Ds. Dekker promoveert donderdag in Utrecht op ”Wie is deze? Een onderzoek naar de compositie en Godsvoorstelling van Jesaja 63” (uitg. KokBoekencentrum, Utrecht). Hij is predikant van de hervormde gemeente Amersfoort (Joriskerk).

Opvallend is de plaats van de promotie: Utrecht. De klassieke faculteit theologie is hier sinds 2014 verdwenen. Ds. Dekker: „Ik ben waarschijnlijk een van de laatste theologen die in Utrecht promoveert. Mooi dat mijn promotor Bob Becking dit kan meemaken, omdat zijn promotierecht ten einde loopt. Het heeft iets van een afronding voor hem.”

Ds. Dekker sluit zich aan bij een volgens hem breed gedragen hypothese binnen het Jesaja-onderzoek, namelijk dat de auteur van het Bijbelboek niet één profeet, maar een kring van schrijvers is geweest, die loyaal aan de profeet Jesaja de voorhanden zijnde overleveringen herinterpreteerden en actualiseerden. Dat laatste was met het oog op de terugkeer van het volk Israël uit Babel en de desolate toestand waarin land, volk en tempel verkeerden.

De predikant weet dat niet iedere orthodoxe Bijbelwetenschapper ervan uitgaat dat Jesaja uit meerdere auteurs bestaat. Zelf zegt hij: „Ik zie in de totstandkoming van het boek Jesaja de hand van de Heilige Geest, Die ervoor heeft gezorgd dat de voorhanden teksten werden bewaard, overgeleverd, opnieuw gehoord en toegepast. Dit intrigerende proces van overlevering laat zien hoeveel eerbied de schrijvers hadden voor de overgeleverde teksten. Ik toon aan dat respect voor de Bijbel ook respect voor de overgeleverde tekstvórm zou moeten zijn.”

Wreker

In Jesaja 63 getuigt Israël van zijn God als een Wreker, Die in toorn de volken vertrapt. Exegeten hebben hun hoofd gebroken over de vraag hoe Jes. 63:1-6 samengevoegd kon worden met Jes. 63:7-64:11, waar gesproken wordt over een God Die in ontferming omziet naar Zijn volk en het verlost.

Ds. Dekker concludeert dat de beide tekstgedeelten zowel literair als theologisch een betekenisvol geheel vormen. De compositie vond plaats met het oog op de boodschap die de schrijver of redactor van deze tekst wilde overdragen.

De titel van het proefschrift is ontleend aan de eerste woorden van Jesaja 63: „Wie is Deze?”, namelijk die van Edom komt met besprenkelde kleren, rood van gewaad, iemand die „de pers alleen heeft getreden.” Een profetie van Christus? Ds. Dekker: „Als je die tekst linea recta christologisch uitlegt, zie je voorbij aan het feit dat deze tekst klonk in een tijd die aan Christus’ komst voorafging. Zij had als adres Israël dat zich op dat moment in een van de meest donkere tijden van zijn geschiedenis bevond. Dat neemt niet weg dat je ook deze tekst in een tweede ronde moet verstaan in het licht van het gehele getuigenis van de Bijbel en dan kom je zeker ook bij Christus uit.”

Liberale Bijbelwetenschappers als Friedrich Delitzsch hebben op basis van het Godsbeeld in Jes. 63:1-6 afstand genomen van het Oude Testament. Maar ook moderne lezers nemen afstand van een God Die in vurigheid en grimmigheid de volken vertrapt.

Ds. Dekker: „God is in het Oude Testament meer verbonden met het geweld dan je zou willen, misschien. Maar het geweld staat in veel gevallen ten dienste van de verlossing van Zijn eigen volk. Dat God het kwaad en het onrecht wreekt is juist een boodschap van hoop voor Israël. Onbekommerd en in één adem spreekt Israël over zijn God als Wreker én Redder, over God als Vader én Zijn verberging in toorn.”

Gods openbaring kent licht- en schaduwzijden, aldus de Amersfoortse predikant, maar onderzoekers laten zien dat in het oudtestamentische getuigenis over God sprake is van een overwicht van Gods goedertierenheid of verbondstrouw. „God houdt vast aan Zijn verbond, aan Zijn eigen woord, aan Zichzelf. En dat is voor het volk het enige houvast. Ook voor ons.”

Maar is dit ook voor de volkeren het enige houvast? Ds. Dekker: „In de tweede helft van het boek Jesaja worden ook de volkeren meegenomen in het heil. Gods trouw aan Israël wordt een zegen voor de volkeren.”

Beweeglijk

God is beweeglijk (changeable), heeft ds. Dekker van zijn promotor Becking geleerd. „Hij staat niet boven de mensen, maar trekt met hen mee. Hij is een bewogen en beweeglijke God, Die op een gepassioneerde wijze reageert op mensen, op hun zonden maar ook op hun geroep om gerechtigheid.”

Gods openbaring zullen we nooit helemaal doorgronden, aldus ds. Dekker. „We kunnen Hem niet narekenen, want Hij is heilig. Hij blijft voor ons de Verborgene, ook al maakt Hij Zich bekend. Dat God Zich verbergt, betekent ondertussen niet dat we tot een afwezige of onbereikbare God roepen. We geloven dat Hij ondanks Zijn verberging de goedertieren en genadige God is Die trouw blijft aan Zichzelf en aan Zijn eigen Woord.”