Voor de gemiddelde Spanjaard moet het als muziek in de oren klinken. Een wetenschappelijke rechtvaardiging voor het niet nakomen van afspraken – wat wil je nog meer?

Wie wel eens geprobeerd heeft om hier een afspraak te maken met een autochtoon, weet wat ik bedoel. De afspraak maken op zich is meestal geen enkel probleem. Het wordt pas lastig als je verwacht dat iemand op de afgesproken tijd op de afgesproken plek verschijnt. Als dat gebeurt, is er sprake van toeval. Meestal komt de persoon wel op de afgesproken plek, maar klopt de tijd alleen niet. In de praktijk wil dat zeggen: later, nooit eerder. Soms is de ander stipt op tijd, maar dan wel op een heel andere plek. Met het nodige geduld komt het dan allemaal toch nog goed.

Maar niet altijd. De laatste keer was vorige maand in Ceuta, de Spaanse enclave in Noord-Marokko. Om half elf zaterdagochtend zou ik R. ontmoeten in de bar van de centrale markt. Hij was een medewerker van een mensenrechtenorganisatie, wat meestal gemotiveerde mensen zijn die graag hun verhaal doen.

Ziek

Na drie kwartier wachten, stuurde ik hem maar eens een berichtje, want bellen lukte niet. Of hij misschien onderweg was, en of ik me misschien vergist had in plaats, tijd of allebei. R. wist dat ik tot twee uur de tijd had. Die middag moest ik met de veerboot terug naar de andere kant van de Straat van Gibraltar, iets waar we het de vorige avond aan de telefoon nadrukkelijk over hadden gehad. Om tien over twee kwam per WhatsApp het antwoord: „Sorry, ik was ziek.”

Waarom had hij dat niet eerder gezegd had, zodat ik misschien nog een alternatief had kunnen regelen? Hij was te ziek geweest om de telefoon te bedienen. Het speet hem erg, dat wel. R. vroeg –tegen beter weten in– of ik nog langer in Ceuta bleef. Toen ik zei dat ik helaas mijn spullen al aan het pakken was in het hotel, volgde nog een serie verontschuldigingen en mooie aanbiedingen om me een volgende keer uitgebreid te woord te staan, mee te gaan op reportage in Marokko, enzovoorts. Wat het bedienen van zijn smartphone betreft, was R. sinds die ochtend duidelijk opgeknapt.

Intentieverklaring

Na een dikke twintig jaar in Spanje is mijn conclusie dat een afspraak hier een andere betekenis heeft dan in bijvoorbeeld Nederland. Een afspraak is hier meer een soort van intentieverklaring. Een zinnetje als: „We spreken morgen om vier uur af op het plein”, wil eigenlijk zeggen: „Op dit moment heb ik er in principe niets op tegen om je morgen ergens tussen vier en zes op het plein te ontmoeten, maar pin me er niet op vast, want je weet maar nooit wat ertussen kan komen, en misschien heb ik er tegen die tijd ook geen zin meer in.”

Natuurlijk heb je hier in Spanje best genoeg mensen die zich wél aan hun gemaakte afspraken houden. Maar om al te grote teleurstellingen te voorkomen, zou het goed zijn als op de Spaanse les ook de diepere betekenis aan bod zou komen van een zinnetje als ”Mañana quedamos a las cuatro en la plaza” – „We ontmoeten elkaar morgen om vier uur op het plein.”