Marine loopt achter met opruimen bommen op zee
De Koninklijke Marine heeft een achterstand bij het opruimen van explosieven op zee. Vissers maken zich zorgen.
Volgens secretaris Geert Meun van de belangenorganisatie van kottervissers VisNed liggen er „twaalf tot veertien” gelocaliseerde onontplofte bommen en mijnen op de bodem van de Noordzee. Die zijn de afgelopen maanden door vissers in hun netten boven water gehaald, maar nog steeds niet onschadelijk gemaakt.
Als vissers een explosief opvissen, zetten ze dat weer overboord en markeren het met een zogeheten sonarboei. Ook geven ze de locatie door aan de Kustwacht. Die schakelt de marine in, waarna een mijnenbestrijdingsvaartuig het oorlogstuig opzoekt en tot ontploffing brengt. In de tussentijd staat de locatie op de elektronische zeekaart vermeld, zodat vissers uit de buurt kunnen blijven.
De marine is trager met opruimen dan vroeger, merkte medewerker Dirk Pijl van DE Maritime in Stellendam, leverancier van navigatie- en communicatieapparatuur voor vissersschepen. Hij trok een de bel, waarop VisNed opheldering vroeg bij de Kustwacht en de marine.
De marine heeft simpelweg minder capaciteit, schrijft VisNed vrijdag in zijn wekelijkse nieuwsbrief. Van de vijftien mijnenjagers van enkele jaren geleden zijn er nog zes over, waarvan er drie operationeel zijn. Van die drie is er maar één beschikbaar voor het ruimen van explosieven op de Noordzee, en dat schip lag een tijd voor onderhoud op de werf.
Daar komt bij dat de marine voorrang geeft aan ruimingen op locaties waar windparken gepland zijn, boven ‘losse’ meldingen van vissers. Zelfs in Brits water ruimt de Nederlandse marine bommen en granaten op, want de Britse marine doet zelf „bitter weinig”, aldus VisNed.
VisNed vindt het belangrijk dat explosieven snel worden opgeruimd. „Als vissers zien dat bommen lang blijven liggen, zijn ze geneigd er geen melding meer van te maken. Dat is gevaarlijk. De Tweede Wereldoorlog maakt op zee nog steeds slachtoffers”, zegt secretaris Meun desgevraagd. Hij verwijst naar de ramp met de OD 1 uit Ouddorp. Drie opvarenden van deze kotter vonden in 2005 de dood toen een opgeviste Amerikaanse 500-ponder aan boord ontplofte.
Volgens VisNed halen vissers de laatste tijd juist meer bommen boven water dan de afgelopen jaren. Dat heeft alles te maken met de stapsgewijze afbouw van de pulsvisserij (elektrisch vissen), waar Europa in 2019 toe besloot. Sinds 2010 waren zo’n tachtig Nederlandse kotters op die nieuwe techniek overgeschakeld. Een groot deel daarvan vist inmiddels weer met de traditionele boomkor met wekkers. Dit vistuig schraapt intensiever over de zeebodem dan pulstuig, waardoor de kans om een oud explosief op te vissen groter is.
Volgens Meun is de marine inmiddels bezig met een inhaaloperatie. De gunstige weersomstandigheden helpen daarbij een handje. „Deze week heeft de Zr. Ms. Makkum zeker vier explosieven opgeruimd. Als het weer goed blijft, kan de achterstand volgende maand zijn ingehaald.”
Een woordvoerder van de Koninklijke Marine bevestigt dat er een „constructief” gesprek is geweest met VisNed en de Kustwacht. „Wij hebben toegelicht hoe onze planning tot stand komt. Het is zeker niet zo dat wij minder prioriteit geven aan het ruimen van explosieven. Maar in deze tijd van het jaar is het weer vaak niet geschikt.” Ook kampte de beschikbare mijnenjager met technische problemen.
Hij bevestigt dat de marine in Brits water bommen opruimt „als dat in onze planning past.” Ook komt het voor dat een actie op een windparklocatie voorrang krijgt boven een „losse melding”, maar dat is volgens hem geen vast beleid. Met het gevaar voor de visserij valt het wel mee. „Vissers weten waar de explosieven liggen.”
De marine voert dit jaar de ruimingsoperatie op. „We hebben meer dagen ingepland dan we van plan waren”, zegt de woordvoerder. In 2018 maakte de marine 30 op zee gevonden explosieven onschadelijk, over 2019 had de woordvoerder geen cijfer beschikbaar.
