Mugabe zal ongetwijfeld een zucht van verlichting hebben geslaakt toen de officiële uitslag van de Zimbabwaanse presidentsverkiezingen werd bekendgemaakt. Geweld, intimidatie en fraude zijn over het algemeen weliswaar vrij effectieve instrumenten om een stembusstrijd te winnen, maar verliezen veel van hun kracht als het geduld van de bevolking opraakt.

En het Zimbabwaanse volk ís Mugabe na 22 jaar spuugzat. Sinds het aantreden van het autocratische staatshoofd is het met het land alleen maar bergafwaarts gegaan. De graanschuur van Afrika kampt nu met voedseltekorten. De benzinepompen staan droog. Inflatie en werkloosheid zijn op niveaus aangeland die zelfs de meest optimistische econoom doen verbleken.

De Zimbabwanen hadden hun hoop op Morgan Tsvangirai gevestigd. Mugabe ’gunde’ de populaire oppositieleider echter slechts 40 procent van de stemmen en sleepte zelf 54 procent in de wacht. Overigens is dit nog een ’nette’ uitslag; dictators laten zich doorgaans met veel hogere cijfers herkiezen.

De eindstand vormde in elk geval een van de redenen voor de Afrikaanse waarnemers om de verkiezingen „transparant, geloofwaardig, vrij en eerlijk” te noemen. De leiders van Kenia en Tanzania feliciteerden Mugabe met zijn „verdiende overwinning.” Die loftuitingen staan in schril contrast met de felle kritiek die uit veel westerse landen is gekomen. De Amerikaanse president Bush verklaarde openlijk dat hij de uitslag niet erkent en dat de verkiezingen „bedorven” waren.

Voorlopig zal de 78-jarige Mugabe dan ook zijn handen vol hebben om zijn greep op de macht te behouden. Internationaal is Zimbabwe zo langzamerhand tot een pariastaat verworden. Bovendien heeft de oppositie al aangekondigd de verkiezingsuitslag bij het hooggerechtshof aan te zullen vechten. Of de president zich veel van een gerechtelijk vonnis zal aantrekken, is echter maar de vraag. In het verleden heeft het staatshoofd diverse keren uitspraken van het hoogste rechtscollege naast zich neergelegd.

Waar Mugabe wél bang voor is, is de woede van het volk. De voorbeelden van Joegoslavië en Ivoorkust hebben laten zien dat grootschalige straatprotesten veel machtiger zijn dan een verkiezingsuitslag. Zelfs vóór het resultaat van de Zimbabwaanse stembusstrijd werd bekendgemaakt, stuurde de voormalige guerrillaleider zijn ordetroepen naar potentiële brandhaarden om eventuele onrust de kop in te drukken.

Mugabe is daar bepaald niet onervaren in. Tijdens zijn ambtsperiode sloeg hij diverse volksoproeren met keiharde hand neer. Ook nu zal de Zimbabwaanse dictator ongetwijfeld niet aarzelen zijn militairen bevel te geven op betogers te schieten en oppositieleden te arresteren.

De economische situatie is nu echter zó desastreus en de meerderheid van de bevolking heeft zó overduidelijk genoeg van de zittende president, dat Mugabe zou kunnen besluiten met de oppositie samen te werken. „Na een jarenlange guerrillaoorlog heeft Mugabe zich ook verzoenend opgesteld naar zijn vijanden die een blank minderheidsbewind in het toenmalige Rhodesië hadden opgezet”, aldus politiek analist, prof. Masipula Sithole.

Een dergelijke samenwerking zou overigens wel als een grote verrassing komen, aangezien Mugabe oppositieleider Morgan Tsvangirai herhaaldelijk een „landverrader” heeft genoemd. Bovendien heeft Tsvangirai zelf steeds aangegeven dat hij niet aan een regering van nationale eenheid zal deelnemen.

Als Robert Mugabe er al in slaagt de komende turbulente maanden zonder kleerscheuren uit te zitten, zal hij daarna met man en macht moeten proberen de zieltogende Zimbabwaanse economie nieuw leven in te blazen. Met een inflatie van boven de 100 procent, miljoenen werklozen en een steeds nijpender voedseltekort, is dat een vrijwel onmogelijke opgave.

De snelste manier om Zimbabwe weer op de been te helpen, is een hervatting van financiële steun door het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Het IMF staakte zijn hulp aan het Afrikaanse land wegens het economisch wanbeleid van de regering-Mugabe. Gezien de huidige houding van de internationale gemeenschap ten aanzien van het regime in Harare, is het zeer onwaarschijnlijk dat de geldkraan op korte termijn weer opengaat. Sterker nog: het is niet denkbeeldig dat de Verenigde Staten en de Europese Unie de sancties die al tegen Zimbabwe zijn ingesteld verder zullen aanscherpen.

Mugabe beseft maar al te goed dat hij van het Westen weinig hoeft te verwachten. Vandaar dat hij heeft geprobeerd alternatieve geldstromen aan te boren - van Libië tot Maleisië. De Libische leider Muammar Gaddafi, die zich steeds meer als de ’hoeder’ van Afrika opwerpt, heeft grote hoeveelheden olie aan Zimbabwe geleverd. Maar die steun valt in het niet bij de miljarden aan harde valuta die het land nodig heeft om er weer bovenop te komen.

Het mag duidelijk zijn dat een wisseling van de politieke wacht niet het wonderrecept is voor de oplossing van de problemen in Zimbabwe. Het is slechts een stap in de goede richting. Maar één ding is zeker: zolang Robert Mugabe niet van plan is met pensioen te gaan, zal Zimbabwe alleen maar verder in de richting van de afgrond glijden.