Blik op het Midden-Oosten: 2020 belooft veel strijd en een klein beetje hoop
Wat zijn de vier belangrijkste ontwikkelingen in het Midden-Oosten in 2020? Dat zijn waarschijnlijk de gebeurtenissen rond Iran, Libië, Syrië en Jemen. Ze beloven veel strijd en een klein beetje hoop.
Toen ik vorige week over nadacht over een lijstje van grote ontwikkelingen in het Midden-Oosten in 2020, stond het voor mij als een paal boven water dat in elk geval Iran en de VS erop moeten.
Immers: in 2019 hebben we een gestage toename van de onderlinge spanningen gezien en de wortels daarvan, het omstreden atoomprogramma van Iran en de Iraanse expansie in de regio, zitten er nog altijd. Bovendien heeft het conflict rond Iran als geen ander de potentie om de hele regio in vuur en vlam te zetten.
Maar de actualiteit was sneller dan mijn lijstje. Met de liquidatie van de Iraanse generaal Qassem Soleimani, vrijdagochtend, is er geen krantenlezer die nog niet doordrongen is van de enorme mogelijke gevolgen die de spanningen tussen de VS en Iran met zich meebrengen voor de regio.
Overigens denk ik nog steeds dat een grote oorlog vermeden kan worden. Dat geldt vanuit de optiek van Iran, omdat Iran zo’n oorlog moeilijk kan winnen.
Maar het geldt evengoed ook vanuit de optiek van de Verenigde Staten. Omdat president Donald Trump, als puntje bij paaltje komt, waarschijnlijk niet in het moeras van een nieuwe uitzichtloze oorlog in het Midden-Oosten terecht wil komen. Met zekerheid kun je daar echter weinig over zeggen in dit Amerikaanse verkiezingsjaar.
Wat moet er verder op het lijstje van 2020? Na Iran hoort daar wat mij betreft Libië op, dat al sinds de val van zijn leider Gaddafi in chaos verkeert. Dat dreigt de komende tijd nog erger te worden, doordat Turkije daar nu een front opent. Dat land wordt onder president Erdogan militair steeds zelfverzekerder.
Turkse troepen gaan de Libische premier Fayez al-Sarraj steunen. Dat is echter tegen het zere been van de Turkse tegenhangers Egypte, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Die steunen generaal Haftar, de grote tegenstander van de premier. Kortom, Libië is in 2020 na Syrië en Jemen het nieuwste land waar een proxy-oorlog van andere staten wordt uitgevochten.
Over Syrië en Jemen gesproken: die sluiten de top-vier van dit lijstje. In het geval van Syrië is het aannemelijk dat president Assad met hulp van de Russen en Iran het laatste grote rebellenbolwerk Idlib zal innemen. Maar dat zal niet gebeuren zonder hevige strijd en bloedvergieten. Idlib zal dus in 2020 nog geregeld de voorpagina’s ontsieren.
Wat Jemen betreft: het zóu kunnen dat de oorlog en de bijbehorende gruwelijke humanitaire crisis eindelijk een positieve wending krijgen in dit jaar. Saudi-Arabië, de motor achter de internationalisering van die oorlog, lijkt meer en meer zijn bekomst van te krijgen van het uitzichtloze conflict en is wellicht bereid tot een politieke oplossing.
Behalve ellende is er dus ook een beetje hoop voor dit jaar. Maar, dat moet ik er direct bij zeggen: de ontwikkeling van het conflict in Jemen hangt nauw samen met de situatie rond Iran. Als dat conflict uit de hand loopt, zal ook de strijd in Jemen intensiveren in plaats van afnemen.
En dus geldt voor 2020: het Midden-Oosten is verzekerd van oorlog, met hier en daar een schamele hoop op vrede. Wie zou niet wenen?
