationaal te worden erkend als een soevereine natie te ondermijnen”, zegt Rrustemi.

Anti-westerse desinformatiecampagnes en propaganda in de media dragen bij aan de invloed van Rusland. Dergelijke nepinformatie wordt ook verspreid door politieke elites die sympathiek staan tegenover de Russische zaak. Ondertussen aarzelen regeringsfunctionarissen die tegen extreemrechts zijn, zich ertegen te verzetten.

Het rapport signaleert verder dat tal van paramilitaire organisaties bijdragen aan de opkomst van extreemrechts. Zo is Rusland in de regio aanwezig via de door Moskou gefinancierde motorbende Night Wolves, door ondersteuning van het Servische Kozakkenleger en zogenaamde patriottische militaire trainingskampen voor jongeren. Militairen uit de Balkan worden soms ook uitgenodigd om in Rusland te trainen. Vele Serviërs zijn ook naar Oekraïne gegaan om daar Russische paramilitaire troepen te helpen.

De opkomst van extreemrechtse tendensen blokkeert niet alleen de democratische vooruitgang in deze landen, maar kan ook toetreding tot de Europese Unie bemoeilijken, waarschuwt Rrustemi.